Morgunblaðið - 05.02.2005, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 5. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
AÐ FRAMSÆKIN nútíma-
hljómsveitarverk skuli ná að „hala
inn“ ríflega 400 hlustendur á eina
tónleika, eins og gerðist á Myrkum
músíkdögum á fimmtudagskvöld,
þætti ábyggilega fréttnæmt í jafnvel
stærstu borgum erlendis. Myrkir
músíkdagar hafa eftir því að dæma
fest betur í sessi en nokkurn óraði
fyrir þegar ýtt var úr vör fyrir ald-
arfjórðungi.
Venite ad me (18’) eftir Jón Nor-
dal fyrir barnakór og sinfóníu-
hljómsveit án tréblásturs var fyrst á
dagskrá; samið 2004 í minningu
Halldórs Hansen barnalæknis og
frumflutt í Frakklandi fyrir ári.
Latneskur kórtextinn var fenginn úr
orðum Jesú í Lúkasarguðspjalli 18:
16-17, „leyfið börnunum að koma til
mín“. Andrúmið var framan af í
mildu samræmi við þann boðskap
þar sem hægferðug heiðríkja sveif
yfir afbragðsgóðum söng kórsins,
studdum af þýðum strengjahljómum
í hugfengri raddfærslu. Edensblíðan
var hins vegar brotin hressilega upp
í seinni hluta með svæsnum lúðra-
blæstri, svo engu var líkara en tón-
skáldið hefði lagt framhaldsorð
Frelsarans „hver sem tekur ekki við
Guðs ríki eins og barn, mun aldrei
inn í það koma“ út á versta veg með
eldi og brennisteini, unz fjaraði út á
sælunótum upphafsins. Sannkallað
tímalaust verk, og að mínu viti inn-
takslegur hápunktur kvöldsins.
Næst flutti Una Sveinbjarn-
ardóttir, 16 strengjaleikarar úr SÍ
og semball fiðlukonsertinn Draum-
nökkva (24’) eftir Atla Heimi Sveins-
son, saminn fyrir Kammersveit
Austurbotna 1987. Draumsvipurinn
hélzt órofinn alla leið, enda mest
leikið á neðsta hluta styrkleikastig-
ans og á efsta flaututónatístandi
tíðnisviði. Áferðin var víðast hvar
gegnsæ, að maður segi ekki gisin, og
bar keim af hvíslandi en þó stundum
örum samræðum á óræðu vitund-
arflæði. Skondið var að sjá ýmsa
hálfrar aldar gamla strokeffekta úr
Híróshíma-þrenódíu Pendereckis
ganga í endurnýjun lífdaga. Annars
var heildarsvipurinn í langdregnara
lagi, nema kannski fyrir dáleiðitöm-
ustu áheyrendum. Túlkunin var
engu að síður frábær, og hnitmiðuð
en áreynslulaus einbeitni sólistans
tryggði veglega fjöður í hatt Unu
Sveinbjarnardóttur.
Fyrstu verkin eftir hlé mynduðu
vaska andstæðu við deigföla draum-
siglingu Atla. Gildran, stutt (3’) brot
úr 4. söng Guðrúnar eftir Hauk
Tómasson, sló mann sem snörp hlið-
stæða við skylmingar Montagúa og
Capúletta í kunnum forleik
Tjækovskíjs. Ardente (11’), pönt-
unarverk Hauks fyrir Orkester
Norden frá 2004, merkir „ástríðu-
fullt“ og bar nafn með rentu. Verkið
var óhemju litríkt og þétt skrifað
með ævintýralegum jólamark-
aðsblæ, er snerist upp í grenjandi
örtröð þar til allt hjaðnaði snögg-
lega, líkt og töfrasprota hefði verið
veifað. Vísi oftast merkingarsnauð
klissjan „vel skrifað“ til upplifunar
óbreytts hlustanda, var þetta trú-
lega næstbezt skrifaða verk kvöld-
ins, og naut sín með miklum ágætum
í háglampandi túlkun SÍ.
Síðast á dagskrá var frumflutt
Sólófónía (12’) eftir Kjartan Ólafs-
son, þar sem skiptust stöðugt á
stuttir andstæðir kaflar kakafón-
ískrar þvögu og nærri rómantískrar
ögurstundar með ígrip úr íslenzkum
þjóðlagabrotum. Framan af áheyri-
legt verk, en smám saman æ fyr-
irsjáanlegra, fyrir utan hvað vél-
rænn áttundapartahrynur reyndi á
þolrif áheyrandans í seinni hluta.
