Morgunblaðið - 25.09.2003, Blaðsíða 24

LISTIR
24 FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VÍKINGUR Heiðar Ólafs-son verður einleikari átónleikum Sinfóníu-hljómsveitar Íslands í Há-
skólabíói kl. 19.30 í kvöld. Víkingur
er ungur að árum en hefur þegar
vakið mikla athygli fyrir hæfileika
sína.
„Ég var beðinn að spila Píanó-
konsert Jóns Nordal. Það var reynd-
ar fyrsta verkið sem ég lék með
hljómsveit, ég spilaði það í október
2000 á afmæli Tónlistarskólans í
Reykjavík, með hljómsveit skólans á
miklum hátíðartónleikum. Það var
mín fyrsta reynsla af því að spila
með hljómsveit. Mér finnst mjög
gaman að fá tækifæri til að spila
konsertinn aftur núna, með atvinnu-
mannahljómsveit. Verkið er frábært
og einn af mínum uppáhalds-
konsertum, ekki síst vegna þess
hvað ég er persónulega tengdur
honum.“
Víkingur segir Píanókonsert Jóns
Nordal knappan, aðeins um 14 mín-
útur að lengd. „Hann er þó sprikl-
andi af æskufjöri út í gegn; mikill
kraftur. Jón var ungur þegar hann
samdi hann, árið 1956 og tiltölulega
nýkominn heim úr námi. Jón kom
með nýja strauma inn í íslenska tón-
listarhefð, og konsertinn sver sig í
ætt við margt af því sem var nýjast í
Evrópu á þeim tíma. Það er mikil
skertsótilfinning í verkinu og mikið
stuð á móti hægum ljóðrænum köfl-
um.“
Víkingur segir það hafa verið sér-
staklega ánægjulegt að fá að glíma
við þetta stórt verk í annað sinn, það
er ekki oft að stór íslensk verk
hljóma tvisvar með svo stuttu milli-
bili, og enn óvenjulegra að þar eigi
svo ungur píanóleikari í hlut. „Ég er
svo ungur að ég er alltaf að glíma við
að læra sem flest ný verk, en það er
allt önnur tilfinning að takast á við
verk í annað sinn. Nú er ég búinn að
melta þetta með mér í þrjú ár, og
miklu fljótari að ná nótunum, þær
sitja ótrúlega vel í fingrunum. Ég
hef því meiri tíma fyrir smáatriðin.
Þetta er ótrúlega góð tilfinning.“
Víkingur Heiðar ætlar ekki að láta
sér nægja að leika einn píanókonsert
á tónleikunum í kvöld, eftir hlé leik-
ur hann Píanókonsert nr. 1 í Des-
dúr frá 1911 eftir Sergei Prokofjev.
Jón Nordal og Prokofjev eiga ým-
islegt sameiginlegt í verkunum
tveim að sögn Víkings.
„Konsert Jóns er það stuttur, að
ég bað um að fá að spila annan kons-
ert með. Ég fékk að spila þennan
konsert Prokofjevs. Hann var nítján
ára þegar hann samdi konsertinn –
jafn gamall mér í dag. Prokofjev
kallaði þetta sitt fyrsta þroskaða
verk, samið fyrir píanókeppni í Tón-
listarháskólanum í Moskvu. Kons-
ertinn hefur svipaða eiginleika og
konsert Jóns, óhamda orku og
spriklandi æskufjör, en þessu teflir
Prokofjev á móti músíkölskum
húmor. Með þessu verki markaði
Prokofjev sitt persónulega tónmál.
Konsertinn sameinar rússnesku
hefðina við sinn eigin stíl, mótor-
ískan rytma, kaldhæðinn húmor og
fleira slíkt. Ég kalla þetta tónlist
hins óvænta, því Prokofjev er alltaf
að koma manni á óvart. Mikið fjör,
en á milli gullfalleg ljóðræna, eins og
í millikaflanum. Annað sem konsert-
arnir eiga sameiginlegt er að þeir
eru eins konar einþáttungar, þótt
kaflarnir séu þrír, er efni þeirra
samtvinnað og þeir eru leiknir án
hlés milli kafla, eins og hjá Jóni.“
Aðgengileg verk – algjört rokk
Víkingur Heiðar Ólafsson fæddist
í Reykjavík 14. febrúar 1984 og hef-
ur stundað nám í píanóleik frá því
hann var 5 ára gamall. Hann hóf
nám við Tónmenntaskólann í
Reykjavík hjá Erlu Stefánsdóttur en
frá 11 ára aldri var hann hjá Pétri
Máté í Tónlistarskólanum í Reykja-
vík. Víkingur lauk einleikaraprófi
frá skólanum vorið 2001. Þá lék hann
1. píanókonsert Tsjajkovskíjs með
Sinfóníuhljómsveit Íslands og hélt
einleikstónleika í Salnum þar sem
meðal annars h-moll sónata Liszts
og etýða eftir György Ligeti voru á
efnisskrá. Sama ár hreppti hann 1.
verðlaun í píanókeppni Íslands-
deildar Sambands evrópskra píanó-
kennara. Í maí í fyrra bauð Académe
Musicale de Villecroze í Frakklandi
Víkingi að taka þátt í námskeiðum
Lorraine Nubars og Daltons Bald-
wins fyrir söngvara og meðleikara.
