Morgunblaðið - 13.06.2004, Blaðsíða 42

SKOÐUN
42 SUNNUDAGUR 13. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Í 26. GR. stjórnarskrárinnar segir
að synji forseti lagafrumvarpi stað-
festingar fái það engu að síður laga-
gildi, ,,en leggja skal það eins fljótt og
kostur eru undir atkvæði allra kosn-
ingabærra manna í landinu til sam-
þykktar eða synjunar
með leynilegri at-
kvæðagreiðslu.“
Í þessu felst m.a. að
framkvæmdavaldinu er
skylt að hefjast þegar
handa um þær ráðstaf-
anir sem nauðsynlegar
eru til að kosningar um
frumvarpið geti farið
fram; ráðstafanirnar
skulu taka mið af því að
kosningarnar skuli fara
fram eins fljótt og unnt
er. Í kosningunum
skulu taka þátt allir
kosningabærir menn í
landinu. Atkvæða-
greiðslan skal vera
leynileg. Þar sem
fulltrúar á alþingi hafa
vanrækt að setja lög um
slíkar atkvæðagreiðslur
til þessa verður ekki hjá
því komist að kalla al-
þingi saman nú þannig
að það sinni þessari
skyldu sinni sem leiðir
beinlínis af 26. gr.
stjórnarskrárinnar.
Lög þessi hljóta eðli málsins sam-
kvæmt að vera afar einföld og taka
mið af tilgangi þeirra sem er að lög-
festa reglur um framkvæmd þjóð-
aratkvæðagreiðslu um lagafrumvarp,
sem forseti hefur synjað um staðfest-
ingu. Spurt verður hvort þátttakandi
í atkvæðagreiðslunni samþykki frum-
varpið eða ekki. Þeir sem samþykkja
það merkja við orðið ,,já“, en þeir sem
vilja fella það merkja við orðið ,,nei“.
Í stjórnarskránni eru ekki ákvæði
um lágmarksþátttöku kosningabærra
manna í atkvæðagreiðslunni og er
hún því bindandi án tillits til þátttöku.
Ekki eru heldur ákvæði í stjórn-
arskrá um að aukinn meirihluta
þeirra sem taka þátt í atkvæða-
greiðslunni þurfi til að vera bindandi.
Þannig er nægilegt að 51% þeirra
sem þátt taka í atkvæðagreiðslunni
segi já til að lögin öðlist endanlegt
gildi og á sama hátt þarf aðeins 51%
þeirra sem kjósa að
segja nei til að lögin falli
úr gildi. Þessi nið-
urstaða leiðir af orða-
lagi og viðurkenndri að-
ferð við túlkun
stjórnarskrárinnar. Al-
menni löggjafinn, þ.e.
alþingi, getur ekki sett
skilyrði um lágmarks-
þátttöku í atkvæða-
greiðslunni eða um auk-
inn meirihluta án
heimildar í stjórn-
arskrá. Setji almenni
löggjafinn slík skilyrði
sviptir hann eða rænir
almenning því valdi
sem honum er gefið í
stjórnarskrá. Ólíklegt
er að hann láti slíkt yfir
sig ganga nú eftir að
hann hefur fundið til
máttar síns. Til að setja
slík skilyrði þarf stjórn-
arskrárgjafinn að koma
til; hann einn getur gert
breytingar á stjórn-
arskrá. Þjóðin, þ.e. at-
kvæðisbærir menn, og
alþingi fara saman með heimildina til
að breyta stjórnarskránni og aðrir
geta það ekki. Að auki verður alþingi
að samþykkja breytingar tvívegis,
enda hafi alþingiskosningar farið
fram á milli hinnar fyrri og síðari
samþykktar þingsins. Fallist atkvæð-
isbærir menn ekki á breytingar þær
sem samþykktar hafa verið á alþingi,
verða þeir að kjósa nýjan meiri hluta
á þing, sem ekki styður breytinguna,
heldur fellir hana. Aðferð þessi er
óheppileg og dregur úr valdi þjóð-
arinnar til að hafa áhrif á stjórn-
arskrárbreytingar, enda hafa slíkar
breytingar aldrei verið aðalmál al-
þingiskosninga.