Sannfærandi niðurlag hefði hugs-
anlega bjargað þónokkru, en því var
ekki að heilsa með heldur enda-
sleppum kóda verksins. Við frammi-
stöðu SÍ var þó ekki að sakast, því
hljómsveitin lagði varla minni alúð í
þetta verk en hin fyrri undir natinni
stjórn Esa Heikkilä.
TÓNLIST
Háskólabíó
Jón Nordal: Venite ad me (2004; frumfl. á
Ísl.). Atli Heimir Sveinsson: Draumnökkvi
(1987). Haukur Tómasson: Gildran
(1996/2004); Ardente (2004; frumfl á
Ísl.). Kjartan Ólafsson: Sólófónía (2004;
frumfl.). Una Sveinbjarnardóttir fiðla,
Skólakór Kársness (kórstjóri: Þórunn
Björnsdóttir) og Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands u. stj. Esa Heikkilä. Fimmtudaginn
3. febrúar kl. 19:30.
Myrkir músíkdagar
Himinn og helvíti
Kjartan
Ólafsson
Haukur
Tómasson
Atli Heimir
Sveinsson
Jón
Nordal
Ríkarður Ö. Pálsson
ÓLAFUR Elíasson hlýtur Henrik
Steffens-verðlaunin árið 2005 en það
er Alfred Toepfer-stofnunin í Ham-
borg sem hefur umsjón með verð-
laununum. Verð-
launaféð nemur
rúmum 1,6 millj-
ónum króna.
Í rökstuðningi
alþjóðlegrar
dómnefndar kem-
ur fram að Ólafur
hljóti verðlaunin
fyrir framsækna
listsköpun sína og
einlægan vilja til
að efna til samræðna við almenning í
verkum sínum. Markmið hans sé að
reyna á þanþol náttúru og menning-
ar og vekja athygli fólks á aðstæðum
og eðli skynjunar. Er sýning hans í
túrbínusal Tate Modern í Lund-
únum, Verkefni um veðrið, nefnd
sem gott dæmi um þetta. Hún hafi
vakið heimsathygli og Ólafi tekist að
auðga innsetningarformið með
frumlegum hætti og gert það að-
gengilegt fjöldanum.
Henrik Steffens var norskur nátt-
úrufræðingur, heimspekingur og rit-
höfundur, fæddur í Stafangri 1773.
Hann lést 1845. Steffens starfaði um
árabil við þýska háskóla og var ötull
talsmaður norræna gilda og menn-
ingar þar í landi. Verðlaunum þess-
um var komið á fót 1935 og eru þau
veitt Norðurlandabúa sem náð hefur
framúrskarandi árangri í Evrópu á
sviði lista, skipulagsmála, landslags-
arkitektúrs, þjóðfræði eða mann-
úðarmála.
Sigurður Guðmundsson myndlist-
armaður hreppti verðlaunin 1989.
Ólafur hlýt-
ur Steffens-
verðlaunin
Ólafur Elíasson
Það er langur og viðburða-ríkur dagur fram undan áMyrkum músíkdögum.
Fimm dagskrárliðir eru í boði frá
því laust eftir hádegi og fram undir
miðnætti, með stuttum hléum.
Dagurinn byrjar í Norræna hús-
inu kl. 13, þar sem efnt verður til
pallborðsumræðna undir yfir-
skriftinni Skökk staða nútíma-
tónlistar í dag. Þátt taka Sten Mel-
in, formaður Sænska tónskálda-
félagsins,
Anders Beyer
frá Danmörku,
ritstjóri tónlist-
artímaritsins
Nordic Sounds, finnska tónskáldið
Patrick Kosk og Kolbeinn Bjarna-
son, flautuleikari úr Caput-
hópnum. Fundarstjóri verður
Bjarki Sveinbjörnsson tónlistar-
fræðingur.
Meðal útgangspunkta í umræð-
unum eru: Tónlist á hátíðum – ein-
litt efnisval út frá forneskjulegum
fagurfræðilegum forsendum; Áhrif
menntunar á tónsköpun í dag – eru
úreltar tónsmíðakennsluaðferðir í
skólum að takmarka tónsköpun?
Tónlist á geisladiskum og í útvarpi
– eru markaðsþenkjandi útsending-
arstjórar og útgáfustjórar að út-
hýsa framsækinni nútímatónlist?
Umræðurnar fara fram á skand-
inavísku og verða hljóðritaðar af
RÚV til flutnings á norrænum vett-
vangi.
  
Dagskránni verður fram haldið íNorræna húsinu kl. 15 með
tónleikum norska harmónikuleik-
arans Geirs Draugsvoll. Hann býr
og starfar í Kaupmannahöfn, þar
sem hann er aðstoðarprófessor við
Konunglega tónlistarháskólann, og
hefur fengið mikið lof fyrir leik
sinn víða um Evrópu og Asíu. Á
efnisskrá Draugsvolls eru verk eft-
ir Henrik Hellstenius, Klaus Ib
Jørgensen, Arne Norheim, Bent
Lorentzen og Staffan Mossenmark.