Hann kom einnig fram á opinberum
tónleikum í Villecroze í tengslum við
námskeiðin. Víkingur hefur tekið
þátt í fjölda meistaranámskeiða
bæði hér á landi og erlendis. Árið
2001 stundaði hann nám hjá Ann
Schein við Aspen Music School og
síðar sama ár í Baltimore. Árið 2002
hóf hann nám í Juilliard-tónlistarhá-
skólanum í New York, þar sem aðal-
kennari hans er Jerome Loewent-
hal.
Auk píanókonsertanna tveggja
leikur hljómsveitin tvö norræn verk
á tónleikunum í kvöld, Feria eftir
Magnus Lindberg og Sinfóníu nr. 3
eftir Erkki-Sven Tüür. Hljómsveit-
arstjóri er Olari Elst.
„Þetta verða mjög aðgengilegir og
skemmtilegir tónleikar, konsert-
arnir eru að minnsta kosti algjört
rokk!“ segir Víkingur Heiðar Ólafs-
son að lokum.
Víkingur Heiðar Ólafsson leikur píanókonserta eftir Jón Nordal og Prokofjev með Sinfóníunni
Boðið að leika
einn konsert,
bað um að leika
annan með
Morgunblaðið/Kristinn
„Nóturnar sitja ótrúlega vel í fingrunum.“ Víkingur Heiðar Ólafsson á æfingu með Sinfóníuhljómsveit Íslands.
begga@mbl.is
SÆNSK-íslenzka píanótríóið Trio
Nordica [e.t.v. á réttari ítölsku
…Nordico(?)] fagnaði tíu ára starfs-
afmæli með því miður fremur fásótt-
um tónleikum í Salnum á þriðjudag. Á
boðstólum átti skv. vetrarskrá Salar-
ins einnig að vera verk eftir Astor
Piazzolla, en svo varð þó ekki.
Tríó í F nefndist nýtt verk eftir
Þórð Magnússon. Það var tvíþætt, um
13 mín. að lengd og samið í vor fyrir
sumarhátíð í Verdun. Báðir þættir
voru fremur hraðir (Allegretto & Viv-
ace ma non troppo), en líklega komu
tveir hægir innskotskaflar í II í stað
hefðbundins hægs miðþáttar. Verkið
var músíkantískt skrifað, tónmálið
hóflega afstrakt og alsett líflegum,
jafnvel andríkum, hrynsviptingum.
Hins vegar örlaði á dimmara drama í
seinni þætti þar sem ráðrúm gafst til
íhugunar í hæggengari millispilunum.
Seinni hlutinn gat hvað andblæ varð-
ar stundum leitt hugann að fjarstödd-
um endurnýjara argverska tangósins,
Piazzolla, og hefur án efa fallið í góðan
jarðveg meðal Frakka.
Hinn ungi íslenzki höfundur var
ekki lítið öfundarverður af eldheitri
og snarpri túlkun tríósins, þó að pí-
anóið væri hér sem síðar á dagskrá
stundum ívið of sterkt, enda leikið
fyrir alopnu loki allt kvöldið. Jafn-
vægið reyndist þó snöggtum skárra
neðan úr framanverðum sal eftir hlé
þegar að síðasta atriði kom. Samt sem
áður fannst manni hljómburður húss-
ins varla veita strokhljóðfærunum
næga fyllingu, e.t.v. einkum vegna of
mikillar lofthæðar yfir sviðinu. Hefur
það svosem hvarflað að manni áður,
þegar minni strengjahópar hafa
hljómað í þessu að öðru leyti ágæta
tónlistarhúsi Kópavogs.
Skortur á meiri og hlýlegri akústík
var einna áþreifanlegastur í 3. og síð-
asta píanótríói Brahms, Op. 101 í c-
moll frá 1886, þar sem einkum út-
þættirnir (I & IV) létu nokkuð hart og
hvasst í eyrum. Innþættirnir voru aft-
ur á móti léttari og loftkenndari, og
meðal skemmtilegra litbrigða í fiðlu
og selló mátti stundum heyra ávæn-
ing af „upphafsréttum“ sléttum bar-
okktóni sem fór hinni frekar þung-
meltu tónsmíð furðuvel. Leikur TN
var í heild innlifaður og klukkusam-
taka, og merlandi hraðar arpeggjur
píanistans voru brakandi ferskar sem
nýpoppað poppkorn.
