Morgunblaðið - 18.11.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
ekkt er sagan af maur
sem klifraði alla leið
upp á hausinn á fíl og
sagði síðan: Nú ræð
ég ferðinni. Getur
verið að endalausar vangaveltur
manna um aðgerðir gegn hinu og
þessu í kringum okkur minni á
ummæli maursins? Þótt við höfum
áhrif á umhverfið er ýmislegt í
náttúrunni sem við höfum lítil eða
engin áhrif á. En við erum orðin
svo vön afrekum vísindamanna að
ekkert virðist eiginlega lengur
ómögulegt. Um leið veldur þetta
því að okkur finnst að allt sem
gerist hljóti að eiga rætur að rekja
til okkar. Við ráðum ferðinni.
Vísindamenn eru ekkert síður
mannlegir en við, sumir þeirra
voru ekki síður en sauðsvartur al-
múginn hræddir við drauga með-
an trú á aft-
urgöngur var
almenn. Nú
eru draug-
arnir búnir að
skipta um
ham. Við vit-
um öll að brestir í þaki, skellir í
gluggatjöldum og þess háttar eru
ekki annað en eðlileg hljóð og
ástæðulaust að kenna framliðnu
fólki um. En í staðinn leitum við
uppi önnur hindurvitni.
Margir læknar gefa okkur nú í
skyn að við eigum aldrei að sætta
okkur við að líða illa og ef einhver
haldi að hann sé heilbrigður sé
það sjálfsblekking. Hann eigi bara
eftir að fara í rannsókn. Sumir
læknar eru þó farnir að malda í
móinn og vilja ekki eitra líf al-
mennings með stanslausu sjúk-
dómatali. Fleira skipti máli en
heilsan, segja þeir.
Enn aðrir benda á að heilbrigð-
isstéttirnar eigi beinna hagsmuna
að gæta. Meðvitað og ómeðvitað
hneigist þær til að ýta undir trú á
alltumlykjandi og stanslaus veik-
indi í táradalnum okkar. Og loks
má ekki gleyma því að martröð
lyfjafyrirtækja er að við hættum
að gleypa öll dýru lyfin og leitum
annarra ráða eða hreinlega huns-
um tímabundin óþægindi. Hags-
munirnir eru margslungnir.
Fræðimenn á öðrum sviðum
hafa tekið gróðurhúsaáhrifin upp
á sína arma og fengið öfluga
þrýstihópa á sitt band til að hræða
okkur. Bent er á að við séum
syndug, eina lausnin sé að menn
hætti að vera svona frekir á olíu
og kol. Hægt sé að spara orku, þá
mengum við minna og hollara sé
að beita líkamsaflinu meira, t.d.
hjóla í vinnuna. Sem er auðvitað
rétt.
En margir efasemdarmenn
hafa bent á að ýmsar algengar
fullyrðingar um gróðurhúsaáhrif-
in eru byggðar á misskilningi, fá-
fræði eða ofstæki. Á sunnudag
birtist hér í blaðinu grein eftir Ian
Plimer, sem er prófessor í hag-
rænni jarðfræði við Melbourne-
háskóla. Hann rifjar þar upp
nokkur af helstu rökum efasemd-
armanna. Þeir benda m.a. á að ný-
legar rannsóknir á ískjörnum á
Grænlandsjökli sýna að miklar
sveiflur hafa orðið á hitastigi í loft-
hjúpnum frá því að hann mynd-
aðist fyrir milljónum ára. Oft hafa
þær verið snöggar.
Við vitum fátt um orsakirnar
fyrir hlýnun þá. Aðeins eitt getum
við fullyrt um hlýnun fyrir mörg
þúsund árum: menn komu þar
ekkert við sögu, þeir voru svo fáir
og áhrif þeirra á lofthjúpinn eng-
in.
Hvað eigum við hin að gera? Við
höfum ekki neina sérmenntun á
þessum sviðum og verðum að nota
eigið hyggjuvit til að gera upp á
milli þessara tveggja flokka. Eins
og oft áður neyðumst við til að
nota aðferð sem þykir ekki sér-
lega vísindaleg en verður samt að
duga. Við ákveðum yfirleitt að
trúa fremur þeim sem okkur
finnst af einhverjum ástæðum trú-
verðugir. Kannski höfum við góða
reynslu af þeim í öðrum málum
eða þekkjum þá úr síðustu jóla-
boðum. En við reynum líka að
vinsa burt vísindamenn sem eru
sennilega að beita hræðsluáróðri
um endalok heimsins. Það gera
þeir sumir í von um að stjórnvöld
leggi fram stórfé til rann-
sóknaverkefna sem áróðursmenn-
irnir hafa sjálfir atvinnu sína af.
Þeir eru að berjast við aðrar
fræðigreinar um peninga og sjást
ekki fyrir. Þeir eru mannlegir.
