Morgunblaðið - 17.02.2005, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
AUSTURLAND
Bæti umhverfisþætti | Á bæj-
arráðsfundi, sem haldinn var í
Fjarðabyggð á þriðjudag, lagði
Andrés Elísson fram tillögu um að
fyrirtækinu BM Vallá, sem rekur
steypustöð á Reyðarfirði, yrði gert
að bæta úr umhverfismálum sínum
á staðnum. Fyrirtækinu verði gert
að setja upp vegg til að halda utan
um steypuefni sem er austan við
steypustöð til að hefta fok á svæð-
inu og bæta ásýnd fyrirtækisins
gagnvart íbúum og öðrum fyr-
irtækjum sem eru á svæðinu, eins
og segir í tillögunni. Jafnframt verði
fyrirtækinu gert að undirbúa sig
gagnvart því að hjáleið verði opnuð
á árinu, en það hafi að hluta til verið
með starfsemi á götunni. Þá verði
fyrirtækinu bent á að flytja lager
sinn af hafnarsvæðinu og flytja
hann inn á lóð sína sem það hafi
fengið úthlutað á Nesi. BM Vallá
verði ekki heimilað að auka starf-
semi sína við Ægisgötu nema fyr-
irtækið geti sýnt fram á að það geti
gert það á núverandi athafnasvæði
sínu án þess að það valdi meiri
truflun á hafnarsvæðinu.
Bæjarráð Fjarðabyggðar sam-
þykkti að vísa erindi til umhverf-
isnefndar sveitarfélagsins.
  
Beint flug | Flugfélögin Iceland
Express og Transatlantic skoða nú
forsendur fyrir reglubundnu beinu
flugi milli Egilsstaða og Kaup-
mannahafnar. Viðræður hafa staðið
yfir milli forsvarsmanna fyrirtækj-
anna og verktakafyrirtækjanna
Bechtel og Impregilo um áhuga
þeirra á að nýta slíka þjónustu. Hug-
myndin er að ef af verður, hefjist
beint flug í sumar eða haust og er
verkefnið hugsað til tveggja ára til
að byrja með.
Jökuldalur | Í þjóðlendukröfum
ríkisins á Fljótsdalshéraði er með-
al annars gerð krafa í Jökuldals-
heiði og byggt á þeim forsendum
að heiðin hafi ekki verið numin og
þannig aldrei verið eignarland.
Hinn kunni fræðimaður Páll
Pálsson frá Aðalbóli hefur dregið
upp á korti forn landamerki jarða
á Jökuldalsheiði og kynnti þau á
fundi um þjóðlendumálin í Brúar-
ási á dögunum.
„Hér er gert grein fyrir þúsund
ára skipulagi,“ sagði Páll á fund-
inum. „Það er svo sérkennilegt að
í þessu heimaumhverfi mínu hefur
þetta þúsund ára skipulag varð-
veist nánast til dagsins í dag. Ég
er hér með landnám Hákonar eins
og einu landnámi hefur verið skipt
niður að fornu og þá koma upp
þessar stóru landeiningar, stóru
jarðir. Brú náttúrulega sem er
allra stærst, Eiríksstaðir, Há-
konarstaðir, Arnarstaðir, Skjöld-
ólfsstaðir og svo Möðrudalur hin-
um megin. Rannsóknir sem hafa
farið fram í Skagafirði á frumein-
ingum í sambandi við landnám,
vísa nákvæmlega á þetta skipu-
lag.“
Sjónhendingar og lýrittar
Páll segir landi í öndverðu hafa
verið skipt niður í stórar einingar
og skiptingin byggst á að deila
niður gæðum.
„Á Jökuldal erum við með þess-
ar stóru einingar eins og þær voru
skipulagðar fyrir þúsund árum síð-
an. Menn skiptu landinu upp eftir
gæðum, í sjálfstæðar einingar,
sjálfstæðar bújarðir og fram-
leiðslueiningar á þeim tíma og þau
mörk hafa ekki breyst. Þetta er
þungamiðjan í þeirri sýn sem fólk-
ið kemur með inn í landið í upp-
hafi. Við eigum misgamlar heim-
ildir fyrir þessu, en þetta
fyrirkomulag og umhverfi er eitt-
hvert merkasta fyrirbæri sem við
eigum hér óbreytt frá því að það
var sett niður í umhverfið á sínum
tíma. Það laut ekki sömu lög-
málum eins og í meginhéruðum
þar sem stóreiningarnar voru að
breytast og smækka jafnt og
þétt.“
Páll segist hafa kannað þessi
landamerki rækilega og teiknað
upp eftir gömlum lýsingum og at-
hugunum. Hann talar í því sam-
bandi um sjónhendingar og svo-
kallaða lýritta, sem má útskýra
sem n.k. lýðeiningar. „Gömlu
merkjalýsingarnar gera skýran
greinarmun á hvort um er að ræða
sjónhendingu eða ekki. Þegar ver-
ið er að þinglýsa landamerkjum
eftir landamerkjalögum frá 1882
er enginn greinarmunur gerður á
hvort sjónhendingarlínan er holt
og bolt yfir holt og hæðir, en í
gömlu lýsingunum þarf alltaf að
sjá á milli kennileita því annars er
það ekki sjónhending. Til þess að
leita landamerkja þarf því að fara í
landið sjálft og gaumgæfa það.
