Morgunblaðið - 09.11.2004, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 9. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
STJÓRN Snæfells, félags smábáta-
eigenda á Snæfellsnesi, mótmælir
harðlega fyrirhugaðri reglugerðar-
lokun á grunnslóð við sunnanverðan
Breiðafjörð.
Í ályktun fundar sem Snæfell hélt
fyrir helgi segir að með þessari lokun
séu möguleikar smábáta til sjósóknar
stórlega skertir og atvinnuöryggi
hundraða sjómanna, beitningafólks
og fiskverkafólks stefnt í voða. Stjórn
Snæfells telur að forsendur fyrir lok-
un svæðisins séu ekki nægar og
krefst þess að frekari rannsóknir fari
fram áður en jafn róttæk og íþyngj-
andi ákvörðun sé tekin.
„Þegar beitt er reglugerðarlokun
sem hefur jafn víðtæk áhrif og sú sem
nú hefur verið boðuð á sunnanverðum
Breiðafirði, hlýtur það að vera sjálf-
sögð krafa af okkar hálfu að boðað sé
til fundar með þeim aðilum sem slík
stjórnvaldsaðgerð hefur mest áhrif á.
Það er yfirlýst stefna hjá Hafrann-
sóknastofnun að hafa meira samráð
við sjómenn. Þessari stefnu hefur
ekki verið fylgt við þessa ákvörðun,“
segir í ályktuninni.
Stjórn Snæfells krefst þess að
bann við línuveiðum á sunnanverðum
Breiðafirði verði fellt úr gildi nú þeg-
ar. „Það er ekki algilt að stærð þorsks
á því svæði sem verður lokað sé sú
sama allsstaðar. Til dæmis hefur það
mikil áhrif hvernig beita er notuð og
hvar og hvenær lagt er. Einnig er það
staðreynd að þorskur hefur farið
minnkandi miðað við aldur eins og sjá
má á upplýsingum frá Hafrannsókna-
stofnun. Á milli áranna 2001 og 2002
var það um 18% í þyngd og 6% í
lengd. Ekki hefur verið tekið tillit til
þessara breytinga. Ef sama þróun
hefur verið milli 2002 og 2004 er verið
að tala um enn meiri breytingu og því
nauðsynlegt fyrir Hafrannsókna-
stofnun að breyta viðmiðunum.“
Telja Snæfellingar jafnframt að
skoða þurfi þessi atriði betur áður en
gripið er til lokana af þessari stærð-
argráðu, „sem líkja má við fjöldaupp-
sögn á 100 manna vinnustað og erum
við hræddir um að einhvers staðar
hefði heyrst hljóð úr horni ef slík upp-
sögn kæmi til framkvæmda með að-
eins 2 daga fyrirvara. Smábátasjó-
menn á Snæfellsnesi krefjast frekari
rannsókna og samráðs og eru tilbúnir
að veita Hafrannsóknastofnun alla þá
aðstoð sem þeir þurfa,“ segir í álykt-
uninni.
Sjávarútvegsráðuneytið gefur út
reglugerð um svæðalokanir, á grund-
velli tillagna Hafrannsóknastofnun-
arinnar. Stofnunin byggir tillögur
sínar á sýnatökum úr afla fiskiskipa.
Miðað er við að heimilt sé að grípa til
skyndilokunar ef 25% fisksins mælast
minni en 55 sentimetrar. Ef um er að
ræða ítrekaðar skyndilokanir á sama
svæði er Hafrannsóknastofnuninni
heimilt að gera tillögu um svokallaða
reglugerðarlokun, enda séu yfirgnæf-
andi líkur að á svæðinu sé smár fisk-
ur.
Sex skyndilokanir
Gerðar hafa verið mælingar á um-
ræddu svæði í sunnanverðum Breiða-
firði og var í síðasta mánuði gripið sex
sinnum til skyndilokana vegna smá-
þorsks. Hlutfall þorsks undir 55
sentimetrum var 36–73% í sýnum.
Því var gerð tillaga um reglugerðar-
lokun á fjórum skyndilokunarsvæð-
um af sex, svæðum sem grynnst eru
en ekki þótti ástæða til að loka dýpri
svæðum. Reglugerðin er um óákveð-
inn tíma en Jóhann Sigurjónsson, for-
stjóri Hafrannsóknastofnunarinnar,
gerir ráð fyrir að svæðið verði skoðað
aftur innan tíðar og kannað hvort að
aflétta megi banninu. Hann segir að
gerðar hafi verið ráðstafanir til að fá
sýni úr afla af umræddum svæðum til
að skera úr um aldur fisksins.