Kl. 17 berst leikurinn í Klink &
Bank. Þar mun Atón-hópurinn
flytja verk eftir Þorkel Atlason,
Steingrím Rohloff, Atón/Egil Sig-
urbjörnsson, Magnús Jensson, Áka
Ásgeirsson og tvö verk eftir Kol-
bein Einarsson. Verkin eru, utan
eitt, samin á þessu ári og því síð-
asta.
  
Salurinn hýsir Myrka músíkdagaí kvöld. Það er Tinna Þor-
steinsdóttir píanóleikari sem ríður
á vaðið kl. 20 og frumflytur hvorki
fleiri né færri en fimm íslensk verk:
Granit Games eftir Misti Þorkels-
dóttur, Dínamít eftir Kolbein Ein-
arsson, Fantasiestück eftir Áskel
Másson, Tvær tokkötur eftir Þor-
stein Hauksson og Ikarus eftir
Steingrím Rohloff. Verkin eru öll
samin fyrir Tinnu.
Það er ekki á hverjum degi að
sami listamaður frumflytur fimm
verk á einum og sömu tónleik-
unum. Tinna veit raunar ekki til
þess að það hafi gerst áður hér á
landi í píanóheiminum. „Þetta er
auðvitað nett brjálæði,“ segir hún
og hlær.
Tinna fékk þessa hugmynd fyrir
fimm árum og árið 2002 fékk hún
styrk úr Tónskáldasjóði Ríkis-
útvarpsins til að hrinda henni í
framkvæmd. „Ég vildi hafa hópinn
fjölbreyttan og því leitaði ég til
þessara ólíku tónskálda. Þarna eru
tvö tónskáld af minni kynslóð,
Steingrímur og Kolbeinn, en mér
þótti einmitt spennandi að sjá hvað
þeir eru að gera, samanborið við
eldri tónskáld á borð við Misti, Ás-
kel og Þorstein.“
Og útkoman olli ekki von-
brigðum. „Þetta eru mjög fjöl-
breytt og skemmtileg verk. Það má
í raun segja að öll hafi þau komið
mér á óvart að einhverju leyti.“
Í þremur verkunum er Tinna ein
á ferð en í verkum Steingríms og
Kolbeins leikur hún tvíleik með
tölvu. „Píanóleikarinn er svo oft
einn að tölvan er kærkominn sam-
starfsfélagi. Ég hef aldrei leikið
með tölvu áður, þannig að þetta er
mjög skemmtileg reynsla. Ég gæti
vel hugsað mér að gera meira af
þessu.“
Meðgangan hefur verið löng og
Tinna neitar því ekki að tónleikarn-
ir verði tilfinningum þrungnir.
„Þetta er mikil ábyrgð. Það má eig-
inlega segja að ég sé í hlutverki
ljósmóðurinnar – ber ábyrgð á því
að koma þessum yndislegu tón-
verkum í heiminn.“
Tinna lýkur lofsorði á Myrka
músíkdaga. Það sé stórkostleg há-
tíð. „Það er mjög mikilvægt að
leggja áherslu á nýja íslenska tón-
list með þessum hætti og svo er
bara alltaf svo góð stemning í
kringum Myrka músíkdaga.“
Tinna býr og starfar í Kaup-
mannahöfn um þessar mundir en
það líður ekki nema rúmur mán-
uður þangað til við Íslendingar
fáum að sjá hana við slaghörpuna á
ný, nánar tiltekið 19. mars á 15:15-
tónleikum í Borgarleikhúsinu. „Þar
verð ég líka að spila nýja tónlist, ég
er á kafi í henni núna. Þannig fer
ég með þessi verk sem ég er að
frumflytja núna á tónlistarhátíð í
Þýskalandi í maí. Þetta er samt
ekki það eina sem ég geri. Ég gef
mér líka tíma fyrir klassíkina.“
  
Lokatónleikar dagsins hefjast íSalnum kl. 22. Um er að ræða
raftónleika, fjölvíða og fjölbreytta,
eins og þar stendur, en flutt verða
verk eftir Hilmar Þórðarson, Rík-
harð H. Friðriksson, Camillu Söd-
erberg, Harald Sveinbjörnsson og
Úlfar Inga Haraldsson.
Karlarnir í þessum hópi eru góð-
kunningjar áhugafólks um raf-
tónlist en mörgum kann að koma
nafn Camillu spánskt fyrir sjónir í
þessu samhengi.
