Morgunblaðið - 09.10.2003, Blaðsíða 24

Málverkið „Chesnut Grove III“ eftir
Juttu Lohmann í Hafnarborg.
Þéttur flóki
Fjórða sýningin í safninu var af
öðrum toga, allavega hvað efni og að-
ferð snertir. Það var sýning Ingiríðar
Óðinsdóttur textíllistakonu, sem
sýndi 10 myndverk úr þæfðri ull í
Apóteki Hafnarborgar, undir yfir-
skriftinni „Form og litir“. Ingiríður
viðheldur tegund af handverki og
efni sem á sér sögu á Íslandi, má
þessvegna kalla þjóðlegt, en gengur í
myndmál sem tengja má lírískum
mínimalisma, sem á annan hátt er
hefðbundið listform. Þetta eru einlit
verk en aðferðin gefur listakonunni
möguleika á að blanda litum saman í
undirlag og yfirlag. Má ná fram mik-
illi dýpt litar með tækninni og það
gerir Ingiríður einmitt mjög vel.
Vinnuaðferðin kallar líka á jafna lík-
amshreyfingu þegar ullin er nudduð
og hefur handverkið því hugleiðslu-
gildi svo ég beri þetta nú saman við
búddamunkinn áðurnefnda. Gekk
sýning Ingiríðar hvað best upp að
mínu mati af þessum fjórum sýning-
um í Hafnarborg. Jafnvel ef við skoð-
um hana út frá samruna forms og
áferðar. Þar spilar handverkið mik-
Málverk eftir Kristberg Ó. Péturs-
son í Sverrissal Hafnarborgar.SÍÐASTLIÐINN mánudag lauk
sýningu fjögurra myndlistarmanna í
Hafnarborg í Hafnarfirði, þeirra
Kristbergs Ó. Péturssonar, Ingiríðar
Óðinsdóttur og hjónanna Juttu og
Bernd Lohmanns. Sýning þeirra
hjóna var í tilefni af 15 ára afmæli
vinarbæjarsambands Cuxhaven og
Hafnarfjarðar en þau dvöldu jafn-
framt í gestavinnustofu Hafnarborg-
ar. Jutta og Bernd sýndu í aðalsal
safnsins sjálfstæð verk, þ.e. ekki
samstarfsverkefni, en þau byggja
verkin þó á samskonar náttúru- eða
tilvistarhugleiðingum. Í texta í sýn-
ingarskrá er list þeirra sett í sam-
hengi við Tao, sem samkvæmt göml-
um kínverskum fræðum byggist á
náttúrulegu jafnvægi, sbr. Yin og
Yang táknin, og skipar meginþáttinn
í austrænum trúarbrögðum, s.s. í tao-
isma og búddisma. Í taoisma Lao-Tse
er lögð áhersla á náttúrulegt flæði,
orsök og afleiðingu, og samruna
manneskjunnar við Tao. Er forvitni-
legt að skoða myndlist í því sam-
hengi. Við höfum listaverkið sem af-
leiðingu og listamanninn sem
orsökina. Samruninn eða flæðið fellst
svo í sjálfri sköpuninni eins og þegar
búddamunkur málar mandölu með
lituðum sandi. Glæsilegt geometrískt
listaverk sem munkurinn vinnur að
mánuðum saman, en þegar hringnum
er lokað þá er verkið eyðilagt. Það er
því engin orsök og afleiðing, ekkert
listaverk og listamaður, sköpun og
skapari. Munkurinn leitar að sam-
runa sköpunarverks og skapara.
Þetta er vissulega trúarleg athöfn
frekar en listræn sem betur mætti
fjalla um í ítarlegri grein um trúar-
lega list, en þar sem Tao var nefnt til
sögunnar í sambandi við verk Juttu
og Bernds finnst mér vert að skoða
þessa hlið lítillega því að vestræn
myndlist er oft undir áhrifum af aust-
urlenskum fræðum en er samt á önd-
verðum meiði þar sem við einblínum
á orsök og afleiðingu frekar en sam-
runa.
