Morgunblaðið - 16.01.2005, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 16. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þetta hefur ekkert með kraftaverk að gera, Sigga mín, ég gerði nú líka kraftaverk.
Mannanafnanefndsamþykkti 68nöfn sem hún
hafði til umfjöllunar á síð-
asta ári en hafnaði 28
nöfnum. Eiginnöfnin
Amadea, Stína, Svörfuður,
Fjalldís, Ebenezer og Sus-
an fengu öll náð fyrir aug-
un mannanafnanefndar á
fundi í desember sl. enda
þykja þau samræmast lög-
um um mannanöfn. Einn-
ig voru tekin til greina á
síðasta ári og færð í
mannanafnaskrá eigin-
nöfnin Elektra, Mattý,
Vilbjörn, Lingný, Elvin,
Nóvember, Orfeus, Váli,
Víggunnur, Bryndísa, Sig-
ur, Cýrus, Adel, Marlís, Bambi,
Gyðja, Sonný, Dögun og Atlas.
Nefndin hafnaði hins vegar kven-
mannsnöfnunum Jóvin, Ástmary,
Eline, Anais og Leonida sem og
karlmannsnöfnunum Tímótheus,
Ganagane, Villy, Patryk, Regin og
Konstantínos. Þá voru millinöfnin
Matt, Svan og Har samþykkt en
Theophilus hafnað.
Dómsmálaráðherra skipar
mannanafnanefnd til fjögurra ára
í senn. Skipunartími nefndarinnar
frá 2001 rann út nú um áramót en
hana skipuðu Andri Árnason
hæstaréttarlögmaður, formaður,
Guðrún Kvaran prófessor og Mar-
grét Jónsdóttir dósent. Ný nefnd
hefur ekki verið skipuð. Andri
sagði að hlutverk nefndarinnar
væri að veita ráðgjöf og að úr-
skurða um nöfn og færa í manna-
nafnaskrá þau nöfn sem væru
heimil.
Fyrst og fremst eftir beiðni
„Við gerum það fyrst og fremst
samkvæmt beiðnum, frá fólki sem
ætlar að gefa nöfn sem ekki eru á
skrá, einnig frá prestum og op-
inberum aðilum. Við eigum að
leggja það til grundvallar að nafn-
ið uppfylli aðallega 5. grein
mannanafnalaga, sem fjallar um
að nafn skuli geta tekið eignar-
fallsendingu, eða þá að hefð sé
fyrir nafninu. Síðan skulu nöfn
vera rituð í samræmi við almenn-
ar reglur íslensks máls. Ef nöfn
eru þegar algeng í málinu, þó svo
að þau séu ekki rituð alveg í sam-
ræmi við ritreglur, þá segja lögin
að slík nöfn séu heimil og skuli
tekin inn á mannanafnaskrá.“
Andri sagði að sum þeirra nafna
sem fóru inn í mannanafnaskrá á
síðasta ári hefðu farið á skrá á
hefðinni en ekki á grundvelli rit-
reglna íslensks máls. „Þetta getur
valdið ruglingi úti í þjóðfélaginu.“
Andri sagði að vissulega kæmu
upp álitamál í störfum nefndar-
innar, þar sem líta þyrfti til
margra atriða. En líkt og í öðrum
nefndum væru málin rædd þar til
viðunandi niðurstaða væri fengin.
„Það er auðvitað ljóst að þetta er í
mörgum tilvikum mikið tilfinn-
ingamál og erfitt að því leytinu til.