Smábátasjómenn á Snæfellsnesi mótmæla svæðalokun í Breiðafirði
Atvinnuöryggi hundruð
manna stefnt í voða
Morgunblaðið/Alfons Finnsson
EKKI náðist samkomulag um veið-
ar úr norsk-íslenska síldarstofninum
á næsta ári, á samningafundi sem
fram fór í London dagana 5. og 6.
nóvember sl.
Á fundinum náðist ekki sam-
komulag aðilanna fimm; Færeyja,
Evrópusambandsins, Íslands, Nor-
egs og Rússlands, um skiptingu
veiðanna fyrir árið 2005, en óform-
legt samkomulag var um að ráðgjöf
Alþjóðahafrannsóknaráðsins
(ICES) um leyfilegan hámarksafla,
890 þúsund tonn, yrði höfð að leið-
arljósi. Ákveðið var að samninga-
nefndir kæmu fljótlega saman að
nýju.
Harðar kröfur Norðmanna
Norðmenn settu haustið 2002
fram kröfur um aðra skiptingu afla-
heimilda úr norsk-íslenska síldar-
stofninum en kveðið er á um í samn-
ingi strandríkjanna frá árinu1996. Í
honum er kveðið á um að 57% kvót-
ans komi í hlut Noregs, 15,54% í
hlut Íslands, 13,62% í hlut Rúss-
lands, 8,34% í hlut Evrópusam-
bandsins og 5,46% í hlut Færeyinga.
Norðmenn vilja auka sinn hlut í
70%, hlutur Rússa yrði óbreyttur
eða 13,62%, hlutur Íslendinga færi í
8,66%, hlutur Færeyinga í 3,04% og
hlutur Evrópusambandsins í 4,67%.
Ekkert aðildarríkja samningsins
hefur viljað fallast á kröfur Norð-
manna, heldur viljað halda samning-
inn sem gerður var 1996.
Enn
ósamið
um síldina
ÚR VERINU
EIGENDUR, stjórn og stjórnendur Olíufélags-
ins hf. harma þátt Olíufélagsins Esso í samráði
íslenskra olíufélaga á árum áður og biðjast af-
sökunar fyrir hönd fyrirtækisins, segir í til-
kynningu sem félagið sendi frá sér í gær. Segir
þar að fyrirtækið muni axla fulla ábyrgð gjörða
sinna.
Olíufélagið tilkynnti ennfremur að það hefði
tekið upp nýjar verklagsreglur sem þegar hefðu
tekið gildi. Í reglunum er öllum starfsmönnum
Olíufélagsins bannað að hafa samskipti við
starfsmenn annarra olíufélaga og m.a. gert að
segja sig strax úr stjórnum félaga og vinnuhóp-
um þar sem fulltrúar hinna olíufélaganna sitja
einnig. Utanaðkomandi fulltrúar verða skipaðir
í stað fulltrúa Olíufélagsins. Þá mun félagið taka
ákvarðanir um verð a.m.k. vikulega „til að
stuðla að betri verðmyndun á markaði.“
Hjörleifur Jakobsson, forstjóri Olíufélagsins,
segir að frá því að samráðsmálið kom upp fyrir
þremur árum hafi margt breyst hjá Olíufélag-
inu, að því séu komnir nýir eigendur, ný stjórn
og nýir stjórnendur. „Við teljum að við höfum
starfað innan ramma samkeppnislaganna frá
þeim tíma en trú almennings á því er hins vegar
lítil. Þá hefur það verið þyrnir í augum Sam-
keppnisstofnunar að fulltrúar olíufélaganna sitji
saman í stjórnum sameiginlegra félaga og hafi
þannig vettvang til að ræða samkeppnismál.“
Hjörleifur segir að með nýju verklagsreglunum
sé verið að slíta á alla slíka samskiptafleti við hin
olíufélögin, ekki síst með það fyrir augum að
endurbyggja traust almennings.
