Morgunblaðið - 18.07.2004, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ 2004 17
Lagersala 19. júlí.-29. júlí
40-70% afsláttur
Hverfisgötu 6, 101 Reykjavík, sími 562 2862
alltaf fyrir því. Ég sagði þeim að ef þau gegndu
mér ekki fengju þau ekki að fara út næsta
kvöld. Og þau komu inn. En þau hafa ekki haft
neitt illt af því. Mér finnst alveg hræðilegt að sjá
þessa krakka veltandi um dauðadrukkna fjór-
tán ára gamla og jafnvel yngri en það. En það er
ekkert að marka mig, ég hef alltaf verið á móti
áfengi, hef aldrei drukkið sjálf og aldrei reykt.“
Skyldi Gréta vita einhver ráð til að breyta
ástandinu? Hvað væri best að gera?
„Ég veit það ekki,“ svarar hún. „Ég er rosa-
lega mikið á móti þessu uppeldi eins og það er í
dag. Agaleysið er of mikið, unglingarnir gera
bara það sem þeim dettur í hug og foreldrarnir
skipta sér ekki af því. Svo eru kröfurnar í sam-
félaginu orðnar svo miklu meiri en var. Og sár-
ast finnst mér þegar börnin eru kornung farin
að drekka og náttúrlega reykja líka. Þetta drep-
ur fólk í stórum stíl.“
Gaman að syngja
Gréta var einn af stofnendum Vorboðakórs-
ins, sem er kór aldraðra á Siglufirði, en hann
var stofnaður árið 1995. Áður söng hún í kirkju-
kórum, blönduðum kór hjá Sigursveini Krist-
inssyni og svo líka kvennakór.
„Ég skil ekki hvenær ég hafði tíma fyrir þetta
allt, en ég hafði bara svo gaman af því að syngja.
var örugglega 30–40 ár í kirkjukórnum. Ég var
stofnandi gamla Kvennakórsins, ég hef aldrei
farið í þennan nýja.
Ég söng í kirkjukórnum heima og þau voru
búin að gera mér boð hérna í kirkjunni en þá
fannst mér ég ekki hafa tíma til þess að vera að
fara þegar stelpurnar voru litlar. Þetta krefst
náttúrulega dálítið mikillar vinnu. Fyrst fór ég í
Slysavarnarfélagskórinn hjá Páli heitnum Er-
lendssyni organista, en upp úr því í kirkjukór-
inn. Við æfðum alltaf einu sinni í viku. Ég sakn-
aði þess í mörg ár eftir að ég hætti í kórnum að
fara á æfingar en ég fer nú oftast nær í messur
þegar ég er heima. Ég syng bara fyrir mig. En
ég hafði rosalega gaman af þessu og svo þurft-
um við að vera við allar jarðarfarir og allt. Við
fórum nú stundum í ferðalög, einu sinni fórum
við austur í Mývatnssveit og messuðum á Hól-
um á leiðinni heim.
Ég söng hjá Kristjáni Róbertssyni, Ragnari
Fjalari Lárussyni og Rögnvaldi Finnbogasyni,
en ekki hjá Óskari J. Þorlákssyni, því hann var
á undan þeim, kom 1935 og fór héðan 1951. Svo
söng ég hjá Birgi Ásgeirssyni og Vigfúsi Þór
Árnasyni, en ekki hjá Braga J. Ingibergssyni;
þá var ég orðin svo gömul. Ég hætti áður en ég
yrði rekin. Ég var sópran. Í fyrra gáfum við út
annan disk með Vorboðakórnum. Mér finnst
gaman að þessu. Bara félagsskapurinn og allt.
Það var og er alltaf gaman að syngja, nema við
jarðarfarir.“
Þess má geta, að sr. Kristján Róbertsson
þjónaði tvisvar á Siglufirði, 1951–1954 og 1968–
1971, sr. Ragnar Fjalar Lárusson á árunum
1955–1967, sr. Rögnvaldur Finnbogason 1971–
1973, sr. Birgir Ásgeirsson 1973–1976, sr. Vig-
fús Þór Árnason 1976–1989 og sr. Bragi J. Ingi-
bergsson 1989–2001.
Pólitíkin
Talið berst nú að stjórnmálum. Frumburður
Grétu og Þórðar er Sigríður Anna, 6. þingmað-
ur Sjálfstæðisflokksins í Suðvesturkjördæmi og
verðandi umhverfisráðherra. Hvernig skyldi
Grétu finnast pólitíkin í landinu núna?
„Æi, ég veit það ekki,“ svarar hún, „mér
finnst þetta svona og svona. Svo held ég að
þetta sé einhver lenska hjá þeim að reyna að
troða niður skóinn hver hjá öðrum. Ég hef aldr-
ei getað þolað þegar menn tala illa um aðra og
nafngreina mennina og allt það. En þeir mega
alveg hafa skoðanir fyrir því. Ég sagði nú við
Árna frænda, sem er í Vinstri grænum, að það
færi alveg með hann Ögmund hvað hann væri
alltaf reiður; það er alveg sama hvenær hann
kemur í sjónvarp eða útvarp að tala, hann er
alltaf reiður. Ég er svo sem ekki að segja að þeir
hafi alltaf rétt yfir sér þessir forkólfar. Mér
finnst þetta oft dónalegt hvernig látið er með
mennina. Ég horfi nú aldrei á þá á daginn í sjón-
varpinu, geri heldur eitthvað í höndunum.“
Hvernig heldurðu að dóttir þín spjari sig í
haust og áfram?