Bæði vegna fjölskyldutengsla og
annars slíks, þá er fólk m.a. að
vísa til fjarskyldra ættingja sem
hafa borið erlend nöfn og það vill
tengja sig við hér. Hins vegar hafa
margir skoðanir á þessu öllu, sum-
ir telja að við séum að heimila allt
of mikið og svo eru aðrir á því að
við eigum ekkert að vera að skipta
okkur af þessum málum. Nafna-
kerfið er svo mikilvægt í þjóð-
félaginu og margt sem byggist á
því og það eru rökin fyrir því að
hafa einhverja bremsu á þessu.“
Mannanafnanefnd úrskurðar
venjulega einu sinni í mánuði en
þess á milli eru haldnir vinnufund-
ir eftir þörfum. Um 100 mál ber-
ast nefndinni á ári. Úrskurðum
mannanafnanefndar er ekki unnt
að skjóta til æðra stjórnvalds. Í
meginreglum um mannanöfn
kemur m.a. fram að skylt sé að
gefa barni nafn áður en það verð-
ur sex mánaða gamalt. Einnig að
eiginnöfn og millinafn mega aldrei
vera fleiri en þrjú samtals. Í
mannanafnaskrá er 3.261 eigin-
nafn, 1.677 nöfn stúlkna og 1.584
nöfn drengja. Hjá báðum kynjum
byrja flest nöfnin á S og næstflest
á H.
Mismunandi skoðanir
Jón Helgi Þórarinsson, sóknar-
prestur í Langholtskirkju, segir
presta hafa verið afskaplega
fegna „þegar tekinn var af þeim sá
kaleikur að þurfa einir og sér að
ákveða hvort börn mættu bera
ákveðin nöfn eða ekki“. Það hafi
því verið gott fyrir alla að manna-
nafnanefnd skyldi sett á laggirnar
og úrskurða í þeim málum. Lögin
sagði hann hafa verið að þróast og
vissulega hefðu menn mismun-
andi skoðanir á einstökum nöfn-
um sem leyfð væru, en í heild
væru menn sáttir við að þessi far-
vegur væri fyrir hendi. Jón Helgi
sagði yngra fólk opnara fyrir bæði
nýjum nöfnum og útlendum og
greinilegt að það vildi stækka
nafnabankann. Algengt væri að
fólk vildi að börn sín bæru sérstök
nöfn, enda hvert og eitt barn sér-
stakt. „Ég ræði það ófeiminn við
fólk ef mér finnst nafn mjög sér-
stakt og bendi á að hugsanlega
yrði barni sem það bæri strítt á
því og líka ef ritmyndir nafns eru
þess eðlis að fólk sem það ber þarf
sífellt að stafa það,“ sagði Jón
Helgi. Dæmi væru þess að fólk
skipti um skoðun, en yfirleitt væri
fólk búið að taka ákvörðun og
henni í flestum tilvikum ekki hnik-
að.
Fréttaskýring | Mannanafnanefnd sam-
þykkti 68 nöfn á síðasta ári
Oft mikið til-
finningamál
Nöfn skulu geta tekið eignarfalls-
endingu, eða þá að hefð sé fyrir þeim
Þessi stúlka fékk nafnið Helga Soffía.
Óþarfa ágreiningur gat
komið upp vegna nafna

Áður en mannanafnanefnd tók
til starfa kom sú staða stundum
upp að fólk leitaði til presta „sem
voru opnir fyrir nýjungum í
mannanöfnum“ þegar nefna átti
barn óvenjulegu nafni. Eins voru
dæmi þess að óþarfa ágreiningur
hefði komið upp milli sókn-
arbarna og presta vegna ákveð-
inna nafna, að sögn séra Jóns
Helga Þórarinssonar, sókn-
arprests í Langholtskirkju í
Reykjavík.
krkr@mbl.is maggath@mbl.is
ÚRSKURÐARNEFND almanna-
trygginga hefur nýlega viðurkennt
bótaskyldu Tryggingastofnunar
vegna slyss sem Selma H. Pálsdótt-
ir, þá starfsmaður ferðaskrifstofu,
varð fyrir í gönguferð um Glymsgil
í Botnsdal í Hvalfirði haustið 2001.
Tryggingastofnun hafði neitað
Selmu um örorkubætur þar sem
ekki hefði verið um vinnuslys að
ræða.
Varð hún ásamt öðrum sam-
starfsmanni fyrir grjótskriðu úr
gilinu og síðar varð að taka af henni
hægri fótinn við miðjan sköflung.
