Morgunblaðið - 09.10.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 2003 27
r aug-
u fyrir
hér er
bæjarins
hefur þó
ensku
bilið hafði
g menn-
ar. Þetta
höfðað til
a þess að
kemmti-
að veidd
um.“
fnsins
d-
ku safn-
afninu
emi á er-
afnstjóri
u í Dublin
er þar
ðlegt sam-
fi þjóða og
ndinu. Þar
asafnið í
ulegum
nlegri
uþjóða í
um. Að
jölþjóð-
um af sigl-
hafa sýnt
st Íslandi
gging
einnig
nunni
ubrovnic í
ber. Til
um
,,verðlaunasöfnum“ til að kynna
starfsemi sína og einnig til að leggja
grunn að alþjóðlegum tengslum og
samstarfi. Í lok ráðstefnunnar velja
ráðstefnugestir besta fyrirlesturinn
sem hlýtur sérstök heiðursverðlaun.
Nokkuð á annað hundrað manns
frá 30 löndum sátu ráðstefnuna að
þessu sinni og fylgdust í þrjá daga
með 22 kynningum á hinum marg-
víslegustu söfnum, allt frá Síld-
arminjasafninu á Siglufirði til The
Museum of Civilization í Quebec í
Kanada, en starfsmenn safnsins eru
fleiri en íbúar Siglufjarðar!
Fulltrúi Síldarminjasafnsins var
Chris Bogan, kanadískur sagnfræð-
ingur sem starfað hefur í tvö ár við
safnið. Í erindi sínu sagði hann frá
uppbyggingu Síldarminjasafnsins,
stöðu þess nú og framtíðarhorfum,
þýðingu þess að fá Íslensku safn-
verðlaunin árið 2000 og tilnefningu
til Evrópsku safnverðlaunanna 2004.
Að sögn Chris vakti kynning hans
mikla athygli og ekki síst hjá Króöt-
um, sem eru í mikilli safnauppbygg-
ingu við erfiðar aðstæður.
,,Saga Síldarminjasafnsins hljóm-
aði greinilega eins og fyrirmynd að
því hvernig hægt er að byggja upp
eitthvað mikilvægt og glæsilegt fyrir
staðinn og jafnvel alla þjóðina. Sér-
staklega voru stúdentar í safna-
fræðum við Háskólann í Zagreb
áhugasamir um reynslu okkar.“
Þess má ennfremur geta að króat-
íska sjónvarpið tók viðtal við Chris
um stöðu Síldarminjasafnsins, og
fjölmiðlar fjölluðu um ráðstefnuna.
„Þótt ekki hafi verið veitt verð-
laun fyrir annað og þriðja sæti í
safnakynningunni,“ sagði í stórri
grein í Vjesnik, einu stærsta dag-
blaði Króatíu, „var fyrirlesturinn um
Síldarminjasafnið á Siglufirði ekki
síður áhrifamikill en verðlaunafyr-
irlesturinn og hefði tvímælalaust átt
skilið önnur verðlaun. Þar kom fram
hvernig allt er samofið síldin, safnið,
samfélagið, fortíð og framtíð.“
Margmiðlun
er framtíðin
Chris Bogan segir að Síldar-
minjasafnið geti lært margt af því að
kynnast evrópskri safnamenningu,
og það séu ekki bara aðrir sem læri
af dugnaði Siglfirðinga við að koma
safninu upp. „Það var mjög lær-
dómsríkt fyrir okkur að sækja ráð-
stefnuna í Króatíu. Þar var margt
mjög áhugavert til umræðu; til
dæmis, hvað söfn gera þegar búið er
að byggja upp – hvernig verður þá
haldið áfram. Þá voru heilmiklar
umræður um hvernig vel heppnuð
minjagripaverslun getur verið starf-
rækt í kringum söfnin. Síðast en
ekki síst voru margar frábærar sýn-
ingar í tengslum við ráðstefnuna, og
af þeim var margt hægt að læra.“
Chris tekur undir með Wim van
der Weiden að tölvan skipi æ stærra
hlutverk í starfrækslu safna. „Söfnin
eru í óða önn að útbúa alls konar
margmiðlunarefni. Söfnin eru orðin
bæði menntun og skemmtun fyrir
ungt fólk. Margmiðlunin er heimur
sem það þekkir.“
Til þátttöku í ráðstefnunni í Kró-
atíu hlaut Síldarminjasafnið styrki
frá menntamálaráðuneytinu, Verka-
lýðsfélaginu Vöku og Siglufjarð-
arkaupstað.