Þó að Brahms hafi af alkunnri smá-
smygli í eigin garð endurskoðað
æskutríó sitt í H-dúr Op. 8 frá 1854 40
árum síðar, lifir enn mikið eftir af
æskuþrótti í þessu fjöruga og melód-
íska verki, enda í auðheyrðu jarðsam-
bandi við þjóðlagaarf alþýðu. Mátti
það bezt heyra í fyrstu þáttum,
Allegro con brio og fisléttum lúðra-
köllum Scherzosins er státaði ekki
sízt af leiftrandi örum píanórunum
Moniku Sandström. Hið ákallandi
Adagio (III) var leikið af upphafinni
innlifun við hæfi, og Fínallinn fossaði
ómótstæðilega fram úr þeim spræka
en jafnframt agaða lífsþorsta sem ein-
kennt hefur TN á beztu augnablikum
hópsins – væntanlega tiltækur innan
tíðar í varanlegri mynd á áformuðum
hljómdiski.
Af sprækum
lífsþorsta
TÓNLIST
Salurinn
Þórður Magnússon: Píanótríó (frumfl. á
Ísl.). Brahms: Píanótríó í c Op. 101; Tríó í
H Op. 8. Trio Nordica (Auður Hafsteins-
dóttir fiðla, Bryndís Halla Gylfadóttir
selló, Mona Sandström píanó). Þriðju-
daginn 23. september kl. 20.
KÓRTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
GUÐRÚN Einarsdóttir myndlistar-
maður opnar í dag sýningu á olíu-
málverkum í i8 á Klapparstíg 33.
„Verkin eru öll unnin út frá nátt-
úrunni. Þau eru yfirleitt ekki máluð
með pensli á hefðbundinn hátt held-
ur nota ég ýmis verkfæri við vinnsl-
una. Það er ekki um frásögn að ræða
í verkunum, þannig var ég ekki með
vissa mýri né sjávarflöt í huga þegar
ég vann til dæmis þessi verk. Ég er
uppteknari af ferlum náttúrunnar
sem slíkum.
Einnig finnst mér efnið sjálft
verðugt viðfangsefni og því felst stór
hluti vinnuferlisins í efnistilraunum.
Ég vinn samtímis nokkur verk í einu
þar sem þau taka mislangan tíma í
vinnslu, sum þeirra þurfa að þorna
jafnvel í 2–3 mánuði áður en ég get
haldið áfram að vinna þau,“ segir
Guðrún.
Líkt og Bera Nordal bendir á í
grein í sýningarskránni virðast verk
Guðrúnar við fyrstu sýn nær einsleit,
en við nánari skoðun er yfirborð
þeirra fullt af hreyfingu og óreglu-
legum formum. Myndflöturinn er
efniskenndur sem veldur því að
verkin fá eiginleika þrívíddar. Að-
spurð um áferðina á verkum sínum
svarar Guðrún því til að hún sé
ákveðin niðurstaða rannsókna á ferl-
um í náttúrunni. „Ég er kannski líka
að sækjast eftir því sama jafnvægi
eða harmóníu sem finna má í nátt-
úrunni.“
Vissrar nálgunar krafist
Að sögn Guðrúnar krefjast verkin
ákveðinnar nálægðar, þau krefjast
þess að þau séu skoðuð í návígi.
Myndirnar umbreytast eftir því hver
fjarlægð áhorfandans er og þannig
er ekki hægt að átta sig til hlítar á
hinni flóknu áferð nema í talsverðri
nálægð. Aðspurð hvort verkin séu
unnin sem heild svarar Guðrún að
svo sé ekki, en hún hafi vissulega
viljað skapa ákveðna heild með upp-
setningunni.
Þó mörg verkanna kallist á hvað
litaval, áferð og form varðar, má líka
vera ljóst að Guðrún vinnur með
andstæðurnar í verkum sínum.
Þannig hanga til dæmis hlið við hlið
annars vegar það sem kalla mætti
heit mynd, sem einkennist m.a. af
mjúkum línum, og hins vegar svo-
kölluð köld mynd, þar sem skarpar
línur eru í forgrunni. „Þetta eru
meðal þeirra ólíku andstæðna sem
sjá má í náttúrunni. En andstæðurn-
ar birtast líka skýrt í náttúrunni eftir
árstíðum og veðri. Þannig getur til
dæmis sami hluturinn, hvort heldur
er vatn, gróður eða steinar, verið
breytilegur, allt eftir því hvernig
birtan er.“
Sýning Guðrúnar Einarsdóttur
stendur til 1. nóvember nk. en Gall-
erí i8 er opið fimmtudaga og föstu-
daga kl. 11–18 og laugardaga kl. 13–
17, en einnig eftir samkomulagi.
Andstæðurnar
í náttúrunni
Morgunblaðið/Jim Smart
Guðrún Einarsdóttir hjá einu verka sinna á sýningunni í Galleríi i8.