Morgunblaðið - 05.02.2005, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. FEBRÚAR 2005 11
FRÉTTIR
ÚRSKURÐARNEFND um
hollustuhætti og mengunar-
varnir hefur fellt úr gildi álagn-
ingu Heilbrigðiseftirlits Austur-
lands um dagsektir Impregilo
en áminnig stendur vegna
ræsti- og salernisaðstöðu í
starfsmannaskálum fyrirtækis-
ins við Kárahnjúka.
Samkvæmt greinargerð
Impregilo telur fyrirtækið að
það hafi uppfyllt kröfur sem
settar hafi verið fram í leiðbein-
andi reglum frá heilbrigðiseftir-
litinu. „Enn á ný“ telur fyrir-
tækið að eftirlitið hafi brotið á
sér grundvallarreglur stjórn-
sýslulaga með því að ákveða
dagsektir með aðeins fjögurra
daga fyrirvara frá því að ákvörð-
un var tekin þar til sektir skyldu
falla á. Ljóst hafi verið að ekki
yrði unnt að verða við kröfunum
innan þeirra tímamarka. Telur
Impregilo að heilbrigðiseftirlitið
hafi brotið gegn meðalhófsreglu
stjórnsýslulaga með ákvörðun
sinni.
Úrskurðarnefndin lítur svo á
að álagning dagsekta hafi verið
réttmæt miðað við forsögu máls-
ins. Þó verði að horfa til þess að
of skammur frestur hafi liðið frá
ákvörðun um sektir þar til að
þeim var beitt. Frestur til and-
mæla hafi heldur ekki verið lið-
inn. Ennfremur verði að líta til
þess að ákvörðun um dagsektir
sem þvingunarúrræði hefði náð
tilgangi sínum með úrbótum
sem lokið var í haust. Fellst
nefndin á það með Impregilo að
ákvörðun um beitingu dagsekta
með fjögurra daga fyrirvara hafi
verið of skammur tími. Telur
hún áminninguna geta staðið
óhaggaða.
Impregilo
sleppur við
dagsektir
en áminn-
ing stendur
FRAMKVÆMDAAÐILI ber enga
ábyrgð á slysum sem verða við ferða-
mannastaði þar sem aðgengi hefur
verið bætt eða lagfært nema slysið
verði rakið beint til fram-
kvæmdanna. Þetta kemur fram í
lögfræðiáliti sem unnið hefur verið
fyrir Ferðamálaráð.
Gunnar Sólnes vann lögfræðiálitið
vegna umræðu um bótaskyldu vegna
hugsanlegra slysa sem kunna að
verða á viðkomandi stöðum sem
Ferðamálaráð og fleiri hafa unnið að
úrbótum á. Spurt var um ábyrgð
framkvæmdaaðila á ferðamanna-
stöðum og þau tilvik þar sem girt
hefur verið fyrir hættur og hvar
ekki. Einnig var spurt um merkingar
á svæðum og orðalag þeirra og hvað
þyrfti að koma fram til að fyrir-
byggja ábyrgð framkvæmdaaðila.
Að áliti lögfræðings ber fram-
kvæmdaaðili enga ábyrgð á slysum
nema þau verði beint rakin til fram-
kvæmdanna. Jafnframt þarf að vera
hægt að sýna fram á að þannig hafi
verið staðið að framkvæmdinni að
hún sem slík hafi skapað slysahættu.
Búnaður í eigu viðkomandi aðila á
ferðamannastöðum sem hugsanlega
gæti orsakað bótaskylt slys yrði að
öllum líkindum á ábyrgð framleið-
anda búnaðarins og/eða verktaka.
Þá getur framkvæmda- eða um-
sjónaraðili ekki undanþegið sig
ábyrgð varðandi slys sem hlytist af
framkvæmd eða skorti á viðhaldi.
Bera ábyrgð
ef slysið
verður rakið
til fram-
kvæmdar
„EIGNARHALD á grunneti Lands-
síma Íslands skiptir ekki máli út frá
sjónarmiði Póst- og fjarskiptastofn-
unar,“ segir
Hrafnkell V.
Gíslason, forstjóri
stofnunarinnar.
„Sá aðili sem ræð-
ur yfir því mun
þurfa að lúta
ströngu eftirliti
hér eftir sem
hingað til og veita
keppinautum sín-