Chris Bogen segir tilnefninguna
til Evrópsku safnaverðlaunanna
skipta miklu í alþjóðlegu samstarfi
og að mikil virðing sé borin fyrir
verðlaununum. Hann segir þau söfn
sem þau hljóta geta búist við 50%
aukningu gesta – í það minnsta sé
það reynslan á meginlandi Evrópu.
Síldarminjasafnið á Siglufirði hef-
ur hlotið margar fleiri viðurkenn-
ingar á undanförnum árum, meðal
annars frá ferðamálaráði, Nýsköp-
unarsjóði og Iðnþróunarfélagi Norð-
urlands vestra.
safnaverðlaunanna 2004
ldórsson
m van der
fa –
ifa söfn
Þ
AÐ kemur nokkuð á
óvart hversu öruggan
sigur Arnold Schwarz-
enegger á endanum
vann í ríkisstjórakosn-
ingunum í Kaliforníu. Leikarinn
heimsfrægi, sem er repúblikani,
fékk 48% greiddra atkvæða en
demókratinn Cruz Bustamante,
sem fékk næstflest atkvæði, ekki
nema ríflega 32%. Áður höfðu kjós-
endur í Kaliforníu valið að víkja sitj-
andi ríkisstjóra, Gray Davis, úr
embætti; 55% kjósenda voru hlynnt
því að pólitískt umboð Davis yrði
afturkallað en 45% voru því mót-
fallin. Schwarzenegger mun því
þjóna afganginn af kjörtímabili
Davis og getur síðan sóst eftir end-
urkjöri sem ríkisstjóri til fjögurra
ára í kosningunum 2006.
Fréttaskýrendur eru sammála
um að slæm fjárhagsstaða Kaliforn-
íu-ríkis ráði mestu um hvernig fór
fyrir demókratanum Davis. Um
þrjátíu og átta milljarða dollara
fjárlagahalli er á ríkissjóði Kali-
forníu og ríkið því nánast gjald-
þrota. Þá þykir Davis skorta alla
persónutöfra en að sama skapi þyk-
ir Arnold Schwarzenegger viðkunn-
anlegur; svo mjög að ásakanir um
kynferðisáreiti, sem fram komu á
hendur honum seint í kosningabar-
áttunni, breyttu engu um niðurstöð-
una.
Gray Davis var fyrst kjörinn rík-
isstjóri í Kaliforníu fyrir fimm ár-
um. Þrátt fyrir að fljótt drægi úr
vinsældum hans – m.a. vegna vand-
ræða í raforkumálum sem komu
upp á miðju kjörtímabili – náði hann
endurkjöri í kosningum fyrir ári
síðan. Nú hefur umboð það sem
hann fékk þá hins vegar verið aft-
urkallað. Gjörningur þessi er sögu-
legur; það hefur aðeins einu sinni
áður gerst í sögu Bandaríkjanna að
sitjandi ríkisstjóri sé sviptur emb-
ætti með þessum hætti.
Skortir pólitíska reynslu
Fréttaskýrendur segja að Arnold
Schwarzenegger hafi með afger-
andi hætti tekist að virkja gífurlega
óánægju með Davis sér í hag. Tókst
Schwarzenegger að sannfæra kjós-
endur um að hann væri rétti mað-
urinn í embættið með því að heita
að draga úr hóflausum útgjöldum
ríkisins, „hreinsa til“ í trénuðu emb-
ættismannakerfinu og minnka
skattaálögur á borgarana. Skipti
sjálfsagt máli að Schwarzenegger
telst til hófsamari repúblikana;
kjósendur sem venjulega kjósa
demókrata áttu því auðveldara með
að svíkja lit að þessu sinni.