Bernd Lohmann sýndi 35 svart-
hvítar ljósmyndir sem hann skipti
niður í 6 myndraðir eftir jafnmörgum
mótífum. Hann ljósmyndar strúktúr
ýmissa náttúrufyrirbæra, svo sem
trjáa, kletta, sands o.s.fv. Þetta eru
mjög viðtekin mótíf í ljósmyndun og
ekki sérlega frumleg nálgun, en fell-
ur þó vel inn í þema listamannanna
tveggja. Myndirnar eru grátónaðar,
þ.e. að ljós og skuggi er ekki afger-
andi og þær eru mjúkar á að líta.
Jutta Lohmann sýndi 19 málverk,
flest unnin með eggtemperu á striga
en önnur með akríl og sandi. Hún
sækir innblástur sinn í hreyfingu
forma og áferðar, sbr. sífellda hreyf-
ingu eða flæði Tao, en mótífin eru
annarsvegar vatn og hinsvegar tré
eða trjáberkir. Málverkin eru gróf og
í anda „nýja“ expressjónismans í
Þýskalandi og því nokkuð frábrugðin
þeirri kínversku myndlistarhefð sem
vitnar í Tao.
Hverfult í nærmynd
Kristbergur Ó. Pétursson, sem
sýndi 27 málverk í Sverrissal, lauk
framhaldsnámi í myndlist við Ríkis-
akademíuna í Amsterdam árið 1988
og var þá undir sterkum áhrifum
nýja expressjónismans. Verk Krist-
bergs í þá daga voru ekki ýkja ólík
þeim sem Jutta Lohmann sýndi nú í
Hafnarborg. Kristbergur hefur þó
leitað í annan farveg, grófleikinn hef-
ur mýkst og málverkin einfaldast líkt
og að listamaðurinn hafi súmmað á
eldri málverk sín með linsu í nær-
mynd sem linsan nær ekki að setja í
skýra mynd. Þá hafa skil á milli ljóss
og skugga minnkað allverulega og
málverkin orðið hverfulli með árun-
um.
Í þokukenndum myndum Krist-
bergs í Sverrissal mótar fyrir ávölum
formum og útlínum sem myndast við
snertingu tveggja hluta eða líkama.
Maður greinir þó ekki hvort formin
séu uppspuni eða nærmynd af raun-
verulegum fyrirbærum, s.s. púðum,
bókum eða hluta af mannslíkama.
Helsti ljóðurinn á sýningunni er
hve tilbreytingalítil hún er. Einfald-
leikinn í myndunum virkar ekki alveg
í þetta miklu magni og svo þétt hang-
andi. Eru málverkin jafnframt tak-
mörkuð í efnismeðferð, sem reyndar
hefur verið dragbítur margra lista-
manna „nýja expressjónismans“,
þessari „pönkbylgju“ málverksins.
Listamanninum tekst samt sem áður
að vísa manni inná við, nær semsagt
að snerta Tao. Allavega upplifði ég
myndirnar líkt og ferðalag án
áfangastaðar. Þetta var áður en ég
skoðaði sýningu Juttu og Bernds og
las tengingu þeirra við Tao. Ekki veit
ég hvað ræður því hvernig sýningum
er raðað saman í Hafnarborg, en
hugleiðingar um samruna forms og
áferðar, sem velt er upp í sýningar-
skrá Juttu og Bernds, eiga fyllilega
við um tilraunir Kristbergs, og hvort
sem það er tilviljun eða ekki áttu
þessar sýningar vel saman.
ilvægan þátt, en engin óþarfa ósam-
stæða er á milli myndefnis og aðferð-
ar í verkum listakonunnar, þótt hún
vinni með þetta hefðbundna og jafn-
vel „sveitalega“ aðferð í mínimalískt
myndmál.
Hringrás lífs og lista
Svipað má reyndar segja um mál-
verk Svanborgar Matthíasdóttur
sem nú sýnir í Galleríi Sævars Karls.
