Pressan - 19.12.1991, Blaðsíða 49

FIMMTUDAGUR PRESSAN 19. DESEMBER 1991
49
Það þarf allt að vera kindajarmur og lækjarniður
segir Sjón í viðtali um tannlaus skáld, nýju bókina sína, snobb og fleira
„Þetta er fyrsta ljóðabókin
mín í fimm ár og mér finnst
ég hafa tekið talsverðum
breytingum," segir Sigurjón
B. Sigurðsson, betur þekktur
undir nafninu Sjón, í samtali
við PRESSUNA. Hann sendi
frá sér ljóðabókina „Ég man
ekki eitthvað um skýin" á
þessum drungalegu haust-
mánuðum og hafa gagnrýn-
endur dagblaðanna tekið því
misjafnlega að vera minntir á
þetta minnisleysi skáldsins og
hafa jafnvel gengið svo langt
að mæra fyrri bækur höfund-
ar á kostnað þessarar.
„Það eru næstum því ekki
Ijóð í þessari bók," segir Sjón,
,,og það er vegna þess að allt
Ijóðrænt prjál hefur verið
sniðið af og lesandanum er
gefið svo lítið að ljóðin eru
allt að því ekki til. Ég hef not-
að þessa aðferð í leikritum
mínum, að skilja leikarann
eftir með lágmarksupplýsing-
ar, og vildi prófa hana í Ijóð-
unum. í fyrri Ijóðabókum
mínum hef ég svo notað ^
myndmálið meira — verið í g
einskonar myndbandaformi S
— en í þessari bók eru það =
frekar raddir sem koma og
fara.
íslendingar ganga með þá
grillu í höfðinu að ljóð þurfi
að vera ljóðræn og það þarf
helst að niða lækur í höfði
lesandans meðan hann les
ljóð. Þetta hefur gert það að
verkum að íslensk skáld taka
hlutverk sitt geysilega alvar-
lega og það þarf allt að vera
kindajarmur og lækjarniður
ef vel á að vera."
ALDREI FENGIÐ
GÓÐA KRÍTÍK
„Ég hef eiginlega aldrei
fengið góða krítík á bók og
því kemur það á óvart að
þessir sömu gagnrýnendur
skuli vera farnir að mæra það
sem ég skrifaði sem ungling-
ur. Það eru aðeins þrír mán-
uðir síðan ég gekk frá bók-
inni og því ekki hægt að tala
um eiginlegar viðtökur, þó að
ég fái það vissulega á tilfinn-
inguna að ég hafi gengið frá
bókinni í annarri merkingu
þessprðs," segir Sjón og glott-
ir. „Ég vona bara að viðkom-
andi menn séu menn til að
gera betur sjálfir."
Nú er þad bœði gömul og
ný tugga ad frumkvödlar í
skrifum eru sjaldnast mikils
metnir og þeir höfundar sem
kanna nýjar leidir fá frekar á
sig ord fyrir ad vera skrýtnir
höfundar en gódir. Kannski
má segja aö þaö sem virki-
lega fellur í kramid á hverj-
um tíma sé undanrennan af
því sem raunverulega er ad
gerast. Hvad med verdlauna-
pall átgefenda? Þú varst med
puttana í tilnefningum síð-
asta árs.
„Það segir sig sjálft að þær
bækur sem hafa brodd og
gefa heiminum olnbogaskot
eru ekki jafnlíklegar til verð-
launa og aðrar og það eru
jafnframt þær bækur sem
brjóta bókmenntunum nýjar
leiðir. Það er helst að slíkar
bækur fái viðurkenningu
þegar skáldin eru orðin göm-
ul og tannlaus, en meðan
skáldin eru lífleg og vel tennt
er ekkert til unnið að veita
þeim verðlaun. Þau geta
tekið upp á öllum andskotan-
um. Jafnvel bitið forsetann
þegar hann réttir þeim millj-
ónina."
ÞARF MÍNÍBAR,
SUNDLAUG OG
GERVIHNATTASJÓNVARP
En hvernig gengur að lifa
af listinni?
„Ég lifi það nú fremur af að
skrifa en að ég lifi af því. En
ungir höfundar lifa í þeirri
blekkingu að þeir séu í fullu
starfi við skriftirnar þó að
tæplega helmingur tímans
fari í að redda sér fyrir horn;
hlaupa á eftir ávísunum um
allan bæ og grenja sig inn á
ritstjóra með greinar eða ljóð.
Þegar ég er í góðu formi
skrifa ég til dæmis frá þrjú til
fimm á daginn. Þvínæst fer
ég á kaffihús og spjalla við
fólk og þaðan að versla í sal-
at. Þegar ég hef borðað salat-
ið er klukkan orðin níu og þá
get ég sest aftur niður og
skrifað til klukkan ellefu. Eft-
ir lestrar- og útvarpspásu til
eitt um nóttina get ég jafnvel
skrifað til þrjú.
Það er þó aðeins þegar
hlaupin eftir ávísunum slíta
mér ekki út að ég næ svona
vinnudegi. Til að geta unnið í
tíu tíma á dag þarf ég að vera
á hóteli með míníbar, sund-
laug og gervihnattasjón-
varpi. Það gerði ég um dag-
inn á Hótel Órk, þegar ég var
að vinna kvikmyndahandrit."
Segðu mér frá þessu hand-
riti.
