Heimilistíminn - 21.03.1974, Blaðsíða 15

Erfiðir kostir
Þetta eru erfiðir kostir. Eigi maður
annars vegar að setja einhvern fastan
ramma um, hvað börnin megi eða megi
ekki — háttatiminn er bara eitt af mörg-
um svipuðum vandamálum — eða á
maður að láta börnin um að finna leiðirn-
ar? t gamla daga var þetta allt miklu auð-
veldara. Þá gerðu börnin það, sem þeim
var sagtað gera. Búið! Agi og hlýðni voru
óbifanleg hugtök, sem enginn leyfði sér að
draga i efa.,Ef börnin hlýddu ekki með
góðu, voru þau látin hlýða með illu. Til-
gangurinn helgaði meðalið. Það er að
segja, að menn álitu hæfilega refsingu
eiga rétt á sér, þegar hún þjónaði tilgangi
uppeldisins. 1 dag er uppeldi i sjálfu sér
ljótt orð i vitund margra, sem eiga um
börn að sjá. Þetta fólk segir, að börn séu
ekki alin upp. Það vill ekki ákveða,
hvernig börnin eigi að veröa, en láta þau
um sig sjálf um að móta skapgerð sina
eftir fremsta megni.
Þá er það ekki til að auðvelda málið, að
álit sérfræðinga og yfirvalda á þvi, hvað
sé rétt barnauppeldi og rangt, hefur
breytzt nokkrum sinnum á seinustu árum
— og það meira að segja frá einum öfgun-
um til annarra. Eða nánar tiltekið frá þvi
að beita valdi til þess að vera á móti allri
valdbeitingu og svo aftur til baka.
Það eru engu likara en álitin og regl-
urnar hafi breytzt rétt eins og tizkufyrir-
bæri — alveg eins og kjólasiddin. Fram og
til baka — upp og niður!
Hvað segir þekkingin?
En svona slæmt er það nú i rauninni
ekki. Tveir þekktir bandariskir sálfræð-
ingar hafa komizt svo að orði um þann
mismunandi skilning, sem við höfum upp-
lifað á barnauppeldi:
— 1 gamla daga, með ögun og valdi, var
auðveldast að vera foreldri. Foreldrar
voru ákveðnir, og flest börn skulfu og
nötruðu fyrir valdi foreldranna. Á flestum
heimilum var haldið uppi ströngum aga.
Svo kom stutt timabil með „frjálsu upp-
eldi”, og foreldrarnir földu vöndinn af
ótta við að kúga börnin og skaða sálarlif
þeirra. Börn.sem nutu þessa frjálsa upp-
eldis, máttu gera eiginlega allt, sem þau
langaði til, valdi foreldranna var milid-
lega beitt, sjaldan og óákveðið. Afleiðing-
arnar voru iðulega skelfilegar.
Við skulum endurtaka seinustu setn-
ingu þessarar málsgreinar:
Afleiðingarnar voru
iðulega skelfilegar
Þetta algjörlega frjálsa uppeldi, sem
við þekkjum frá þessu timabili, var ekki
siður á misskilningi byggt en stranga
uppeldið frá þvi áður sem þaö var eins
15