En jafnframt getum við hin
baslað við að lesa okkur sjálf til,
leitað frumheimilda, eins og það
heitir á virðulegu máli.
Til er gríðarstór nefnd sem sett
var á laggirnar fyrir tilstuðlan
Sameinuðu þjóðanna. Þegar rýnt
er í skýrslur hennar, sem eru
gefnar út á nokkurra ára fresti og
birtar á Netinu, sést að sam-
kvæmt síðustu spá þeirra má gera
ráð fyrir að meðalhitastig á jörð-
inni hækki um 1,5–6 stig á öldinni
sem er hafin. En hvarvetna í
skýrslunum er sagt að rannsaka
verði þessi mál miklu betur áður
en hægt sé að slá einhverju föstu.
Svo mikil er óvissan og fyrir þrem
áratugum boðuðu reyndar sömu
vísindamenn heimsendi – vegna
kulda! Viðurkennt er að ekki sé
vitað hvað olli því að hitastigið
stóð í stað milli 1945 og 1975 þótt
olíu- og kolanotkun ykist meira en
dæmi eru um í sögunni.
Menn hafa mælt hita á ýmsum
stöðum á jörðunni frá því á 19. öld
en aðferðirnar voru ekki alltaf
traustar og auk þess skiptir máli
hvort mælt er við jörðu eða hærra
í lofthjúpnum, á landi eða sjó og
svo frv. Vísindamenn eru þess
vegna ekki einu sinni öruggir um
að hitastigið hafi hækkað eftir að
kola- og olíunotkun hófst fyrir al-
vöru á 18. öld en margt bendir þó
til þess. Gervihnattamælingar
sýna að hitinn hafi á tuttugustu
öldinni hækkað eitthvað á norð-
urhveli jarðar en lækkað örlítið á
suðurhvelinu.
Nefndar hafa verið fjölmargar
ástæður fyrir því að meðalhitastig
í lofthjúpnum sveiflast til. Athafn-
ir manna er aðeins ein af hugs-
anlegum orsökum og líklegt að
önnur áhrif séu langtum af-
drifaríkari. Ef hitastigið hækkar
mikið á næstu áratugum er alveg
eins líklegt að við getum ekkert
við því gert og því skynsamlegra
að laga okkur að breyttum að-
stæðum. Það urðu forfeður okkar
að gera þegar ísaldir skullu yfir
eða hiti hækkaði mikið á nokkrum
áratugum. Menn breyttu lifn-
aðarháttum sínum og margir
fluttu búferlum. Þrátt fyrir alla
okkar tækni getum við engin áhrif
haft á stefnuna sem fíllinn tekur,
hann heyrir ekki í okkur.
Fíll sem
ekki heyrir
Aðeins eitt getum við fullyrt um hlýnun
fyrir mörg þúsund árum: menn komu
þar ekkert við sögu, þeir voru svo fáir og
áhrif þeirra á lofthjúpinn engin.
VIÐHORF
Eftir Kristján
Jónsson
kjon@mbl.is ✝ Guðrún GíslínaGuðnadóttir
fæddist á Hellissandi
30. janúar 1930. Hún
lést á Landspítalan-
um við Hringbraut
10. nóvember síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Ásta Sigrún Vigfús-
dóttir og Guðni
Gíslason, þau voru
bæði Snæfellingar.
Systkini Guðrúnar
eru Bergur, Guðný
Ragna, Sævar og
Guðbjartur, Sævar
lifir systkini sín.
Guðrún giftist 11. febrúar 1950
eiga tvö börn, 2) Jón Hjörtur, f. 3.
maí 1952, kvæntur Bryndísi Gunn-
arsdóttur, þau eiga tvö börn, 3)
Óskar, f. 12. júní 1956, kvæntur
Önnu Axelsdóttur, þau eiga fjögur
börn, 4) Hjalti, f. 12. júní 1956,
kvæntur Kolbrúnu Ingimarsdótt-
ur, þau eiga dóttur og hann á þrjá
syni frá fyrra hjónabandi. Afkom-
endur Guðrúnar eru 22.
Guðrún var bókbindari og vann
hjá Þorvaldi Sigurðssyni 1944-
1945, í Arnarfelli frá 1945-1990,
G.Ben 1990-1994 og í G.Ben-Eddu
frá 1994-1997. Guðrún var formað-
ur kvennadeildar Bókbindara-
félags Íslands 1974-1981 og átti
sæti í trúnaðarmannaráði og út-
hlutunarnefnd atvinnuleysisbóta í
BFÍ. Guðrún sat í fyrstu stjórn Fé-
lags bókagerðarmanna, 1981-1985
og í trúnaðarráði FBM til 2000.