Rætt hefur verið að alþingi setji í
lög um atkvæðagreiðsluna ákvæði
um annaðhvort lágmarksþátttöku
eða aukinn meirihluta gegn lögunum,
en að öðrum kosti teljist þau sam-
þykkt. Nokkrir ráðherrar í rík-
isstjórn hafa borið á borð tillögu um
75% aukinn meirihluta til að lögin
teljist felld. Auðvelt er að bera fram
margvísleg lýðræðisrök gegn þessu
fyrirkomulagi. Hér skal þess hins
vegar getið að alþingi skortir heimild
til að setja slík skilyrði fyrir gildi at-
kvæðagreiðslunnar. Fari svo að al-
þingi setji slík skilyrði eru þau í and-
stöðu við stjórnarskrána og felur það
í sér þess háttar brot að dómstólar
mundu ógilda atkvæðagreiðsluna og
yrði hún þá að fara fram öðru sinni
samkvæmt réttum stjórnskip-
unarlögum.
Ráðherrar hafa að undanförnu tal-
að af nokkurri óvirðingu um íslenska
stjórnskipun og látið að því liggja að
reglur hennar bindi ekki ríkisstjórn
og alþingi. Ráðherrar hafa ekki rök-
stutt þessa afstöðu með öðru en til-
vísun til þingræðisreglunnar. Virðast
þeir telja að í henn felist alvald þings-
ins í öllum málum, en svo er að sjálf-
sögðu ekki svo sem öllum almenningi
er ljóst. Meiningin með þingræði er
að ríkisstjórn verði að víkja ef meiri
hluti löggjarsamkomunnar ákveður.
Þetta leiðir hugann að nauðsyn
þess að landinu verði sett ný og heild-
stæð stjórnarskrá í stað þeirrar sem
þjóðin samþykkti til bráðabirgða
1944. Stjórnaskráin er í aðalatriðum
rammi um meðferð stjórnvaldsins og
þrígreiningu þess og mannréttinda-
reglur sem takmarka vald almenna
löggjafans.
Síðla árs 1994 voru kynntar til-
lögur um endurskoðun mannrétt-
indakafla stjórnarskrárinnar og
munu þær hafa verið samþykktar af
öllum þingflokkunum. Almenningi
var gefinn þriggja vikna frestur til að
gera athugasemdir við frumvarpið.
Ekki var frumvarpinu dreift til lands-
manna og engin kynning fór fram á
vegum framkvæmdavalds eða lög-
gjafarvalds. Mannréttindahreyfingin
í landinu og hvers kyns frjáls fé-
lagasamtök og einstaklingar brugð-
ust þó bæði hart og hratt við og
leiddu viðbrögðin til u.þ.b. 10 breyt-
inga á frumvarpinu, þótt ekki væri
niððurstaðan viðunandi. Af ummæl-
um stjórnmálamanna var augljóst að
þeir töldu stjórnarskrána og breyt-
ingar á henni sitt einkamál og því
minni sem afskipti almennings væru
því betra.
Brýnt er að sagan endurtaki sig
ekki. Stjórnmálamenn eru þegar
farnir að ræða um það hvort og þá
hvernig þeir hyggist breyta stjórn-
arskránni. Ágreiningur er fyrst og
fremst á þessu stigi um hvort stjórn-
armeirihlutinn á alþingi eigi að
hleypa minnihlutanum að eða ekki.
Ef að líkum lætur og með hliðsjón af
fyrri reynslu munu stjórnmálamenn
fara með endurskoðunina sem trún-
aðarmál til að koma í veg fyrir af-
skipti almennings af henni. Við þessu
verða borgararnir að bregðast og
taka frumkvæði í málinu og nánast
hrifsa stjórnarskrármálið úr höndum
stjórnmálamanna. Nauðsynlegt er að
fram fari almenn umræða um hugs-
anlegar breytingar á stjórnarskránni.
