Morgunblaðið - 18.10.2003, Blaðsíða 18

ERLENT
18 LAUGARDAGUR 18. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SVISSLENDINGAR kalla kerfið
„töfraformúluna“ sína, þ.e. fjögurra
flokka samsteypu-þjóðstjórnina sem
skipt hefur bróðurlega með sér
framkvæmdavaldinu í landinu í yfir
fjóra áratugi.
En nú ruggar þessi annars klett-
stöðuga þjóðarskúta svissneskra
stjórnmála. Það er fyrst og fremst
hægripopúlistaflokkurinn SVP
(Svissneski þjóðarflokkurinn) sem
ruggar bátnum, en í þingkosning-
unum sem fram fara í Sviss á morg-
un, sunnudag, stefnir hann á að festa
sig í sessi sem stærsti flokkur lands-
ins, með um fjórðung atkvæða að
baki sér.
Auk þessa framgangs SVP hefur
óeining í röðum gömlu kerfisflokk-
anna og áhugaskortur kjósenda
grafið undan stöðugleika og lögmæti
þjóðstjórnarkerfisins.
Það er einmitt þessi áhugaskortur
kjósenda sem Christoph Blocher,
leiðtogi SVP, og samherjar hans
gera einkum út á. Í síðustu kosn-
ingum til sambandsþingsins í Bern,
árið 1999, fór kjörsókn niður í 43,3%.
SVP notar keflaða og reitta hænu
sem sitt aðaltákn í kosningabarátt-
unni að þessu sinni, tákn fyrir
svissneska borgara sem hið staðn-
aða stjórnkerfi ráðskist með að vild.
Nýjustu skoðanakannanir benda
til að SVP fái um 25% atkvæða, um
tveimur prósentustigum meira en
jafnaðarmenn (SP). Næstir koma
frjálslyndir demókratar í FDP með
um 20% og Kristilegi þjóðarflokkur-
inn CVP með um 15%. Græningjum
er spáð um 6% fylgi.
Gangi þessi spá eftir mun Blocher
hafa öll tromp á hendi til að krefjast
þess að flokkur sinn fái tvö sæti í
stað eins í þjóðstjórninni, þar sem
hinir þrír „stóru“ flokkarnir hafa
annars allt frá árinu 1959 haft tvo
fulltrúa hver. Tregða er við því að
gera slíkar breytingar á kerfinu,
sem haldið hefur svissneskum
stjórnmálum stöðugum og óspenn-
andi í alla þessa áratugi. Ráðherr-
arnir í stjórninni, sem eru sjö,
skiptast á um að gegna embætti for-
seta sambandslýðveldisins.
„Við erum ekki öll
svona vitlaus“
Að kjósendur séu ósáttir við
óbreytt ástand kom skýrt fram t.d. í
umfjöllun æsifréttablaðsins Blick,
sem lýsti stefnu allra fjögurra
stjórnarflokkanna sem innihalds-
lausri, og það á öllum sviðum – í
efnahagsmálum, utanríkismálum,
heilbrigðis- og félagsmálum og inn-
flytjendamálum. „Heimskulegar
kosningar,“ kvartaði blaðið. „Við er-
um ekki öll svona vitlaus.“
SVP hefur átt vaxandi fylgi að
fagna allan síðasta áratug. Flokkur-
inn hefur aðallega gert út á þann
ótta sem margir Svisslendingar bera
í brjósti gagnvart því að vera
„dregnir inn í“ nánari þátttöku í
Evrópusamvinnu og því að tapa rót-
grónu sjálfstæði og hlutleysi Alpa-
lýðveldisins, sem þeir meta mjög
mikils. Flokkurinn hlaut stóraukið
fylgi í þingkosningunum 1999, á
sama tíma og sambærilegir hægri-
popúlistaflokkar náðu eftirtektar-
verðum árangri á Ítalíu, í Austur-
ríki, Belgíu, Danmörku og Frakk-
landi, sem allir gera út á andstöðu
við nánari Evrópusamruna og inn-
flytjendur.
Spurningin er hins vegar: Hvers
vegna nær slíkur flokkur að festa sig
