Morgunblaðið - 16.05.2004, Blaðsíða 19

heldur nám sem nýtist vel við marg-
vísleg önnur störf í samfélaginu. Við
erum auðvitað að mennta kennara en
margt fólk frá okkur er starfandi við
annað en kennslu, t.d. sem fræðslu-
fulltrúar hjá fyrirtækjum og þannig
mætti telja. Allt sem snertir nám og
kennslu í samfélaginu er okkur við-
komandi. Þess má geta að hér er ekki
bara ungt fólk við nám, nýnemar í
grunnnámi eru að meðaltali um þrí-
tugt.“
Heimurinn breytist hratt
Hefur kennaranám breyst mikið í
áranna rás?
„Já, mjög mikið. Þegar ég var í
kennaranámi fyrir 40 árum var mun
minna lagt upp úr verkefnagerð og að
velja námsefni fyrir ólíka hópa. Meiri
íhaldssemi var þá í námsefninu.
Heimurinn breytist hratt nú um þess-
ar mundir og þess vegna þýðir ekki
annað en vera opinn fyrir nýjungum
og kenna bæði kennaraefnum og fólki
í skólakerfinu að skapa þekkingu
sjálft. Meira var um utanaðbókarlær-
dóm áður en nú gerist. Kennarinn
hannar sínar kennsluaðstæður í mun
ríkari mæli í dag og það umhverfi sem
laðar fram áhuga nemendanna.“
Hugsa kennarar nútímans um at-
riði eins og lífshamingju og farsæld
nemenda sinna á sama hátt og gömlu
kennarnir gerðu samkvæmt lýsing-
um í æviminningum?
„Það er erfitt að höndla slíkt sem
kennsluefni en ég trúi því að ef nem-
endur fái að reyna sig við ögrandi
verkefni þá komi hamingjan í kjölfar-
ið. Almenn hugtök eins og hamingja
og farsæld eru auðvitað ekki aðeins
bundin við kennarastarfið – en þau
eru mjög mikilvæg þar. Víst er að
kennarar þurfa að eiga til kærleika til
viðfangsefnisins og nemendanna og
hafa farsæld þeirra að leiðarljósi.
Þeir kennarar sem við erum að út-
skrifa eiga eftir að kenna næstu 40 ár.
Okkar hlutverk er ekki síst að
mennta fólk sem getur tekið þátt í
þeim breytingum sem framundan
eru.
Kennarastarfið æ margþættara
Kennarastarfið er orðið miklu
margþættara en áður. Tökum sem
dæmi leikskólakennsluna. Leikskólar
eru ekki lengur þær „gæslustofnanir“
sem þær voru of oft áður. Leikskólinn
er nú viðurkenndur með lögum sem
fyrsta skólastigið og það er miklu
meiri krafa bæði hjá leikskólakenn-
urum og foreldrum um að þar fari
fram markviss kennsla t.d. í sam-
skiptum og fleiru.“
Miklar umræður hafa verið að und-
anförnu um styttingu náms í fram-
haldsskólum, hver er skoðun Ólafs?
„Ég er meðmæltur því stytta nám í
framhaldsskólum. Ég sé ekki ástæðu
til að við höfum aðra skipan á fram-
haldsskólanámi en löndin í kringum
okkur. Það þarf að sjálfstöðu að end-
urskipulega skólanámið með tilliti til
þessara breytinga. Það er mikilvægt
að leggja grunninn með góðri al-
mennri menntun, bæði í bóklegum og
verklegum greinum. Um 18 til 19 ára
aldur má svo ætla ungu fólki að velja
sér starfsnám. Það er stórt vandamál
að fá fólk í ýmsar verkmenntagreinar.
Þetta gæti að mínu viti stafað af því
m.a. að bóknámið hafi í vitund þjóð-
arinnar verið á háum stalli. Hér fer
miklu minni hluti fólks í verknám en
gerist í löndunum í kringum okkur.
Þessu þarf að breyta og það er á valdi
samfélagsins að gera það.
Mikil dýrkun hefur lengi vel verið á
bóknáminu og það tengt við gáfur.