Félagi hennar slasaðist einnig illa
en í hópnum voru 18 manns á veg-
um ferðaskrifstofunnar Íslenskra
ævintýraferða, sem síðar varð
gjaldþrota. Til að koma hinum slös-
uðu undir læknishendur þurfti alls
150 manns í umfangsmikilli björg-
unaraðgerð við erfiðar aðstæður.
Í rökstuðningi sínum í kæru til
úrskurðarnefndar vísar lögmaður
Selmu til dóms Hæstaréttar sem
viðurkenndi í apríl sl. að um vinnu-
slys hefði verið að ræða og féllst á
6,5 milljóna króna bótakröfu henn-
ar á hendur þrotabúinu. Trygg-
ingafélag ferðaskrifstofunnar hafði
neitað bótaskyldu þar sem ekki
hefði verið um vinnuslys að ræða.
Hefur Selma fengið greiddar þær
bætur, rúmar sjö milljónir króna að
meðtöldum vöxtum.
Að gengnum dómi Hæstaréttar
óskaði Selma eftir því að fá greidd-
ar örorkubætur en fékk synjun hjá
Tryggingastofnun. Kærði hún þá
niðurstöðu til úrskurðarnefndar sl.
haust. Í greinargerð Trygginga-
stofnunar til nefndarinnar er því
mótmælt að niðurstaða Hæstarétt-
ar bindi hendur stofnunarinnar við
afgreiðslu málsins. Hæstiréttur
hafi ekki fjallað um málið út frá lög-
um um almannatryggingar. Segir
Tryggingastofnun að gönguferðin
hafi verið sambland af skemmtiferð
og kynningu vegna væntanlegrar
sölu á slíkri ferð. Ferðin hafi verið
farin utan hefðbundins vinnutíma
og makar starfsmanna hafi verið
með í för. Það hafi ekki verið hluti
af vinnuskyldu að fara í ferðina og
starfsmenn hafi ekki fengið greitt
fyrir hana.
„Ótækt að taka sér dómsvald“
Úrskurðarnefnd almannatrygg-
inga er ósammála Tryggingastofn-
un og telur að henni sé „alls ekki
tækt að taka sér dómsvald, á ein-
hvern hátt æðra Hæstarétti, vega
og meta og léttvægan finna dóm
Hæstaréttar“. Að mati nefndarinn-
ar gætir þeirrar sérstöðu í málinu
að Selma vann á ferðaskrifstofu við
það að selja ferðir um Ísland. Eðli-
legt sé að telja það hluta af slíku
starfi, til að geta gefið viðskiptavin-
um réttar upplýsingar, að fara um
landið og kynna sér aðstæður á
þeim stöðum sem séu á söluskrá, án
þess að starfsmenn fái greitt sér-
staklega fyrir einstakar ferðir.
Selma hafi að hluta til verið að
störfum og því hafi verið um vinnu-
slys að ræða.
Slysið í Glymsgili við-
urkennt sem vinnuslys
Úrskurðarnefnd
setur ofan í við
Tryggingastofn-
un fyrir að mót-
mæla Hæstarétti
ÞETTA er mjög mikill léttir og
ég hefði bara sturlast ef þetta
hefði ekki verið samþykkt,“ segir
Selma H. Pálsdóttir um niður-
stöðu úrskurðarnefndar almanna-
trygginga.
Hún segist ekki hafa átt von á
synjun frá Tryggingastofnun eft-
ir að Hæstiréttur hafði fellt svo
skýran dóm í málinu. Nógu mikið
álag og óþægindi hefðu skapast
af því að lenda í þessu slysi, sem
klárlega hefði orðið í vinnunni,
að þurfa svo ekki að lenda í því
að fá ekki tilskildar örorkubætur
og aðrar bætur.
Selma bendir á að Hæstiréttur
hafi í raun staðfest dóm héraðs-
dóms, sem hafi á sínum tíma ver-
ið fordæmisgefandi fyrir starfs-
menn ferðaskrifstofa, sem fara í
margar ferðir líkt og hún fór í í
Hvalfirði.
„Mjög mik-
ill léttir“
Morgunblaðið/Kristinn
Selma Halldóra Pálsdóttir segir slysið klárlega hafa verið vinnuslys.