svo vel í sessi einmitt í Sviss? Inn-
flytjendastraumur til landsins hefur
haldizt í skefjum, skattar eru til-
tölulega lágir og efnahagslífið al-
mennt í betra ásigkomulagi en í
næstu grannríkjum. Jafnvel þótt
ekki sé búizt við nema um 1,5% hag-
vexti á þessu ári er atvinnuleysi að-
eins 3,6% og verðbólga 0,5%. Lestir
og strætisvagnar ganga stundvís-
lega, loftið er hreint, Alpaútsýnið og
skíðabrekkurnar stórkostlegar.
Genf og Zürich eru iðulega á toppi
alþjóðlegra samanburðarlista yfir
lífsgæði.
Síminnkandi kjörsókn
Ein hugsanleg skýring er hin sí-
minnkandi kjörsókn. Segja má að
hún hafi minnkað um helming frá því
á fyrri hluta 20. aldar. „Höfum við
það of gott?“ spyr Annemarie
Huber-Hotz, þingmaður FDP, sem
gegnir háu embætti í landstjórninni.
„Eru stjórnmál orðin of fjarlæg fólk-
inu? Eða treystir fólk okkur einfald-
lega ekki, þegar allt kemur til alls?“
veltir hún fyrir sér.
Aðeins er búizt við því að um
fjórðungur ungra kjósenda fari á
kjörstað. Það eykur enn á hlutfalls-
legt vægi eldri kjósenda, sem eru
margir hallir undir málstað SVP og
hugmyndafræði hans um meinta
gullöld þegar færri glæpir voru
framdir og færri innflytjendur voru í
Sviss og að Alparnir háu megnuðu
að halda óæskilegum erlendum
áhrifum fjarri.
Í bæklingi sem dreift hefur verið á
hvert heimili hinna 4,6 milljóna kjós-
enda í landinu skorar Huber-Hotz á
landa sína að hrista af sér slenið og
fara á kjörstað.
Stunið undan
lýðræðisréttindunum
Sumir segja að þeim sé það ein-
faldlega um megn að nýta sér öll þau
lýðræðislegu réttindi sem þeim eru
gefin sem svissneskum borgurum.
Samkvæmt stjórnarskránni hefur
þjóðin – frekar en þingið – lokaorðið
um ákvarðanir og 50.000 undir-
skriftir nægja til að knýja fram þjóð-
aratkvæðagreiðslu um tiltekið mál.
Að jafnaði fara þrjár til fjórar slíkar
þjóðaratkvæðagreiðslur fram árlega
í landinu. Í maí voru níu mál borin
undir þjóðina, en þau sneru m.a. að
nútímavæðingu hersins.
„Þetta er allt of mikið,“ segir
Fabien Grillon, 36 ára gamall kokk-
ur sem segist aldrei kjósa. „Ég er
ekkert inni í málefnunum og hendi
áróðursbæklingunum vanalega jafn-
óðum og ég lít þá augum,“ segir
hann. „Það breytist ekkert hvort eð
er.“
En SVP-leiðtoginn Christoph
Blocher er staðráðinn í að reyna að
nýta sér stemmninguna til að kom-
ast í sterkari stöðu til að skekja hið
staðnaða stjórnkerfi. „Ofdekraðir
glæpamenn; ósvífnir hælisleitendur;
hrottaleg Albanamafía,“ er skrifað
stríðsfréttaletri á kosningaáróðurs-
veggspjöld SVP.
„Blocher og flokkur hans elur á
hræðslu meðal fólks og gerir síðan
út á ótta þess,“ segir Emilia Col-
ombi, leikskólakennari og tveggja
barna móðir í Genf. Colombi, sem er
af ítölsku foreldri en fædd í Sviss,
minnist með hryllingi prófanna sem
hún og fjölskylda hennar voru látin
ganga í gegn um til að fá sviss-
neskan ríkisborgararétt; eftirlits-
maður frá stjórnvöldum gekk úr
skugga um hvort híbýli þeirra sam-
ræmdust svissneskum hreinlætis-
stöðlum og spurði hvort þau kynnu
að meta svissneskt osta-fondue.