Í þessari umræðu verða sem flestir
að taka þátt og umræðan má ekki
takmarkast við fræðimenn og stjórn-
málamenn, heldur er mikilvægt að
fólk hvaðanæva af landinu og úr öll-
um störfum taki þátt. Einungis þann-
ig er unnt að komast að því hvar skór-
inn kreppir og hver vilji þjóðarinnar
er. Hugsanlegt er að stofna til óform-
legs ,,stjórnlagaþings“ með sem víð-
tækastri þátttöku t.d. 600 fulltrúa,
sem endurspegli þjóðina sem best.
Þingið starfi t.d. í eina viku t.d. sum-
arið 2005 þegar frumumræðan hefur
varað í eitt ár. Það þing leggi fram
hugmyndir og umræðugrundvöll að
nýrri stjórnarskrá í meginatriðum.
Þær hugmyndir verði kynntar í blöð-
um og útvarpi, en ekki síst á umræðu-
fundum um allt land. Tilgangur kynn-
ingarinnar er að vekja frekari
umræður og hugmyndir, sem safnað
verði saman og þá komi ,,stjórnlaga-
þingið“ saman að nýju sumarið 2006
og móti í meginatriðum tillögur sem
mikils fylgis njóti en geri jafnframt
Stjórnarskráin og
íslenska vorið
Eftir Ragnar Aðalsteinsson
’Undanfarnarvikur hafa verið
tími vorleys-
inga, sem hafa
leyst þjóðina úr
klakaböndum
pólitískrar
frosthörku.‘
Ragnar Aðalsteinsson
Suðurlandsbraut 4a • 108 Rvk. • Fax 533 4811 • midborg@midborg.is
533 4800
Lindarbraut 22,
Seltjarnarnesi
Björn Þorri hdl. lögg. fastsali, Karl Georg hrl. lögg. fastsali.
Til sölu mjög glæsilegt 180 fm rúm-
lega fokhelt parhús með innbyggðum
bílskúr. Húsið skiptist í anddyri, þrjú
svefnherbergi, tvö baðherbergi, stofu,
borðstofu, eldhús, geymslu, þvotta-
hús og innb. Bílskúr. Byggingin
skilast fullgerð að utan. Fokhelt að
innan, full einangrað.
Byggingaaðili: Fimir ehf.
Laugavegur 182 • 105 Rvk • Fax 533 481 • midborg id
564 6464
ÁRKVÖRN 2A - OPIÐ HÚS
Glæsileg 2ja herbergja íbúð á 2. hæð í
nýlegu fjölbýlishúsi, ásamt bílskúr, á
Ártúnsholti. Rúmgóð stofa með góðum
svölum. Vandaðar ljósar innréttingar og
fallegt ljóst parket á gólfum. Frábært
útsýni yfir borgina. Íbúðin er laus í júlí.
Áhv. húsbr. 5,4 millj. Verð 11,9 millj.
Guðmundur verður á staðnum
á milli kl. 14 og 16 í dag.
Til sölu hjá okkur er nú fjöldi áhugaverðra jarða, m.a. hlunnindajarðir, jarðir
með greiðslumark í sauðfé og mjólk, einnig jarðir fyrir garðyrkju, skógrækt,
hrossarækt, svínarækt, frístundabúskap og ferðaþjónustu. Jarðir þessar
eru víðs vegar um landið. Erum einnig með á söluskrá fjölda sumarhúsa og
hesthúsa. Fáið senda söluskrá í pósti eða nálgist eintak á skrifstofu.
Einnig er oft til í sölu hjá okkur sauðfjár- og mjólkurframleiðsluréttur. Nánari
upplýsingar á skrifstofu Fasteignamiðstöðvarinnar sem er alhliða fasteigna-
sala og selur fasteignir jafnt á landsbyggðinni sem á höfuðborgarsvæðinu.