um aðgang að
grunnnetinu í samræmi við þær kvað-
ir sem Póst- og fjarskiptastofnun
ákveður á forsendum fjarskiptalaga.“
Hann segir keppinauta Landssím-
ans, sem vilja byggja upp fjarskipta-
þjónustu í samkeppni við hann, eigi
kröfu á því að fá aðgang að grunnneti
hans og í sumum tilfellum GSM-bún-
aði fyrir reiki á tilteknu landssvæði.
Um alla þessa þætti gildi að Lands-
símanum beri að gæta jafnræðis og
að veita keppinautum sínum aðgang
að Netinu með gagnsæjum hætti án
mismununar og á eðlilegu kostnaðar-
verði. Ýmsar kvaðir sé lagðar á
Landssímann í þessu sambandi.
Landssímanum sett skilyrði
„Þess misskilnings virðist nokkuð
gæta að Landssíminn veiti keppi-
nautum sínum aðgang að grunnneti
vegna þess að ríkið hlutist til um að
svo sé gert á grundvelli þess að ríkið á
meirihluta í fyrirtækinu. Þetta er
ekki rétt,“ segir Hrafnkell. „Fjar-
skiptalög móta starfsumhverfi sem
fjarskiptafélög á Íslandi, og í raun í
allri Evrópu, búa við hvað varðar
samkeppni á neti fyrrum ríkissíma-
félags eins og Landssímans. Lands-
símanum eru sett ýmis skilyrði sem
eiga að gera keppinautum kleift að
keppa við fyrirtækið á jafnréttis-
grundvelli. Skilyrði af þessu tagi eiga
ekki einungis við um Landssímann,
heldur um öll fjarskiptafélög með
umtalsverðan markaðsstyrk á til-
teknum hluta fjarskiptamarkaðarins.
Íslensk fjarskiptalöggjöf er í fullu
samræmi við tilskipanir Evrópusam-
bandsins, enda hvílir sú kvöð á ís-
lenska ríkinu að innleiða þær og
framfylgja þeim samkvæmt EES-
samningnum.“
Fari svo að grunnnet Landssímans
verði aðskilið frá annarri starfsemi
félagsins segir Hrafnkell rétt að
nefna að það fyrirtæki sem tæki yfir
grunnnet Landssímans gæti ekki
notið neinna lögverndaðra réttinda
eða einkaréttar á markaði. Það yrði
líklega útnefnt með umtalsverðan
markaðsstyrk á flestum sviðum. Á
þeirri forsendu yrðu síðan lagðar á
slíkt fyrirtæki sambærilegar kvaðir
og lagðar eru á Landssímann í dag.
Öllum aðilum á markaði væri frjálst
að skipta við fyrirtækið eða keppi-
nauta þess eða byggja upp eigið
grunnnet að hluta eða í heild.
Skilgreining á
grunnneti ekki til
Ekki er til skilgreining á því hvað
grunnnet sé, hvorki almenn né í lög-
um. Hrafnkell segir óhjákvæmilegt
að skýra hvað átt sé við með grunn-
neti. Það sé útgangspunktur þessarar
umræðu, að skýrt sé hvaða þættir í
fjarskiptanetum þurfi til að veita
Landssímanum samkeppni. Helsta
samkeppni á grunnneti hafi hingað til
verið á sviði almennrar símaþjónustu
og gagnaflutning með ADSL síteng-
ingum.
Að mati Póst- og fjarskiptastofn-
unar er eftirfarandi meginhluti
grunnnets:
 Heimtaugar sem tengja heimili
og fyrirtæki við símstöðvar.
 Fastasambönd, t.d. ljósleiðarar,
kaplar eða radíósambönd.
 Aðstaða fyrir hýsingu fjarskipta-
búnaðar, t.d. símstöðvahús eða fjar-
skiptamöstur.
Hrafnkell segir að einnig megi líta
á ýmsan stýribúnað, t.d. ATM, sem
hluta grunnnets eftir því til hvers
búnaðurinn sé notaður hverju sinni.
Þessi skýring sé ekki tæmandi en gefi
vonandi góða hugmynd um hvað
grunnnetið stendur fyrir. Hann segir
að þrátt fyrir að grunnnet Landssím-
ans sé viðamesta netið á landinu sé