„Hún segir að sér líki þetta vel. En ég hefði
látið hana fara í menntamálaráðherrastarfið.
Hún er búin að vera formaður mennta-
málanefndar í mörg ár og er búin að vera kenn-
ari; það er nefnilega dálítil reynsla í því. Ég held
að hún hefði getað orðið góður mennta-
málaráðherra. En þá var nú Davíð búinn að við-
urkenna mistök sín, þegar hann tók hann Tóm-
as Inga. Hann gat ekki afturkallað það, gat ekki
kannast við að hafa gert mistök. Ég er ekkert að
vantreysta henni Þorgerði Katrínu, ég er ekki
að segja það, alls ekki, en mér finnst þó að Sigga
hefði átt betur heima þarna.
Þetta á að gerast í haust, já. Það var alltaf
verið að tala um það við mig að hún myndi fá
ráðherrastól. Ég sagði nú að ég yrði ekki skinn-
laus í lófunum af því að verið væri að óska mér
til hamingju með ráðherrastarfið handa henni.
Enda finnst mér það svo sem ekki skipta öllu
máli. Annars fer hún nú örugglega að hætta
þessu, hún er búin að vera svo lengi að. Nei, ég
segi svona. Það var smáviðtal við hana í Frétta-
blaðinu 2003, af því að hún á sama afmælisdag
og Ólafur Ragnar, 14. maí.
Gréta var í Slysavarnafélaginu, þar af með-
stjórnandi um árabil, og einnig í Sjálfstæð-
iskvennafélaginu. Einhver önnur félög sem
heilluðu?
„Nei, og ég var steinhætt að opna munninn,
því þá var ég alltaf kosin í eitthvað. Ég held að
Slysavarnarfélagið okkar sé nú dautt, ég heyri
aldrei neitt um fundi eða neitt, en það var mikil
starfsemi hjá okkur á árum áður, við vorum
með fatabasar og kökubasar og alls konar pen-
ingasafnanir og það gekk ljómandi vel. Nú er
bara ekkert, bara rukkað árgjald sem kemur
inn um lúguna.“
Dugleg að hreyfa sig
Þeir sem eru á ferð innst í Siglufirði, við
Leirutjörnina eða þar fyrir ofan, hafa eflaust
einhvern tíma rekist þar á Grétu, því hún fer út
að ganga hvern einasta dag á þeim slóðum, allan
ársins hring, nema veður og færð hamli. Og er
alltaf ein. Þetta eru nokkrir kílómetrar. Þó er
hún með gervilið í mjöðm. En það aftrar henni
ekki, og mættu ýmsir taka hana sér þar til fyr-
irmyndar. Hún kveðst vera farin að gæla við þá
hugmynd að útvega sér farsíma svo hún geti lát-
ið vita af sér ef eitthvað kæmi upp á, sérstaklega
á veturna.
En Gréta hefur farið lengra og víðar en þenn-
an hring í firðinum, m.a. til Flórída og Kan-
aríeyja, með eiginmanni sínum, Þórði, og mörg-
um árum seinna í bændaferð, þá orðin ekkja, en
Þórður dó 22. nóvember 1992, í kjölfar hjartaað-
gerðar. „Við flugum til Lúxemborgar, gistum í
Svartaskógi, svo Austurríki og Feneyjum. Fór-
um síðan upp að Arnarhreiðri í Þýskalandi, að-
setri eða virki Hitlers um tíma. Sérþjálfaðir bíl-
stjórar tóku við og keyrðu upp hlíðina og svo var
farið í lyftu síðustu metrana. Vinkona mín á
Snæfellsnesi bauð mér með sér í bændaferðina,
hún var líka búin að missa sinn mann. Þetta var
mjög góð ferð, einhver skemmtilegasta sem ég
hef farið í, en samt leiðinlegt að vera alltaf að
skipta um hótel, þurfa alltaf að draga þessar
töskur með sér. Maður er alltaf með of mikinn
farangur. Svo er ég búin að fara til Halifax með
eldri borgurum. Kórinn sjálfur hefur þó ekkert
farið utan; en við fórum á kóramót á Húsavík í
hitteðfyrra. Þar voru Skagfirðingar, Húsvík-
ingar, Dalvíkingar, Akureyringar og við. Mér
leist ekkert á þegar Akureyringar byrjuðu, ég
held þeir hafi verið allt að fimmtíu, en við ekki
nema fjórtán eða sextán. En við fengum lang-
mesta klappið því við vorum með skemmtileg-
ustu lögin. Það er það sem gildir. Ég hef ekkert
á móti gömlu þjóðlögunum okkar, en þau eru
bara miklu þyngri. Það verður að vera eitthvað
sem lyftir fólki upp. Það er nógu mikið af drung-
anum fyrir því.