Með lögum 1946 var skólanum skipt í
bóknám og verknám og því miður
gerðist það á sjötta og sjöunda áratug
síðustu aldar að þetta var tengt við
svokallaða námsgetu – hæfileika til að
nema á bókina. Lægri bekkirnir urðu
þá verknámsdeildir. Þetta hefur ekki
haft góð áhrif og margir hafa áhyggj-
ur af þróun mála á þessu sviði. Svarið
við þessu er að hafa framhaldsskóla-
námið styttra og almennara, bæði
bóklegt og verklegt og lífsstarfið
myndi þá fólk velja 18 til 19 ára. Þetta
yrði mínu mati betri skipan fyrir sam-
félagið. Þetta er nokkuð svipað kerfi
og er við lýði í Bandaríkjunum.“
Brautryðjendur í fjarnámi
Hvernig er aðstaða Kennarahá-
skólans?
„Kennaraháskóli Íslands er eftir-
sóttur skóli. Við erum með ákveðnar
fjárveitingar frá ríki og reynum að
haga okkur samkvæmt því. Aðstæður
skólans eru góðar. Reyndar er meira
en helmingur nemenda okkar fjar-
nemendur. Það kennslufyrirkomulag,
sem við vorum frumkvöðlar að, hefur
beinlínis „slegið í gegn“. Fjarnámið
gerir fólki kleift að stunda nám óháð
búsetu eða samhliða starfi ef svo ber
undir. Við hófum fjarkennslu fyrir 25
árum, fyrir daga tölvunnar, en hún
hefur þróast mjög síðan tölvan varð
almenningseign og nú er svo komið að
fólk stundar hér fjarnám þótt það
gæti verið í skólanum fjarlægðarinn-
ar vegna. Hér í Kennaraháskólanum
vinnum við að því að tengja fjarnám
og staðnám og gefa nemendum tæki-
færi til að skipuleggja nám sitt sjálfir
innan ákveðinna merka. Námsskipu-
lag er að verða miklu sveigjanlegra
með tilkomu tækni og aðgengi að
upplýsingum á Netinu. Nemendur
okkar úti um land fá aðstöðu í skólum
eða í símenntunarmiðstöðvum á
heimaslóð auk þess sem mjög margir
vinna heima. Við erum líka með fjar-
nemendur utan Íslands, í einum tíu
löndum í þremur heimsálfum. Okkar
markmið hér er að kenna allar náms-
brautir skólans bæði í staðnámi og
fjarnámi og við erum mjög nálægt
því. Einungis íþróttafræði er ekki
kennd í fjarnámi.
Við erum brautryðjendur í þróun
fjarnáms og hingað koma útlendingar
til að kynna sér tilhögun þess náms
hjá okkur.“
Hvaða nám sækja flestir í KHÍ?
„Mest eftirspurn er eftir grunn-
skólakennaranámi og kennslurétt-
indanámi, sem er fyrir þá sem hafa
t.d. BA-próf í kennslugrein en vantar
þá uppeldis- og kennslufræðina. Al-
mennt er góð aðsókn í allar okkar
námsbrautir. Það er vöntun á kenn-
urum. Samkvæmt útreikningi ríkis-
endurskoðunar með aðstoð Hagstof-
unar er talið að árið 2010 verði
komnir nægilega margir grunnskóla-
kennarar til starfa, en það mun skorta
t.d. þroskaþjálfa og leikskólakennara
á þeim tíma.
Gífurleg aðsókn í framhaldsdeild
Verið hefur gífurleg aðsókn í fram-
haldsdeild KHÍ. Því námi lýkur með
diplómu, síðan kemur meistarapróf
og loks doktorspróf.
Námsbrautir framhaldsdeildar
eru: framhaldsnám fyrir þroska-
þjálfa, kennslufræði og námsefnis-
gerð, menntun tvítyngdra barna, nám
og kennsla ungra barna, náttúru-
fræðimenntun, sérkennslufræði,
stjórnun, stærðfræðimenntun, tölvu-
og upplýsingatækni, uppeldis- og
menntunarfræði og rannsóknartengt
framhaldsnám.
Mikilvægur vaxtarbroddur í starfi
Kennaraháskólans er rannsóknastofa
skólans. Allir kennarar okkar stunda
rannsóknir. Verið er m.a. að gera út-
tekt á menntarannsóknum á Íslandi,
henni lýkur seint á þessu ári. Þar
verður m.a. skoðað hvaða rannsóknir
hafa farið fram og hverju þær skila.
Ég tel að það þurfi að efla og auka
rannsóknir í víðum skilningi. Þjóðirn-
ar í kringum okkur hafa gert sér
þetta ljóst og starfa samkvæmt því.