Þeir segja fyrir sunnan að Jök-
uldalsheiðin hafi ekki verið numin
og eignarhald gufi upp við ein-
hverja vissa hæðarlínu. Núna guf-
ar þetta sögufals endanlega upp
þegar kolbíturinn úr Hrafnkelsdal
fer af stað. Vegna þess að innan
marka hverrar jarðar er allt og
eignarhaldið er þar ekki undan-
skilið.“
Páll Pálsson telur landamerki á Jökuldalsheiði hafa staðið óbreytt í þúsund ár
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Páll Pálsson skýrir landamerki Kann þeim litlar þakkir sem úrskurða
vilja Jökuldalsheiði eigendalausa.
Að sjá milli
kennileita
Ögmundarhraun | Göngumenn í
Ferli, ferðaklúbbi rannsóknar-
deildar Lögreglunnar í Reykja-
vík, fundu helli í Núpshlíð á dög-
unum. Hellirinn liggur undir
gosgíg og getur þar að líta mikla
litadýrð.
Þegar félagar í Ferli gengu
götur á gömlu þjóðleiðinni frá
Grindavík til Krísuvíkur sáu þeir
ofan í þröngt gat við götuna þar
sem hún liggur um Núpshlíð við
upptök Ögmundarhrauns. Ómar
Smári Ármannsson segir að
þarna sé gígaröð og hafi þeir
vonast til að rás væri niður hlíð-
ina. Ekki hafi verið tök á að
kanna það þá en hellinum gáfu
þeir vinnuheitið S-ið. Um helgina
fóru þeir síðan með Birni Hróars-
syni hellafræðingi og hlotnaðist
honum sá heiður að fara niður í
hellinn, líklega fyrstur manna.
Þegar niður var komið blasti
við litardýrð og mikil klakalista-
verk niður úr veggjum. Þarna
var greinilega hvelfing undir gos-
gíg, vel rúmgóð. Kannað var um
hugsanlegar rásir út úr henni, en
engar fundust að þessu sinni en
Ómar Smári segir að hvelfingin
hafi verið hálffull af snjó og því
ekki unnt að ganga endanlega úr
skugga um það.
Gígurinn er dæmigerður gjall-
gígur á sprungurein. Reinin ligg-
ur samhliða landrekssprungunni
og er hluti af u.þ.b. 25 km langri
spungurein er nær alla leið að
Gvendarselsgígum í norðri. Hið
sérstæða við hellinn er það að
hægt er að komast undir gíginn
sjálfan og skoða það sem öðrum
er hulið þegar þeir berja gíginn
sjálfan augum.
Félagar í Ferli hafa fundið og
skráð alls 400 hella og fjárskjól á
Reykjanesskaganum.
Ómar Smári segir að Hella-
skoðunarfélagið sé látið vita um
alla nýja hella.
Ljósmynd/Ómar Smári
Hellakönnun Gengið ofan í hellinn sem kallaður er S-ið í Núpshlíð þar sem hægt er að skoða undir gíginn.
Geta skoðað undir gíginn
SUÐURNES
Keflavíkurflugvöllur | Einar Ró-
bert Árnason, deildarstjóri tækni-
deildar flugrekstrarsviðs varn-
arliðsins á Keflavíkurflugvelli,
hlaut nýlega eina æðstu viðurkenn-
ingu sem borgaralegum starfs-
manni Bandaríkjaflota hlotnast
fyrir störf sín, „Navy Meritorious
Civilian Service Award“.
Einar og starfsmenn hans ann-
ast viðhald tækjabúnaðar flug-
umferðarstjórnarinnar og veður-
stofunnar á Keflavíkurflugvelli
ásamt flestum flugleiðsögutækjum
Keflavíkurflugvallar.
Hlýtur Einar viðurkenningu fyr-
ir frábæra frammistöðu við stjórn
deildar undanfarin fjögur ár, en
eftirlitsaðilar Bandaríkjaflota hafa
hvað eftir annað útnefnt deildina
þá skilvirkustu og best reknu sinn-
ar tegundar á vegum flotans.
Einar tók við stjórn deildarinnar
árið 1985. Í henni starfa 20 ís-
lenskir rafeindavirkjar og tækni-
menn.
Bandaríkjafloti heiðrar
Einar Róbert Árnason
Viðurkenning Einar Róbert Árnason deildarstjóri tók við viðurkenningu
úr hendi Mark S. Laughton, kafteins, yfirmanns flotastöðvar varnarliðsins.