Svo héldum við kóramótið þetta árið hér á
Siglufirði. Það var mjög gaman.“
Er vel búið að öldruðum á Íslandi?
„Ekki nóg peningalega séð. Ég er nú ansi
hrædd um að einhver ræki upp óp ef hann ætti
að lifa af 70.000 kr. á mánuði. Hinir öldruðu eru
bestu borgararnir, með mesta reynslu og vita
alveg hvað þeir eru að gera.“
Gréta kveðst ekki lesa mikið, heldur vera
meira fyrir handavinnu. „Á sumrin fer ég síðan
mikið út úr bænum, t.d. á Dalvík. Ég seldi nú
bílinn okkar svo ég kemst minna. Ég seldi hann
þegar Þórður dó.“
Hér er ævistarf mitt
Töluverð breyting hefur orðið á Siglufirði frá
því sem var um miðja síðustu öld, þegar allt ið-
aði af lífi í bænum vegna síldarsöltunar. Rúm-
lega 3.000 manns höfðu þar fasta búsetu þegar
mest var og sú tala margfaldaðist á sumrin, yfir
háannatímann. Hvernig upplifir Gréta þetta?
„Maður vissi ekki mikið af þessum mann-
fjölda,“ svarar hún. „Ég var ekki komin þegar
Norðmennirnir voru mest hér. Mér finnst bara
hræðilegt hvað það er orðið fátt á staðnum, nú
er þetta bara um 1.500. Mér finnst það rosalegt.
Hér standa fínustu hús auð í stórum stíl. Það er
alveg grátlegt. Þeir seldu íbúðirnar í félagslega
kerfinu á 5 milljónir og það fór algjörlega með
markaðinn; þetta voru fjögurra herbergja íbúð-
ir. Bara til að losna við þær. Ég veit ekki hvað
ég myndi fá fyrir húsið mitt, það er enginn stór-
peningur. Þetta er of stórt fyrir mig, en ég gef
þetta ekki. Þetta er ævistarf mitt og ég flyt ekki
suður meðan ég hef góða heilsu. Mér líður illa í
Reykjavík, þótt ég eigi börnin mín þar, hraðinn
og allt þetta alveg skelfilegt.“
En hefur Siglufjörður þá einhverja mögu-
leika í framtíðinni?
„Já, ég held það, ef Héðinsfjarðargöngin
koma. En ég er samt og hef alltaf verið efins um
að þau komi nokkurn tímann, þótt þeir segi ann-
að. Sverrir Sveins þakkar sér þessa tillögu um
göngin, en hann Þórður minn átti nú hugmynd-
ina og ég er vitni að því að hérna inni í stofunni
minni var hann að tala um að gera ætti göng úr
Skútudal í Héðinsfjörð og yfir í Ólafsfjörð. Þótt
Sverrir hafi komið þessu inn á þing þarf hann
ekki að þakka sér það, hann átti ekki þessa
uppástungu,“ segir Gréta.
Sátt við lífið
En er hún sátt þegar litið er til baka, horft yf-
ir farinn veg?
„Já, ég get ekki annað. Það sem hefur hjálpað
mér í gegnum lífið er mitt skap og mín létta
lund. Það þýðir ekkert að leggjast í dvala og
grenja ofan í klofið á sér ef eitthvað er að. Það
skánar ekkert við það. Ég er búin að komast að
því í gegnum tíðina að það er um að gera að vera
nógu léttlyndur. Það er það sem ræður öllu. Ég
þarf ekkert að vera að neinu kvarti. Meðan ég
get hugsað um mig er allt í lagi. Svo koma börn-
in annað slagið í heimsókn. Ættaróðalið er á
Siglunesi, Þórður var þaðan og krakkarnir mín-
ir og krakkar Siggu eiga húsið, og þar er allt,
m.a.s. heitt vatn. Þau verða alveg ómöguleg ef
þau komast ekki út á nes. Þórður er búinn að
planta trjám þarna og þau virðast lifa.
Stoltust er ég af börnunum mínum, hvað þau
hafa náð langt á eigin verðleikum, þótt ég hafi
áður fyrr, meðan þau voru að alast upp hér fyrir
norðan, haldið þeim saman á frekjunni,“ segir
Gréta Þórðar að lokum og fer að búa sig í
gönguferðina.
Bærinn Ytra-Garðshorn í Svarfaðardal, þar sem Gréta fæddist,
hinn 10. febrúar árið 1923.
Þórunn, Árdís og Sigríður í pífukjólum sem Gréta saumaði á þær.
Gréta og Þórður með frumburðinn, Sigríði Önnu, verðandi
umhverfisráðherra, sem fædd er 1946.
Gréta við síldarsöltun á Hrímn-
isplaninu á Siglufirði.
Stokkað upp á Dalvík. Systkinadæt-
urnar Kristín Jóhannsdóttir (Didda)
og Gréta, sem þarna er 18 ára gömul.