Morgunblaðið - 03.08.2004, Blaðsíða 16

DAGLEGT LÍF
16 ÞRIÐJUDAGUR 3. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
LÍTTU INN TIL OKKAR OG
BRAG‹A‹U EKTA HEIMILISMAT
FRÁ NAPOLÍ Í HÁDEGINU
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
HEIMILI & HÚS
Klæðnaður er mannskepn-unni nauðsyn. Um þettaverður varla deilt hvortsem litið er til veðurfars
eða fegurðargildis. Líklega sækir
þorri almennings í fataverslanir í
því skyni að leita að nothæfri spjör
en ekki eru nema 30 - 40 ár síðan
slíkt var talið algjör lúxus. Þá sátu
húsmæður sveittar við sauma fram
eftir öllum kvöldum til að tryggja
börnum sínum og heimilisfólki við-
eigandi klæðnað, hvort heldur var
um vetrarkápu, jóladress, skóla-
buxur eða náttserk að ræða. Vefn-
aðarvöruverslanir voru á hverju
strái og aldrei var notaðri flík kast-
að fyrir róða öðruvísi en búið væri
að rannsaka hvort þar leyndist
nýtilegur hnappur eða efnisbútur.
Með ódýrari „búðarfötum“, betri
launakjörum og minni tíma virðast
þessar húsmæður vera þverrandi
þjóðflokkur. Þó eru þær konur, og
karlar, enn til sem njóta þess að
töfra fram klæðilegan fatnað á sig
og sína. Að minnsta kosti blæs Guð-
finna Björk Helgadóttir, eigandi
vefnaðarvöruverslunarinnar Virku,
á allt svartsýnistal um að allir séu
hættir að sauma. „Það er mikið
saumað og mikið að gera hjá okk-
ur,“ segir hún. „Það eru svo margir
sem vilja búa til sitt eigið. Hingað
koma bæði konur og ungar stelpur
og margar þeirra eru að sauma boli
og pils enda eru svo mörg auðveld
snið í dag. Það er eins og allt sé
leyfilegt.“ Hún bætir því við að oft
kosti þessar flíkur háar fjárhæðir í
búðum og því sé enn í fullu gildi að
hægt sé að spara dágóðan skilding
á saumaskapnum.
Guðfinna segir mikið um að tekið
sé efni í teygjanlega boli. „Hvít eða
rósótt efni eru vinsæl í bolina og
svo festa þær alls konar skraut og
blúndur á þá.“ Eins eru gallaefni
vinsæl, efni í svokallaða Dior-jakka
og hör í buxur og draktir.
Pabbinn saumaði brúðarkjólinn
„Við seljum talsvert af efni í þjóð-
búninga og í kringum ferming-
arnar er mikið verslað hjá okkur
efni í fermingarföt. Og svo eru allir
brúðarkjólarnir.“ Í ljós kemur að
það er býsna algengt að konur
saumi eigin brúðarkjóla eða þá að
saumalagnar mæður, ömmur eða
frænkur taki verkið að sér. Meira
að segja hafi einn faðirinn tekið sig
til og saumað brúðarkjól á dóttur
sína. Almennt segir hún þó ekki
mikið um að karlmenn saumi. „Það
mætti vera meira. En það er þó
einn og einn, bæði í bútasaumnum
og fatasaumnum.“

HANNYRÐIR
Að sauma á sig og sína
ben@mbl.is
Morgunblaðið/Eggert
ÞAÐ var strax í barnaskóla sem sauma-
áhugi Ernu Magnúsdóttur kviknaði. „Í þá
daga voru stelpurnar látnar í handavinnu
og strákarnir í smíðar,“ segir hún og hlær.
Síðan hefur hún saumað meira og minna þótt
fataframleiðslan hafi minnkað hin síðari ár. „Ég
saumaði mjög mikið á sjálfa mig þegar ég var
ung og svo náði ég mér í mann þegar ég var 16
ára og byrjaði strax að sauma á hann. Ég hafði
gaman að því að gefa systkinabörnunum mínum
heimasaumaðar gjafir áður en börnin mín
fæddust og svo saumaði ég náttúrulega á
börnin mín þegar þau voru kominn til sög-
unnar.“ Meðal þeirra flíka sem liggja eftir
Ernu eru pils, buxur og bolir að ógleymdum
eigin brúðarkjól sem hún hannaði ásamt
frænku sinni og saumaði, reyndar oftar en
einu sinni. „Það var rosalega gaman og ég
saumaði hann fyrst upp í lak svo hann myndi
örugglega passa áður en ég saumaði hann
upp í efnið.“
Prófað sig áfram
Þegar sonur hennar, sem er yngstur af
þremur börnum, var skírður saumaði Erna á
hann matrósaföt og kjóla á dæturnar tvær
auk þess sem hún hefur notað kunnáttuna til
að prýða heimilið. „Ég hef saumað gardínur
og utan á húsgögnin mín. T.d. er ég búin að
sauma tvisvar utan um sófa, sem við tók-
um með okkur frá Danmörku fyrir 14 ár-
um.“ Þá hefur hún breytt eldri flíkum og
saumað upp úr þeim. Á dögunum var
hún t.d. að breyta gallabuxum í pils fyrir
18 ára frænku sína sem alsæl hélt heim
á leið með hátískuflík fyrir lítinn pen-
ing. „Og ég var bara eitt kvöld að gera
þetta.“
Erna er ekki í vafa um að hún hafi
sparað með saumaskapnum, ekki
síst þegar börnin voru yngri. „Hins vegar eru
föt orðin svo ódýr í dag að það borgar sig varla
að sauma þau, nema það sé eitthvað sérstakt
eins og danskjólar. Þeir eru mjög dýrir.“ Í ljós
kemur að dætur hennar eru báðar í
samkvæmisdönsum og Erna hefur
saumað glæsilega dansskrúða á þær.
En hefur hún fengið einhverja
frekari leiðsögn í saumaskapnum?
„Nei, í raun ekki,“ svarar hún. „Ég
hef bara lært þetta af sjálfri
mér með því að taka upp
snið og prófa mig áfram.
Ég á reyndar systur
sem er fatahönnuður
og hún hefur stundum
hjálpað með snið dans-
kjólanna. Reyndar saum-
uðum við dimmisjónbúninga
á stúdentsefni tvö vor í röð og
það voru örugglega 300 eða 400
búningar. Svo var mamma dug-
leg að hjálpa okkur við að
sauma.“
Erna er vön því úr æsku að
það hafi þótt sjálfsagt að grípa
til saumanna. „Mamma saumaði
allt á okkur systkinin, sjö börn.
Þannig að ég hugsa að þetta sé
bara í blóðinu.“