Útför Guðrúnar verður gerð frá
Bústaðakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Gunnlaugi Jónssyni
vegaeftirlitsmanni, f.
14.6. 1927, d. 2.11.
1991 og bjuggu þau
lengst af á Sogavegi
26 í Reykjavík, eða
þar til Guðrún fluttist
í Kópavog 1997. For-
eldrar Gunnlaugs
voru hjónin Jón Hjart-
arson, f. á Borðeyri
1889, d. 1943, og
Amalía Jósefsdóttir, f.
á Hrísum í Helgafells-
sveit 1885, d. 1967.
Börn Guðrúnar og
Gunnlaugs eru: 1) Sig-
rún Guðna, f. 10. október 1948, gift
Karli Jóhanni Herbertssyni, þau
Í dag hefur sorgin kvatt dyra
hjá okkur í Fífuhvammi 33. Ynd-
isleg móðir, tengdamóðir og amma
er látin og það allt of fljótt. Efst í
huga okkar er þakklæti fyrir allt
sem hún gerði fyrir okkur og börn-
in okkar. Sá listi er orðin langur og
allt of langt að telja það allt upp
hér. Aðalsmerki hennar var að
hugsa fyrst um aðra, síðan um
sjálfa sig. Börnin í fjölskyldunni
vissu að uppi hjá ömmu var alltaf
til appelsín, saltstangir og lakkrís.
Þessar kræsingar og öll hjarta-
hlýjan var góð blanda og gerði
hana að bestu ömmu í heimi.
Yngsta barnið okkar, Aron miss-
ir sinn besta vin og félaga. Amma
var alltaf tilbúin að hlusta, veita
aðstoð og gefa góð ráð. Skal því
engan undra, að það var okkur
ómetanlegt að hafa ömmu uppi á
lofti. Sambúð okkar til fjölda ára
gekk alltaf vel og var það ekki síst
henni að þakka. Fífuhvammurinn
verður aldrei eins án hennar, en
við vitum að allar fallegu og góðu
minningarnar um hana munu ylja
okkur um ókomin ár.
Elsku mamma, hafðu þökk fyrir
GUÐRÚN
GUÐNADÓTTIR
Skjótt skipast veður
í lofti. Ágústmánuður
sl. rétt nýliðinn og það
var einmitt þá sem við
upplifðum allt það
besta og skemmtileg-
asta sem bjó í þér, Gurrý. Staðurinn
er Vallargerðið í Kópavoginum með
systkinum og fjölskyldum þeirra.
Tilefnið var heimsókn Rögnu systur
okkar og Frans mágs frá Kanada
eftir níu ára aðskilnað. Hjalteyri við
Eyjafjörð, við þrjár systurnar og
makar og nokkrir ættingjar, þar
sem gleðin ríkti eina helgi og við átt-
um yndislega samveru sem aldrei
GUÐRÍÐUR ÁSA
MATTHÍASDÓTTIR
✝ Guðríður ÁsaMatthíasdóttir
fæddist í Reykjavík
10. október 1946.
Hún andaðist á heim-
ili sínu 6. nóvember
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Bústaðakirkju
14. nóvember.
gleymist. Kveðju-
kvöldið hjá þér og Sig-
urvini í Dofraborginni
fyrir Rögnu og Frans.
Allar þessar stundir í
ágúst sl. voru talandi
dæmi um hvernig þú
varst í raun, væntum-
þykja, gleði og hlátur.
Við þökkum eilíflega
að hafa fengið að njóta
samverustundanna
með þér og framan-
greint er aðeins lítið
brot af þeim. Hvort
sem það var útilega í
Skorradalnum, Þjórs-
árdalnum, Snæfellsnesi, Laugar-
vatni eða heimsóknir ykkar Sigur-
vins til okkar á þjóðhátíð í Eyjum
var þetta allt trygging fyrir yndis-
legum og ógleymanlegum samveru-
stundum. Hvellur hlátur þinn ómót-
stæðilegur og enginn komst hjá því
að hrífast með.
Opinberlega varstu kannski ekki
þekkt sem listamaður en listamaður
varstu svo sannarlega. Það var sama
hvað þú tókst þér fyrir hendur, allt
lék í höndum þér. Því bera vitni öll
þau frábæru málverk sem eftir þig
liggja og að koma á heimilið var ekki
síðra en heimsókn á frægustu lista-
söfn heimsins. Einstakur garðurinn
við húsið er síðan skrautfjöður þín.