það ekki eina netið á markaðnum.
Það eigi nú þegar í verulegri sam-
keppni við önnur net og fyrirséð er að
tækniframfarir muni gera þessa sam-
keppni enn beittari. Önnur fjar-
skiptanet séu helst ljósleiðaranet
Orkuveitu Reykjavíkur, net Fjarska,
Og Vodafone og einnig hefur eMax
yfir að ráða neti sem bjóði þráðlausar
tengingar. Þá nái GSM net Og Voda-
fone til um 90% landsmanna og sé í
samkeppni við GSM net Landssím-
ans.
Eftirlit og gagnsæi samninga
„Samkvæmt lögum ber Póst- og
fjarskiptastofnun ábyrgð á fram-
kvæmd fjarskiptalaga. Stofnunin
fylgist með á hvaða forsendum keppi-
nautum Landssímans er boðin við-
komandi þjónusta og grípur inn í ef
þurfa þykir. Þetta eftirlit er stór þátt-
ur í starfsemi stofnunarinnar. Til að
einfalda keppinautum Landssímans
að nýta sér grunnnetið, hefur Lands-
símanum verið gert að birta ramma-
samninga eða svo kölluð viðmiðunar-
tilboð um samtengingu neta og
heimtaugarleigu en þar koma fram
upplýsingar og skilmálar um notkun
þessara eininga,“ segir Hrafnkell.
Það sé einnig hlutverk PFS að hafa
milligöngu um samninga og ákvarða í
deilumálum náist ekki samkomulag.
Lífleg samkeppni
„Þessu til viðbótar hefur stofnunin
gert ýmsar ráðstafanir til að auðvelda
neytendum að nýta sér fjarskipta-
þjónustu fleiri en eins þjónustuveit-
anda. Má þar t.d. nefna númeraflutn-
ing milli fjarskiptafélaga bæði í
farsíma- og fastanetum og fast forval
þar sem viðskiptavinur eins þjónustu-
veitanda getur nýtt sér þjónustu ann-
ars með föstu forvali, t.d. þegar
hringt er til útlanda.“ Hrafnkell
bendir á að markaðshlutdeild Lands-
símans sé minnst í netáskrift með
ADSL, eða um 56%. Keppinautar fyr-
irtækisins hafa um 44% markaðarins
og veiti nær alla þá þjónustu í gegn-
um heimtaug Landssímans.
„Þetta er sérstaklega athyglivert í
ljósi þess að þessi þjónusta er einmitt
sú þjónusta sem keppinautar Lands-
símans hafa kvartað hvað mest yfir
undanfarið að þeir njóti ekki jafnræð-
is á við Landssímann. Það að mark-
aðsskipting sé með þessum hætti er
vísbending um að samkeppni á þess-
um hluta fjarskiptamarkaðarins sé
nokkuð virk,“ segir Hrafnkell.
Með þessu sé ekki verið að gefa í
skyn að keppinautar Landssímans
hafi ekki haft ástæðu til að setja fram
kvartanir vegna hegðunar Landssím-
ans í gegnum tíðina. Sífellt komi upp
nýir fletir á því hvernig jafnræði sé
best tryggt og slík mál séu stöðugt til
skoðunar innan stofnunarinnar, því
örvun samkeppni á fjarskiptamark-
aði er langtímaverkefni. Jafnframt
megi benda á að stofnunin vinni nú að
viðamikilli greiningu á samkeppni á
fjarskiptamarkaðnum. Tilgangur
þessarar greiningar sé einmitt að
gefa kost á nákvæmara og betra eft-
irliti með fjarskiptamarkaðnum.
Forstjóri Póst- og fjarskiptastofnunar segir ýmsar kvaðir lagðar á Landssímann
Eignarhald
á grunn-
neti skiptir
ekki máli
Morgunblaðið/Þorkell


     


  
 


 

   



 
 !"
#"$
 
 % &''$
 ())'&' 

 

*'+,-$. "$/$ 

 






 
0%12$' 34 5&  $$ 6
 7$ 


7$ 89
:
  

 

 Hrafnkell V.
Gíslason
Sá sem ræður yfir grunnnetinu mun þurfa að lúta
ströngu eftirliti og veita keppinautum sínum að-
gang að því eftir því sem kvaðir segja til um.