ERNA MAGNÚSDÓTTIR
Með sauma-
skapinn í
blóðinu
Morgunblaðið/Árni Torfason
Saumaskápurinn: Erna situr við saumana í sér-
stökum „skáp“ sem útbúinn var til verksins.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Spariklædd: Lilja Guðmundsdóttir,
dóttir Ernu, í danskjól sem saum-
aður var sem fermingarkjóll í vor.
HALLDÓR Óskarsson ætlaði sér eiginlega að
verða rafvirki en fann fljótlega út að fagið átti
ekki nógu vel við hann. Þess vegna fór hann á
stúfana til að kanna hvaða aðrir kostir væru í
boði. „Mig hefur alltaf langað að gera eitthvað
sem mér hefur fundist skemmtilegt. Ég var í
rafvirkjun og sá að það var hægt að læra ým-
islegt í Iðnskólanum, meðal annars klæð-
skeraiðnina.“
Þetta vakti áhuga Halldórs sem ákvað að
byrja á fatahönnunarlínu í Fjölbrautaskólanum
í Breiðholti, svona til að sjá hvort fagið væri eins
spennandi og hann hélt. „Fyrst héldu allir að
þetta væri bara hugdetta hjá mér. Ég sá hins
vegar fljótlega að þetta væri það sem ég vildi
gera, svo ég fór aftur í Iðnskólann, í fataiðn-
deild, til að vera í þessu af fullum krafti. Þar
ætla ég að reyna að taka hvort tveggja, kjóla-
meistaranám og klæðskeranám.“
Sækir í gömul efni
Það var fyrst í skólanum sem
Halldór byrjaði að sauma eitthvað
að ráði. Á því ári sem liðið er síðan
hann hóf klæðskeranámið hefur
hann þó verið iðinn við saumavél-
ina og saumað alls kyns flíkur,
bæði á sjálfan sig, félaga sína og
fólk úti í bæ. Fötin sem hann
saumar eru bæði til hversdags-
brúks og spari. „Það eru buxur,
skyrtur, kjólar, pils og bolir – bara
allur pakkinn. Vinir mínir eru allt-
af að biðja mig um að gera eitthvað
og ég hef bæði verið að hanna og
sauma á fólk eftir málum. Þetta er
ótrúlega faglegt og allur frágang-
urinn skiptir miklu máli, eins og á
árum áður er menn létu klæðskera
sauma á sig föt sem pössuðu á þá.“
Efnin sækir Halldór ekki endi-
lega á hefðbundna staði eins og í
vefnaðarvöruverslanir. „Ég leita
líka að notuðum flíkum, t.d. í
Kolaportinu, og sauma upp úr
þeim eða breyti. Ég læri auðvit-
að í skólanum að gera sniðin og
svo nota ég gömul efni sem
hafa einhvern karakter.“
Viðbrögðin við þessum ný-
fengna saumaáhuga Hall-
dórs hafa bara verið jákvæð
að hans sögn enda segir
hann það úrelta hugmynd
að það séu bara konur og
samkynhneigðir karlar sem
saumi. Og konur af eldri
kynslóðinni eru mjög hrifnar
af þessu hjá honum. „Ég var
næstum búinn að festast í raf-
magninu en af hverju ekki frek-
ar að gera eitthvað sem manni
finnst skemmtilegt?“

HALLDÓR ÓSKARSSON
Fatasaumur
frekar en
rafmagn
Morgunblaðið/Þorkell
Ljósmynd/Aldís Páls
Sniðagerð: Halldór hefur lært að búa til snið
og sauma á fólk eftir máli.
Tískuklæðnaður: Leðurjakkann
hannaði og saumaði Halldór fyrir
tískusýningu í Iðnskólanum.