Daginn fyrir utanlandsför þína í
sept. sl. berast síðan hin válegu tíð-
indi af veikindum þínum. Þótt sú
ferð hafi farið forgörðum var engan
bilbug á þér að finna og þú hlakkaðir
til að hressast og skipuleggja nýja
ferð. Allan þinn veikindatíma misst-
ir þú aldrei trúna á bata og þú hafðir
líka einstakan stuðning Sigurvins
sem aldrei vék frá þér og annaðist
þig af ást og umhyggju ásamt Unni
móður okkar. Af ótal ferðalögum um
ævina ert þú nú farin allt of snemma
í síðasta ferðalagið. Það sama og við
öll förum í og þegar að því kemur og
við hittumst aftur vitum við að
gleðin mun taka völdin á ný.
Við kveðjum þig með söknuði en
minningin um einstaka manneskju
lifir í hjörtum okkar.
Elsku Sigurvin, börn, barnabörn
og mamma, megi góður Guð gefa
ykkur styrk og vernda ykkur um
alla framtíð.
Regína, Þorgeir og börn.
✝ Sigríður FjólaÁsgrímsdóttir
fæddist á Akranesi
11. janúar 1930.
Hún lést í Sjúkra-
húsi Akranes 11.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru Ás-
grímur Sigurðsson,
f. 10. mars 1896, d.
23. nóvember 1982,
og Úrsúla Guð-
mundsdóttir, f. 9.
janúar 1894, d. 7.
október 1986.
Systkini Sigríðar
eru Gróa Sigurrós Sigurbjörns-
dóttir, látin, Guðmundur Þór Sig-
hann dóttur, Guðrúnu Ósk, Sig-
urborg átti í fyrra hjónabandi
tvö börn, Þórunni Pálínu og
Andra; Guðmunda Hrönn, f. 28.
ágúst 1956, gift Stefáni Eiríks-
syni, þau eiga tvö börn, Nönnu
Maren og Óskar; og Irma Sjöfn,
f. 12. nóvember 1961, gift Hrólfi
Ölvissyni, þau eiga tvær dætur,
Kristbjörgu Fjólu og Elku Ósk.
Áður átti Sigríður Ásgrím Ragn-
ar Kárason, f. 18. nóvember
1950, hann er kvæntur Jóhönnu
G. Þorbjörnsdóttur, þau eiga
þrjú börn, Ursúlu Rögnu, Arnþór
og Valþór.
Sigríður bjó alla ævi á Akra-
nesi. Eftir að börnin uxu úr grasi
vann hún, auk húsmóðurstarf-
anna, við fiskverkun, lengst af
hjá Haferninum en síðan hjá
Haraldi Böðvarssyni .
Útför Sigríðar verður gerð frá
Akraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
urbjörnsson, Sigríður
Sigurbjörnsdóttir,
Ragnheiður Arnfríð-
ur Ásgrímsdóttir og
Ásta Ingibjörg Ás-
grímsdóttir, látin.
Sigríður giftist
Óskari Hervarssyni
frá Súðavík, d. 10.
febrúar 1998. Börn
þeirra eru: Þórður
Ægir, f. 4. júní 1954,
kvæntur Sigurborgu
Oddsdóttir, þau eiga
tvær dætur, Önnu
Sigríði og Hönnu
Valgerði en Þórður á
dótturina Ernu Margréti frá
fyrra hjónabandi og áður átti
Sigríður Fjóla, ömmusystir mín,
hét Sigríður alveg eins og amma þó
að þær væru systur. Þetta fannst
mér rosalega skrítið. Ekki að það
ylli neinum misskilningi því Sigríð-
ur Fjóla var aldrei kölluð annað en
Didda, Didda frænka. Hún varð
ekki gömul hún Didda og þó hún
væri ömmusystir mín fannst mér
hún síung.
Diddu hafði ég auðvitað þekkt
frá því ég man eftir mér og ég er
svo glöð að hafa fengið að kynnast
henni. Þau komu við á hverju
sumri, hún og Óskar, þegar þau
fóru að heimsækja Guðmundu
dóttur sína á Akureyri. Það voru
góðir dagar og húsið fylltist af
gleði um leið og þau renndu í hlað-
ið. Við krakkarnir þustum út á
hlað til að passa hundana því að
Diddu var svo illa við að þeir væru
að flaðra upp um sig. Þær voru og
eru ekkert fyrir hunda, amma og
hennar systur. Bílhurð svipt upp
og Didda snarast út og breiðir út
faðminn á móti okkur. Svo kom
Óskar í sínum rólegheitum rétt á
eftir henni. Didda og Óskar voru
eins og hvítt og svart en samt
frekar eins og jin og jang, þau
pössuðu svo vel saman. Didda dá-
lítið ör, talaði mikið og hló hátt og
dillandi. Óskar kíminn en yfirveg-
aður og traustur eins og klettur í
hafi. Og ekki brást að Didda dró
alls kyns sjaldséð og vel þegið
gúmmelaði upp úr pússi sínu og
jafnvel dót eða hámóðins flíkur til
SIGRÍÐUR FJÓLA
ÁSGRÍMSDÓTTIR