Svanborg tekur fyrir náttúrulegt
flæði, þ.e. árstíðirnar, og, eins og seg-
ir í texta í sýningarskrá, tvinnast
hugleiðingar um hringrás lífsins inn í
viðfangsefnið. Trjágróður er mynd-
efni Svanborgar á sýningunni og
setja árstíðirnar svip sinn á málverk-
in, sólstafir að sumri, væta um haust
og snjór að vetri. Er athyglisvert að
skoða verkin í samhengi við verk
Hollendingsins Piets Mondrians
snemma á síðustu öld, en hann var
einmitt undir áhrifum af austur-
lenskri speki og leitaði að náttúru-
legu jafnvægi þegar hann þróaði ab-
strakt geometríu sína með því að
mála tré og afbaka það í láréttar og
lóðréttar í línur. Virkar nálgun Svan-
borgar öfug miðað við Mondrian, þ.e.
að það skiptir ekki máli hvort mynd-
flöturinn er skorinn og formaður með
línum sem við tengjum umhverfi okk-
ar eða ekki. Trjágreinarnar gegna
þannig séð sama hlutverki á mynd-
fletinum og óhlutbundnar línur.
Svanborg fer afar vel með efnið,
minnir margt á 19. aldar málara.
Tæknin er samt ekki lykilatriði mál-
verkanna heldur fellur aðferðin við
myndefnið á sannfærandi hátt. Það
er kannski samspil eða „samruni“
málverkanna við sýningarrýmið sem
gengur ekki alveg upp, en ekki svo að
listaverkin gjaldi illa fyrir það.
Orsök og afleiðing
MYNDLIST
Hafnarborg
Safnið er opið alla daga nema þriðjudaga
frá kl. 11–17. Sýningu er lokið.
OLÍUMÁLVERK, LJÓSMYNDIR OG
ÞÆFÐ ULL
BERND LOHMANN
JUTTA LOHMANN
KRISTINN Ó. PÉTURSSON
INGIRÍÐUR ÓÐINSDÓTTIR
Eitt af verkum Ingiríðar Óðins-
dóttur í Hafnarborg.
Gallerí Sævars Karls
Sýningin er opin á verslunartímum.
Henni lýkur 11. október.
OLÍUMÁLVERK
SVANBORG MATTHÍASDÓTTIR
Jón B. K. Ransu
„Stillur“ eftir Svanborgu Matthíasdóttur í Galleríi Sævars Karls.
LISTIR
24 FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í NORRÆNA húsinu munu ís-
lenskir leikstjórar koma fram og
kynna norræn leikskáld sem eru í
sérstöku uppáhaldi hjá þeim á
fimmtudagskvöldum í vetur. Hver
leikstjóri velur sér eitt leikskáld og
fær til liðs við sig tvo leikara til að
leiklesa úr völdu verki skáldsins.
Dagskráin hefst kl. 21.
Vigdís Finnbogadóttir, leikhús-
stjóri og fyrrverandi forseti Ís-
lands, ríður á vaðið í kvöld með því
að kynna sænska rithöfundinn og
leikskáldið Per Olov Enquist, en
hann var gestur á Bókmenntahá-
tíðinni í september. Vigdís mun fá
leikarana Ragnheiði Steindórsdótt-
ur og Þorstein Gunnarsson til að
leiklesa úr verkinu Líf ánamaðk-
anna undir leikstjórn Hallmars
Sigurðssonar. Leikritið gerist á 19.
öld og fjallar um dönsku leiklist-
ardívuna Johanne Louise Heiberg
og rithöfundinn góðkunna H.C.
Andersen. Leikritið var sett upp af
Leikfélagi Reykjavíkur á sínum
tíma á meðan það var enn til húsa í
Iðnó.
Næstu leikstjórar sem velja
uppáhaldsleikskáldið sitt eru
Kjartann Ragnarsson, Þorsteinn
Backmann, Hlín Agnarsdóttir og
Stefán Baldursson.
Eftir áramótin munu leikstjór-
arnir Sveinn Einarsson, Þórhildur
Þorleifsdóttir, Guðjón Pedersen og
Halldóra Geirharðsdóttir bregða á
leik.
Vigdís
kynnir
Enquist Morgunblaðið/Ásdís
Per Olov Enquist
Í UMSÖGN í blaðinu fyrir viku
um sýningu Valgerðar Guð-
laugsdóttur í Galleríi Hlemmi
misritaðist föðurnafn listakon-
unnar.
Beðist er velvirðingar á
þessu.
Morgunblaðið/Kristinn
LEIÐRÉTT