 

     

 



 

 
  


 

 



 


! " 
#$$$

! " #! $ %&'&((
)*+ ,'
-.%)%/
0'%)0%
(%
)%/

$ 
&'()


* + 
* *( *
 , 
#) 

$ 
-
+
()%%.
)


 


/

0,1
2 /

3456
78
1  -2 98:
3
4:863
 
9893
0 
863
( 
:863
45







;1,   675
&
" 8 6"  45
34853
683
44843
383
7893
6
36 3
6
4
97 9
 : 4
;<

!

 63
3
3
463
93
,=


!
%%
AP
Christoph Blocher með kosningaáróðursplakat Svissneska þjóðarflokksins í baksýn, þar sem kefld og reytt hæna
er sýnd sem táknmynd svissnesku þjóðarinnar. Blocher er talinn sigurstranglegur í kosningunum á morgun.
Sótt er að áratugagömlu
þjóðstjórnarkerfi í Sviss
Genf. Associated Press.
’ Höfum við það ofgott? Eru stjórnmál
orðin of fjarlæg
fólkinu? ‘
AÐALERINDI Sokolíks, sem hefur
aðsetur í Ósló, hingað til lands að
þessu sinni var annars að glöggva sig
á því hvað liði fullgildingu Íslands á
aðild Slóvakíu að Atlantshafsbanda-
laginu, NATO.
Í samtali við Morgunblaðið segist
hann hafa verið fullvissaður um það
hjá talsmönnum Alþingis og ríkis-
stjórnar að ekkert væri því til fyr-
irstöðu að staðfesta NATO-aðild
landsins. Ísland kvað vera eitt síð-
asta núverandi 19 aðildarríkja
bandalagsins sem enn á eftir að stað-
festa formlega inngöngu Slóvakíu og
sex annarra ríkja í Mið- og Austur-
Evrópu, sem ákveðin var í fyrra og á
að taka gildi 1. maí 2004.
Sokolík segir það hafa komið jafn-
flatt upp á Slóvaka og Íslendinga, er
ráðamenn furstadæmisins Liechten-
stein neituðu í vikunni að skrifa undir
samninga um aðlögun samningsins
um Evrópska efnahagssvæðið (EES)
að stækkun Evrópusambandsins
(ESB) til austurs. Sem ástæðu gáfu
Liechtensteinar upp að Tékkland og
Slóvakía hefðu ekki viðurkennt sjálf-
stæði furstadæmisins með fullnægj-
andi hætti, sem tengist eignakröfum
liechtensteinsku furstafjölskyldunn-
ar vegna eignaupptöku í Tékkóslóv-
akíu í kjölfar síðari heimsstyrjaldar.
„Við áttum ekki von á neinum slík-
um vandkvæðum við undirritun
samninganna,“ segir Sokolík. Hann
segir þetta vera mál sem eingöngu
verði leyst tvíhliða milli Liechten-
stein annars vegar og Slóvakíu og
Tékklands hins vegar. Segist hann
binda vonir við að forsvarsmenn Evr-
ópusambandsins fái Liechtensteina
ofan af því að láta þetta mál tefja enn
frekar undirritun EES-stækkunar-
samninganna, en nú þegar hefur hún
tafizt um hálft ár frá því sem upp-
haflega var að stefnt. Allar frekari
tafir auka hættuna á því að ekki verði
unnt að láta þá fylgjast að með sjálf-
um ESB-stækkunarsamningunum í
gegn um staðfestingarferli þeirra í
öllum núverandi og verðandi aðild-
arríkjunum.
Sokolík segist einnig binda vonir
við að eftir að Slóvakía og Ísland
verða orðin efnahagslegir banda-
menn inni á Evrópska efnahags-
svæðinu glæðist viðskipti og önnur
tengsl landanna frá því sem nú er.
Deiluna ber að leysa tvíhliða
Andrej Sokolík, sendiherra Slóvakíu, segir
að ágreining Liechtenstein við Tékkland og
Slóvakíu beri að leysa tvíhliða en ekki láta
hann halda stækkun EES í gíslingu.
Morgunblaðið/Golli
Andrej Sokolík sendiherra.
NÝTT og mjög fullkomið tölvu-
líkan spáir miklu verðfalli á
bandarískum hlutabréfamark-
aði á næsta ári. Segir frá þessu
í tímaritinu New Scientist, sem
kemur út í dag.
Höfundar líkansins eru þeir
Didier Sornette og Wei-Xing
Zhou við Kaliforníuháskóla í
Los Angeles en það byggist á
jöfnum, sem líkja eftir „hjarð-
hegðun“ fjárfesta, það er að
segja því, sem fær fjárfesta til
að kaupa eða selja á markaði.
Út frá þessum forsendum
hefði tölvulíkanið spáð rétt fyr-
ir um öll fimm skiptin, sem mik-
il lækkun hefur orðið á verð-
bréfavísitölu Standard and
Pooŕs 500 og spáir nú verðfalli
„næsta vor“ að því er segir í
tímaritsgreininni.
Tölva spáir
verðfalli
París. AFP.