„Þetta tekur til allra stjórna sem við sitjum í
með keppinautum okkar,“ segir hann. „Einnig
viljum við selja hlut okkar í Gasfélaginu, eins
fljótt og mögulegt er, og við tökum jafnframt
einhliða yfir rekstur þeirra tveggja bensín-
stöðva, sem við höfum rekstrarumsjón með, af
samreknu stöðvunum. Það gæti hugsanlega
gert okkur skaðabótaskylda gagnvart hinum fé-
lögunum, en við tökum á því þegar þar að kem-
ur.“
Olíufélagið og Olís eiga m.a. saman Olíudreif-
ingu ehf. sem sér um birgðahald og dreifingu til
endanlegs notanda. Hjörleifur segir athuga-
semdir Samkeppnisstofnunar lúta að því að
óæskilegt sé að stjórnendur Olíufélagsins og Ol-
ís sitji þar saman í stjórn. Hann hafi því sem for-
maður félagsins sagt sig úr stjórninni í gær.
Hjörleifur segir að olíufélögin muni áfram verða
í einhverju samstarfi, t.d. muni Olíufélagið
áfram eiga Olíudreifingu með Olís. Einnig muni
Olíufélagið áfram eiga sameiginlega eldsneyt-
isafgreiðslustöð á Keflavíkurflugvelli með Olís
og Skeljungi. „Það er víða í heiminum sem eru
sameiginlegar eldsneytisafgreiðslustöðvar á
flugvöllum. Við munum áfram nota þjónustu
þess félags en munum ekki sitja þar í stjórn,“
segir Hjörleifur.
Olíufélagið og Olís gengu nýlega frá sameig-
inlegum innkaupum á eldsneyti vegna ársins
2005, eins og hefur verið undanfarin ár. Hjör-
leifur segir að staðið verði við þá samninga sem
gerðir hafi verið við birgja úti í heimi en inn-
kaupasamstarfinu við Olís verði hætt við fyrsta
tækifæri. „Við höfum gert sameiginlega samn-
inga með Olís um innkaup fyrir næsta ár og
þurfum að sjá hvernig við vinnum úr því máli.“
Hjörleifur segir að með þessum aðgerðum sé
farið að ýtrustu kröfum Samkeppnisstofnunar
og gott betur. „Við ákváðum að ganga hreint til
verks, og það strax, í stað þess að bíða með að-
gerðir þar til áfrýjunarferli er lokið.“
Feginn að losna út úr samstarfi
Gunnar Karl Guðmundsson, forstjóri Skelj-
ungs, segist jákvæður fyrir þessum breytingum
hjá Olíufélaginu. „Þetta er í samræmi við til-
mæli Samkeppnisráðs og við munum að sjálf-
sögðu einnig hlíta þeim. Flest það sem kemur
fram í þessum verklagsreglum er nokkuð sem
við höfum þegar sett í vinnslu. Það sem vekur
aftur á móti furðu mína er að ekkert virðist tek-
ið á sameiginlegum innkaupum og dreifingu
Esso og Olís, sem hlýtur að teljast einkennilegt.
Þessi tvö félög, sem samanlagt flytja inn og
dreifa 60-70% af öllu eldsneyti í landinu, virðast
ekki hafa uppi áform um að slíta því samstarfi.“
Gunnar Karl segist fagna því að Skeljungur
losni nú út úr samstarfi olíufélaganna enda hafi
það verið hamlandi fyrir alla aðila.
Ekki náðist í Einar Benediktsson, forstjóra
Olíuverslunar Íslands.
Esso axlar fulla
ábyrgð gjörða sinna
Morgunblaðið/Júlíus
„SAMRÁÐ olíufélag-
anna sem fjallað er um
í skýrslu Samkeppn-
isstofnunar voru aldrei
rædd við stjórn Skelj-
ungs og, að því er ég
best veit, var öllum
stjórnarmönnum fé-
lagsins ókunnugt um
þetta samráð,“ segir
Hörður Sigurgestsson,
sem sat í stjórn Skelj-
ungs á árunum 1993 til
2003. „Ég vissi aldrei
um þetta og bauð þetta
ekki í grun.“
Um hvort þjóðfélags-
umræða um hugsanlegt verðsamráð, sem
öðru hvoru skaut upp kollinum, hafi ekki bor-
ist inn á borð stjórnar Skeljungs segir Hörð-
ur: „Auðvitað var að einhverju marki farið
yfir þá umræðu sem skapaðist í fjölmiðlum á
hverjum tíma en ekkert gaf okkur til kynna
að um væri að ræða samstarf olíufélaganna.“
Hann minnir þó á að sumt af því sem nú sé
talað um að banna, s.s. samstarf um dælingu
á flugvélar á Keflavíkurflugvelli, sameig-
inlegar bensínstöðvar á einstökum stöðum á
landinu og samstarf um dreifingu á gasi, hafi
almenn vitneskja ríkt um.