„Þetta er handrit að mynd
fyrir 9—13 ára börn sem ég er
að gera fyrir Hákon Oddsson,
kunningja minn, sem vinnur
hjá Sjónvarpinu. Við Hákon
komum okkur saman um
hugmyndina í sameiningu og
síðan útfæri ég hana. Þetta er
svona hugljúf spennumynd
sem hann hefur hug á að
framleiða og var mjög
skemmtilegt verkefni, en ég
hef alltaf gaman af því að tak-
ast á við ný form.“
UPPFULLUR AF
HUGMYNDUM
UM LISTAMENN
Sjón vakti fyrst athygli meö
súrrealistahópnum Medúsu,
sem hann stofnaði, en hann
var þá nemandi á listasviði
Fjölbrautaskólans í Breiö-
holti. Hann sendi þá frá sér
Ijóðabœkur í sjálfsútgáfu
sem seinna komu út á einni
bók hjá Máli og menningu
undir nafninu „Drengurinn
með röntgenaugun". Hafð-
irðu hug á að verða myndlist-
armaður þegar þú valdir
listasvið fjölbrautaskólans?
„Já, ég ætlaði alltaf að
verða myndlistarmaður, en
svo fóru hugmyndir mínar og
kennara listasviðsins ekki
saman og ég flaut í gegn upp
á náð og miskunn. Eg var
uppfullur af hugmyndum um
hvernig listamenn ættu að
vera og haga sér og hafði les-
ið viðtöl rithöfunda við
myndlistarmenn í bókinni
„Steinar og sterkir litir“ svo
að segja upp til agna. Mér
fannst mennirnir í þeirri bók
kunna að lifa og leika sér og
nennti því ekkert að sitja á
rassinum og mála litahring-
inn eða teikna stafinn L upp
þúsund sinnum. í mínum
huga voru það ellin þrjú sem
skiptu máli; lífið, listin og leik-
urinn, og það var þarna sem
ég reyndi að forðast ellina
með ellunum og stofnaði
ásamt fleirum súrrealistahóp-
inn Medúsu."
MENN FÉLLUST
GRÁTANDI í FAÐMA
Og hvernig var svo Dreng-
urinn með röntgenaugun
kominn inn á gafl hjá Máli og
menningu?
„Eina nóttina dreymdi mig
að ég sæti í herberginu mínu
fyrir framan stóran sinkbala,
fullan af vatni. í drauminum
snerti ég vatnið með fingur-
gómunum og það kviknaði
ljóð. Þegar ég vaknaði gerðist
það ótrúlega að ég mundi
ljóðið. Draumurinn var falleg-
ur og það var ljóðið líka, en
það var frekar í hefðbundnari
kanti módernismans. Ég
hugsaði; þetta hlýtur að vera
ágætt í tímarit Máls og menn-
ingar. Ég hafði ekki meira álit
á þeim en það.
En þeir reyndust meiri
smekkmenn en mig hafði ór-
að fyrir og það var því ekki
fyrr en mörgum draumum og
ljóðum síðar að ég rakst á
Silju Aðalsteinsdóttur, sem þá
var ritstjóri, og hún sagði mér
að ég ætti ljóð hjá þeim á
botni yfirfullrar skúffu. Ég
gæti fengið það ef ég vildi en
til þess yrði ég að koma með
annað Ijóð. Eg játaði því og
þegar ég kom til hennar bar
ég upp hugmyndina að
Drengnum með röntgenaug-
un. Það var eins og við mann-
inn mælt: Á skrifstofu Máls
og menningar brutust út mik-
il fagnaðarlæti og menn féll-
ust grátandi í faðma yfir því
að þessi ungi höfundur væri
loksins kominn í skjól. Síðan
hef ég verið hjá Máli og
menningu," sagði Sjón að lok-
um og horfði dreymandi fram
fyrir sig.
Þóra Kristin Ásgeirsdóttir
tcngsl
Eyjólfur Konráð
Jónsson al-
þingismaöur
er frá Stykkis-
hólmi eins og
■P* 1 Árni Helgason
fyrrverandi
^ stöðvarstjóri
L '/-Jfj Pósts og síma
I í sem er r,ar*ur
r • tjjm bindindismaður
Ámi Sigfússon
borgarfulltrúi
sem starfað
hefur sem
blaðamaður
eins og
Guðlaugur Þor-
valdsson ríkis-
sáttasemjari
sem einu sinni
var ráðuneytis-
stjóri eins og
ÉBerglind Ás-
geirsdóttir
en hún var einu
sinni í stjórn
Vöku, félags
lýðræðissinn-
aðra stúdenta,
eins og
Hans Kristján
Árnason við-
skiptafræðing-
ur
sem hefur
starfað sem
kennari eins og
■p*-..Helgi Jóhanns-
f »• i son fram-
1 kvœmdastjóri
i\Mrv: :: Samvinnu-
ferða/Landsýn-
ar en hann er
| viðskiptafræð-
ingur eins og
Jón Ásbergs-
son forstjóri
Hagkaups sem
er fyrrverandi
bæjarfulltrúi
eins og
Júlíus Sólnes
prófessor
en hann er fyrr-
verandi þing-
maður eins og
Birgir ísleifur
mm, Gunnarsson
y. - bankastjóri
j '“Æl sem er lög-
L ■ fræðingur eins
■kJKll og
4-