Ekki þarf heldur að efast um að
Schwarzenegger naut góðs af því
Er ekki óhugsandi að demókrat-
ar hugsi Schwarzenegger þegjandi
þörfina sökum þeirrar „óvinveittu
yfirtöku“ (sem blaðið Los Angeles
Times kallaði svo) sem nú hefur átt
sér stað í ríkisstjórabústaðnum og
að þeir muni reyna að leggja steina í
götu hans. Eftir því var þó tekið í
fyrradag að bæði Gray Davis og
Cruz Bustamante – sem nú hverfur
aftur til starfa sinna sem vararík-
isstjóri – hétu því að vinna með
Schwarzenegger að því að koma
Kaliforníu á réttan kjöl.
Schwarzenegger fær ekki langan
tíma til að fagna sigri sínum. Hann
verður að hefjast handa þegar í stað
við að skipa ríkisstjórn sína en leik-
arinn verður svarinn í embætti í síð-
asta lagi 16. nóvember. Mestu
skiptir auðvitað að finna öflugan
fjármálaráðherra en ný fjárlög
þurfa að liggja fyrir í síðasta lagi 10.
janúar nk. Ljóst er að átta milljarða
dollara vantar upp á til að endar nái
saman og gæti sú tala reyndar
hækkað geri Schwarzenegger al-
vöru úr þeim orðum sínum, að fella
niður bílaskattinn óvinsæla.
Afleiðingar á landsvísu?
Margir velta því fyrir sér hvort
kjör Schwarzeneggers gefi vís-
bendingar um úrslit forsetakosn-
inganna sem verða haldnar á næsta
ári í Bandaríkjunum. Ed Gillespie,
formaður Repúblikanaflokksins,
hefur hins vegar látið hafa eftir sér
að kosningarnar í Kaliforníu væru
einstakt fyrirbrigði og að ekki
þýddi að álykta sem svo að sigur
Schwarzeneggers þýði að George
W. Bush Bandaríkjaforseti geti
bókað endurkjör sitt á næsta ári.
Ljóst er þó að bæði repúblikanar
og demókratar vilja gjarnan túlka
niðurstöðuna sér í hag. „Kjósendur
í Kaliforníu létu reiði sína vegna
þróunar mála í þessu landi bitna á
ríkisstjóra sínum,“ sagði t.a.m.
Howard Dean, sem líklegastur er
um þessar mundir til að verða fram-
bjóðandi demókrata í forsetakosn-
ingunum. „Í nóvember á næsta ári
gæti þessi reiði beinst gegn öðrum
sitjandi ráðamanni – þeim sem nú
býr í Hvíta húsinu.“
Og repúblikanar vonast til að nið-
urstaðan í Kaliforníu auki líkurnar
á því að flokkur þeirra vinni meiri-
hluta atkvæða í ríkinu í forseta-
kosningunum 2004, en slíkt myndi
væntanlega tryggja sigur þeirra.
að Schwarzenegger geti komist hjá
því að hækka skatta. Hann hefur
heitið því að gera það ekki – en lét
þess þó getið að menn ættu „aldrei
að segja aldrei“.
Schwarzenegger hefur enga
raunverulega reynslu af stjórnmál-
um og sumir telja það því mikið
hættuspil að fela honum að ráða bót
á svo umfangsmiklum efnahags-
vanda hagkerfis, sem er það fimmta
stærsta í veröldinni. Á hinn bóginn
þykir hann hafa góða ráðgjafa sér
við hlið, þ. á m. auðjöfurinn Warren
Buffett og fyrrverandi utanríkis-
ráðherra, George Schultz.
Sigur Schwarzeneggers er sögu-
legur fyrir þá sök að demókratar
hafa lengi haft tögl og hagldir í
stjórnmálum Kaliforníu. Raunar
verður Schwarzenegger nánast ein-
asti embættismaðurinn í stjórnkerfi
ríkisins sem tilheyrir Repúblikana-
flokknum. Demókratar eru enn-
fremur í meirihluta á ríkisþinginu.
Í kosningabaráttunni gerði
Schwarzenegger lítið úr þessum
staðreyndum, sagðist vel geta unnið
með demókrötum enda væri hann
kvæntur einum slíkum – en eigin-
kona hans, Maria Shriver, er syst-
urdóttir Johns F. Kennedys, fyrr-
verandi Bandaríkjaforseta.