Sölumenn FM aðstoða.
Minnum einnig á fmeignir.is og mbl.is .
BÚJARÐIR - SUMARHÚS
FASTEIGNA
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4. SÍMI 570 4500, FAX 570 4505. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17.
Netfang: fastmark@fastmark.is - Heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri, lögg. fasteigna- og skipasali.
HRÍSHOLT - GARÐABÆ
Glæsilegt og mikið endurnýjað
255 fm einbýlishús á tveimur hæð-
um ásamt 54 fm innb. tvöföldum
bílskúr á góðum útsýnisstað. Eign-
in skiptist m.a. í stórar samliggj-
andi stofur með miklu útsýni til
vesturs, arinstofu, eldhús með ný-
legri innréttingu og tækjum, 3 her-
bergi auk fataherbergis og stórt endurnýjað flísalagt baðherbergi. Auk
þess sér 3ja herb. nýlega standsett íbúð á jarðhæð. Svalir út af hjóna-
herbergi. Ræktuð lóð með verönd og skjólveggjum. Verð 45,0 millj.
SUNNUFLÖT - GARÐABÆ
Mjög fallegt og mikið endurnýjað
194 fm einbýlishús með 56 fm tvö-
földum bílskúr. Samliggjandi bjart-
ar og rúmgóðar stofur, stórt eld-
hús með vönduðum innréttingum,
góðri borðaðstöðu, fjögur herbergi
og tvö endurnýjuð flísalögð bað-
herbergi. Húsið er afar vel staðsett
við óbyggt svæði með miklu útsýni til suðurs yfir hraunið og upp í Heið-
mörk. Verðlaunalóð. Nánari uppl. á skrifstofu.
ENGIMÝRI - GARÐABÆ
Fallegt um 300 fm einbýlishús,
tvær hæðir og kjallari, með 35 fm
innb. bílskúr á þessum eftirsótta
stað. Eignin skiptist m.a. í sam-
liggjandi stofur, eldhús með inn-
rétt. úr litaðri eik, 3 baðherb., 4
herb. auk stofu og herb. í kj. m.m.
Parket, marmari og flísar á gólfum. 10 fm geymsla innaf bílskúr. Yfir-
byggðar suðursvalir út af efri hæð. Falleg ræktuð lóð með timburpalli og
skjólveggjum. Góð staðsetning, innst í botnlanga við opið svæði. Verð
36,5 millj.
HAUKALIND - KÓPAVOGI
Mjög glæsilegt um 200 fm raðhús
á tveimur hæðum auk 27 bílskúrs.
Húsið sem er með afar vönd. inn-
rétt. og gólfefnum skiptist í forst.,
gesta w.c., eldhús m. góðri borð-
aðst., stórar samliggj. stofur m.
útg. á svalir til suðvesturs, stórt
flísal. baðherb. m. hornbaðkari, sjónvarpsherb. og 3 herb. auk fataherb.
Mikil lofthæð á efri hæð og mikið útsýni úr stofum. Lýsing af vönd. gerð
og tölvu-, síma- og sjónvlagnir í öllum herb. Mikil lofthæð í bílskúr. Hús
klætt að utan með marmarasalla. Hiti í innkeyrslu.
Opið hús
Skjólsalir 14, Kópavogi
Raðhús með innb. bílskúr
Til sýnis og sölu glæsilegt, bjart og vandað 152,9
fm raðhús á tveimur hæðum ásamt 29,7 fm innbyggðum
bílskúr. Heildarstærð hússins er samtals 182,6 fm. Leik-
skóli, skóli, búð (Nettó) og apótek eru í göngufæri - eng-
in gata til að fara yfir í skólann. Gott útsýni til suðurs.
Ákveðin sala. Verð 28,7 millj. Áhv. 8,9 millj.
Vilborg og Eyþór taka vel á móti þér og þínum í
dag, sunnudag, milli kl. 15.00-18.00.
Fasteignasala Brynjólfs Jónssonar, sími 511 1555.