„Þetta er í annað sinn að tónverk
eftir mig er flutt. Ég samdi verk
fyrir meira en þrjátíu árum sem
var frumflutt árið 1973 og end-
urflutt á Myrkum músíkdögum fyr-
ir tveimur árum, annað hef ég ekki
samið,“ segir Camilla sem betur er
þekkt sem blokkflautuleikari.
„Ég er auðvitað fyrst og fremst
flytjandi og hef ekki í hyggju að
breyta því. Það er hins vegar alltaf
gaman að bæta við sig og þegar ég
fékk listamannalaun fyrir einu og
hálfu ári ákvað ég að fara utan til
Svíþjóðar og dveljast um tíma í
Malmö. Það er mjög skemmtilegt
svæði og mikið að gerast í menn-
ingarlífinu. Þegar ég kom út var
einmitt að hefjast nám í raf-
tónsmíðum og það hentaði mér
vel.“
Camilla lýkur tveggja ára námi í
vor og getur vel hugsað sér að
mennta sig frekar á þessu sviði.
„Þetta er afskaplega skemmtilegt
nám og það er endalaust hægt að
bæta við sig í þessari tækni, mér
finnst ég eiginlega ekki kunna neitt
enn þá,“ segir hún og hlær. Að öllu
gríni slepptu segir hún það hafa
hjálpað sér heilmikið í náminu að
hafa verið virkur flytjandi tónlistar
í öll þessi ár.
Og Camilla bíður spennt eftir
viðtökum í kvöld. „Ég er auðvitað
bara nemandi enn þá en einhvers
staðar verður maður að byrja. Ég á
vonandi eftir að fá góðar ábend-
ingar eftir flutninginn í kvöld.“
Músíkdagurinn langi
’Það má eiginlega segjaað ég sé í hlutverki ljós-
móðurinnar – ber
ábyrgð á því að koma
þessum yndislegu tón-
verkum í heiminn.‘
AF LISTUM
Orri Páll Ormarsson
orri@mbl.is
Morgunblaðið/ÞÖK
Tinna Þorsteinsdóttir frumflytur fimm íslensk verk í Salnum í kvöld.
SÍÐUSTU hádegistónleikar TG í
bili, að manni skilst, fóru fram á
fimmtudag við góða aðsókn. Flytj-
endur voru hinn góðkunni nikkari og
fyrrum organisti Neskirkju, Reynir
Jónasson, og hinn bíldælski Pétur
Valgarð Pétursson er lauk einleik-
araprófi á klassískan gítar frá Nýja
tónlistarskólanum 2003. Léku þeir
nokkur sígræn dægurlög í léttdjöss-
uðum útfærslum við góðar und-
irtektir. Nánar til tekið Sveitina
milli sanda eftir Magnús Blöndal Jó-
hannsson, Fly Me to the Moon (B.
Howard), Vikivaka (Jón Múli Árna-
son), Tico Tico (Z. Abreu), Lullaby
of Birdland (G. Shearing), The Girl
from Ipanema (A. C. Jobim) og
Samba de Orpheo (L. Bonfa), en
Sweet Georgia Brown sem aukalag.
Þó að stundum vottaði fyrir svo-
litlum stirðleika í spunaköflum drag-
spilarans – ef til vill afleiðing tak-
markaðrar dansspilamennsku seinni
ára – kviknaði samt víða í fornum
glæðum, og sóló gítaristans voru
mörg lunkin og lipur. Spænski gít-
arinn hefði þó nauðsynlega þurft að
vera ofurlítið uppmagnaður, því
undirleikshljómar dragspilsins í gít-
arsólóunum reyndust þrátt fyrir
auðsýnda aðgæzlu iðulega of sterkir.
Kontrabassi hefði sömuleiðis ugg-
laust komið í góðar þarfir, eins og
raunar mátti gruna af bassalínum
nikkunnar í stöku lagi er tókust ekki
allar jafnvel, auk þess sem þær juku
enn frekar á styrkmisvægið milli
hljóðfæranna. Samt var gaman að
þessum gömlu dans- og raulvænu
standörðum, er enn koma a.m.k. full-
veðja fólki í gott skap.
Virtist engin spurning að með
aukinni samspilsreynslu (og jafnari
dýnamískum balans) mætti gera
áheyrilegt konsertatriði úr frekar
sjaldheyrðri áhöfn þeirra tvímenn-
inga, jafnvel þótt árangurinn ætti að
sinni betur við í litlum danssal.
TÓNLIST
Tónlistarskóli Garðabæjar
Sígræn íslenzk og erlend dægurlög.
Reynir Jónasson harmónika, Pétur Val-
garð Pétursson gítar. Fimmtudaginn 3.
febrúar kl. 12.15.
Hádegistónleikar
Ríkarður Ö. Pálsson
♦♦♦