Eftir er þó að sjá hvernig sam-
starf ríkisstjórans nýja og demó-
krata á ríkisþinginu mun ganga en
takist Schwarzenegger ekki að fá
demókrata til liðs við sig er hæpið
að hann geti nokkru breytt um fjár-
hagsvanda Kaliforníu – fjárlagatil-
lögur þurfa að hljóta samþykki
tveggja þriðju hluta þingmanna á
ríkisþinginu til að ná fram að ganga.
hversu þekktur hann er. Sjálfur
hamraði frambjóðandinn á því í
kosningabaráttunni að hann væri
„ameríski draumurinn“ holdi
klæddur; hann hefði komið allslaus
til Bandaríkjanna frá Austurríki en
honum hefði vegnað vel í Kaliforn-
íu.
Í kosningabaráttunni kenndi
Schwarzenegger Gray Davis um
hvernig komið væri fyrir „sólskins-
ríkinu“ Kaliforníu. Þegar Davis
hefði sest í ríkisstjórastólinn hefði
verið tólf milljarða dala afgangur af
ríkissjóði. Óráðsían hefði hins vegar
verið með slíkum eindæmum í rík-
isstjóratíð Davis að að árið 2003
næmi fjárlagahallinn 38,2 milljörð-
um dala; í ríkisstjóratíð hans hefðu
útgjöld aukist um 40% á meðan
tekjurnar jukust aðeins um 25%.
Margir hagfræðingar halda því
hins vegar fram að ekki sé hægt að
kenna Davis einum um fjárhags-
vanda Kaliforníu; sá vandi tengist
nefnilega samdrætti í bandarísku
efnahagslífi undanfarin þrjú ár.
Þá benda menn á að Schwarzen-
egger lagði sjálfur ekki fram neinar
haldbærar tillögur um það í kosn-
ingabaráttunni hvernig hann hygð-
ist taka á vandanum.
Schwarzenegger hefur að vísu
heitið því að búa svo um hnútana að
Kalifornía fái „sanngjarnan hluta“
af tekjum indíána af rekstri spila-
víta í ríkinu og afturkalla óvinsælan
bílaskatt, sem Davis setti á. Enn
fremur hefur hann sagst ætla að
semja upp á nýtt við verkalýðsfélög
um laun opinberra starfsmanna í
því skyni að draga úr fjárlagahall-
anum. Margir efast hins vegar um
„Óvinveitt yfir-
taka“ í Kaliforníu
Arnold Schwarzen-
egger hefur leikið sér
að því að tortíma óvin-
veittum vélmennum og
öðrum óargadýrum á
hvíta tjaldinu. Núna
stendur hann hins
vegar frammi fyrir
vandasamasta verkefni
ævi sinnar: að útrýma
gífurlegum fjárlaga-
halla Kaliforníu-ríkis.
Davíð Logi Sigurðs-
son rýndi í niðurstöð-
ur ríkisstjórakosning-
anna í Kaliforníu.
Reuters
Arnold Schwarzenegger fagnar sigri í fyrrakvöld á Century Plaza-hótelinu í Los Angeles.
david@mbl.is
LJÓST er að margir yfirlýstir
demókratar sviku lit í kosning-
unum í Kaliforníu og greiddu
atkvæði með því að umboð
Grays Davis ríkisstjóra yrði aft-
urkallað. Könnun sem Los Ang-
eles Times gerði á kjörstöðum
sýndi að fjórðungur kjósenda
Demókrataflokksins var bæði
hlynntur því að Davis yrði svipt-
ur embætti og greiddi öðrum af
tveimur helstu frambjóðendum
Repúblikanaflokksins atkvæði
sitt.
Þrátt fyrir að Davis rík-
isstjóri hefði skorað á demó-
krata í Kaliforníu að sýna
flokkshollustu sýndi könnun LA
Times að a.m.k. 30% hófsamra
demókrata voru hlynnt því að
Davis yrði sviptur embætti. Í
heildina sögðust þrír af hverj-
um fjórum líta svo á að hlutirnir
stefndu í ranga átt í Kaliforníu.
Arnold Schwarzenegger fékk
fylgi úr öllum áttum hins póli-
tíska litrófs, einn af hverjum
fimm demókrötum greiddi hon-
um atkvæði sitt, fjórir af hverj-
um tíu óflokksbundnum kjós-
endum gerðu slíkt hið sama og
ennfremur naut Schwarzen-
egger 69% stuðnings meðal
íhaldssamra kjósenda.
Margir demókratar sviku lit