Venjubundin stjórnarstörf
Hörður segir að á þeim tíu árum sem hann
hafi setið í stjórn Skeljungs hafi að jafnaði
verið haldnir mánaðarlegir fundir. Þar hafi
farið fram venjubundin stjórnarstörf, farið
yfir rekstraryfirlit mánaðarins, yfirlit um
stöðu fyrirtækisins á markaði, s.s. hversu
mikið væri selt af hverri eldsneytistegund,
skoðaðar upplýsingar frá Flutningsjöfn-
unarsjóði um markaðshlutdeild hvers og eins
af olíufélögunum þremur, fjallað um stefnu-
mörkun, árlegar rekstrar- og fjárfesting-
aráætlanir auk óvæntra mála sem ekki til-
heyrðu daglegum rekstri og forstjóri lagði
sérstaklega fyrir stjórnina. „Auðvitað var
það þannig að daglegur rekstur var í höndum
forstjóra og framkvæmdastjórnar, í samræmi
við hlutafélagalög.“
Hörður telur ábyrgð sína sem stjórn-
armanns í Skeljungi vera almenns eðlis með
vísan í hlutafélagalög frá 1995. „Lögin hafa
verið túlkuð þannig að það sé hlutverk stjórn-
ar að sjá um almenna stefnumörkun fyr-
irtækis og eftirlitsþætti og hlutast til um að
rekstur félags á hverjum tíma sé í góðu horfi.
Ég ber ábyrgð samkvæmt lögum og í fram-
haldinu er eðlilegt að menn skoði hvernig
með skuli fara og ég vík mér ekkert undan
því.“
Á sama tímabili og Hörður sat í stjórn
Skeljungs var hann stjórnarformaður Flug-
leiða hf., sem áttu í viðskiptum við Skeljung.
Í skýrslu Samkeppnisstofnunar er vitnað til
minnisblaðs Kristins Björnssonar, þáverandi
forstjóra Skeljungs, frá árinu 1999 til stjórn-
armannanna Benedikts Jóhannessonar og
Harðar Sigurgestssonar þar sem segir m.a.
að mikil hjálp væri ef formaður [Benedikt] og
varaformaður [Hörður] stjórnar myndu beita
áhrifum sínum, og eins og þeir treystu sér til,
varðandi áframhaldandi viðskipti Skeljungs
við Flugleiðir.
Var Hörður á einhverjum tímapunkti beð-
inn formlega eða óformlega um að hafa áhrif
á samninga á milli Flugleiða og Skeljungs?
„Ég hef aldrei sinnt neinu slíku. Það er alveg
ljóst að samkvæmt hlutafélagalögum mega
stjórnarmenn ekki beita sér fyrir þriðja aðila
ef það er andstætt hagsmunum aðilans sem
viðkomandi er umbjóðandi fyrir,“ segir
Hörður.
Hann segir að stjórn Flugleiða, og hann
sjálfur með talinn, hafi aldrei komið að samn-
ingagerð um eldsneytiskaup félagsins,
ákvörðun um eldsneytissamninga eða með
hvaða hætti eldsneytisútboð Flugleiða eða
skyld útboð færu fram. „Í stjórn Flugleiða
var samningagerð við Skeljung aldrei til um-
ræðu. Síðan árið 1977 hafa Flugleiðir sjálfir
annast, að meira eða minna leyti, um innkaup
og innflutning á eldsneyti á Keflavíkur-
flugvelli. Félagið hefur þess vegna mikla
þekkingu af þessum markaði. Því er rík hefð
fyrir því að starfsmenn félagsins annist þenn-
an hluta starfseminnar, sem hluta af dag-
legum rekstri.“
„Vissi aldrei um samráðið“
Morgunblaðið/Golli