Hér var lengi lítill skilningur á mik-
ilvægi rannsókna.“
Samfélagið metur KHÍ mikils
Ólafur Proppé er að ljúka fimmta
ári sínu sem rektor. Hvað finnst hon-
um um afstöðu samfélagsins til Kenn-
araháskóla Íslands?
„Samfélagið metur KHÍ mikils,
það sýnir hin mikla aðsókn að skól-
anum. Ég hef haft að markmiði að
skólinn stæði sig vel hvað rekstur
snertir og væri metnaðarfullur hvað
nám og rannsóknir varðar. Okkar
nám stenst fyllilega samanburð við
það sem best gerist í öðrum háskólum
landsins. Í litlu landi eins og Íslandi er
kannski fullmikið í lagt að hafa tíu
stofnanir á háskólastigi og jafnvel tal-
að um að búa til fleiri. Við ættum að
halda vel utan um það sem komið er
og efla samvinnu ríkisháskólanna
þannig að þeir verði sterkari.“
Í Kennaraháskóla Íslands er ekki
aðeins mikill fjöldi nemenda, hann er
líka stór vinnustaður. Þar eru fastir
starfsmenn rúmlega 170 og er aðset-
ur skólans á þremur stöðum.
„Starfsemin fer fram í aðalbygg-
ingu við Stakkahlíð, þar er m.a.
Menntasmiðja skólans (safn og
smiðja). Í Skipholti 37 er listgreina-
hús skólans. Þangað sækja nemendur
nám í heimilisfræði, hönnun og smíð-
um, myndmennt, textílmennt og tón-
mennt. Á Laugarvatni er íþrótta-
fræðisetur skólans en þar er glæsileg
aðstaða til náms í íþróttafræðum.
Kennaraháskóli Íslands á rætur í
gamla Kennaraskólanum en síðari ár
hafa runnið saman við skólann aðrir
skólar, svo sem hússtjórnarkennara-
skólinn á sínum tíma og síðast 1. jan-
úar 1998 var skólanum enn breytt en
þá sameinuðust gamli Kennarahá-
skóli Íslands, Fósturskóli Íslands,
Þroskaþjálfaskóli Íslands og Íþrótta-
kennaraskóli Íslands,“ segir Ólafur.
Ljóst er af þessu að Kennarahá-
skóli Íslands stendur á mörgum og
styrkum stoðum og enn er þess ógetið
að hann er ráðstefnumiðstöð líka.
„Hér er viðamikið háskólasamfélag
þar sem mikið gerist. Hér var t.d. um
daginn haldin 32. norræna ráðstefnan
um menntamál og var það fjölmenn-
asta ráðstefna sinnar tegundar til
þessa. Það var mál erlendra manna að
hún væri sú best skipulagða til
þessa,“ bætir Ólafur við.
Við KHÍ er starfandi Símenntunar-
stofnun og hægt er að kynna sér starf
hennar á heimasíðu skólans. Bóka-
safn skólans, sem er á neðstu hæð í
Hamri við Stakkahlíð, er stærsta sér-
fræðisafn á sviði uppeldis- og mennta-
mála á landinu og er það opið almenn-
ingi. Hægt er og að fylgjast með
fréttum úr Kennaraháskólanum á
heimasíðu skólans.
Morgunblaðið/Jim Smart
Kennaraháskóli Íslands. Um 1.800 nemendur stunda nú nám á hinum sex námsbrautum grunndeildar skólans.
TENGLAR
.....................................................
http:/www.khi.is/
gudrung@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MAÍ 2004 19
PRIMERA
öllu
Ein með
Nýja Primeran er bíll framtíðar-
innar. Hið einstaka N-FORM
aksturskerfi gerir þér kleift að
nota þrjá aðalrofa til að stjórna
öllum helstu aðgerðum bílsins
með fingurgómunum. Primeran
er auk þess með myndavél að
aftan sem sýnir þér hversu
nálægt þú ert næsta bíl á skjá í
mælaborðinu. Hugvitssamleg
hönnun Nissan Primera kemur
þér skemmtilega á óvart. Nissan
Primera – prýðileg fyrir þá sem
vilja eina með öllu. Komdu við
hjá Ingvari Helgasyni og
kynntu þér málið nánar.
Verð frá 2.260.000
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
0
0
9
2
9
5