Morgunblaðið - 17.02.2005, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 2005 57
MENNING
LÆRÐI skólinn í Reykjavík var
merkilegt samfélag á þeim tíma,
sem þessi bók tekur til, og titill
hennar er einkar vel valinn. Þeir
sem nám stunduðu í Lærða skól-
anum voru svo sannarlega út-
valdir synir landsins, eða kannski
öllu heldur þjóðarinnar, fámenn-
ur forréttindahópur, sem fékk að
gera það sem svo marga dreymdi
um: að stunda nám. Langflestir
piltanna – því á þessum tíma
voru nemendur nær eingöngu
piltar – bjuggu í skólanum. Þar
ríkti sérstakur andi, náin vin-
áttubönd voru hnýtt og héldust
oft ævina á enda og komu fram í
margskyns tengslum og sam-
starfi síðar á ævinni. Sama máli
gegndi um samkeppni og fjand-
skap, sem myndaðist í skóla, og
hafði oft áhrif á samskipti manna
síðar á ævinni.
Þetta rit hefur að geyma úrval
úr prófritgerðum nemenda Lærða
skólans í íslenskum stíl á árunum
1846–1904. Ekki hef ég talið fjölda
ritgerðanna, höfunda eða viðfangs-
efnanna, en þau eru fjöldamörg og
margir höfunda urðu síðar þjóð-
kunnir menn og forystusauðir í
stjórnmálum, atvinnu- og menning-
arlífi þjóðarinnar. Meðal þeirra
sem hér eiga ritgerðir má nefna
Svein Björnsson, síðar forseta Ís-
lands, Magnús Stephensen lands-
höfðingja, Hannes Hafstein ráð-
herra, fræðimennina Þorvald
Thoroddsen, Valtý Guðmundsson,
Jón Jónsson Aðils, Jónas Jónasson
frá Hrafnagili, Hannes Þor-
steinsson og Finn Jónsson. Enn-
fremur Einar Benediktsson skáld,
Pál Briem amtmann, Jón Helgason
biskup, Stefán Stefánsson skóla-
meistara, svo aðeins örfáir séu
nefndir.
Ritgerðarefnin eru mjög fjöl-
breytileg og ritgerðirnar varpa
skemmtilegu ljósi á hugarheim og
þankaganga skólapilta á þessum
tíma. Er þá einnig fróðlegt að bera
saman skoðanir þeirra, þar sem
fleiri en einn fjalla um sama eða
náskylt viðfangsefni.
Ritgerðirnar sem hér eru birtar
eru varðveittar í handritadeild
Landsbókasafns Íslands. Bragi
Þorgrímur Ólafsson sagnfræðingur
hefur valið þær og búið til prent-
unar af mikilli kostgæfni. Hann
skrifar einnig rækilegan inngang
þar sem hann gerir m.a. góða
grein fyrir skólalífinu á þessum ár-
um.
Í lok hverrar ritgerðar er að
finna upplýsingar um höfunda í
stuttu máli og sagt frá palladóm-
um skólafélaga um þá, þar sem
þeir eru til. Eru palladómarnir
skemmtilegar heimildir um viðhorf
pilta hvers til annars á skóla-
árunum.
Þetta er lagleg útgáfa, sem góð-
ur fengur er að.
BÆKUR
Sagnfræði
Ritgerðir skólapilta Lærða skólans í ís-
lenskum stíl 1846–1904. Sýnisbók ís-
lenskrar alþýðumenningar 7.
Háskólaútgáfan, Reykjavík 2004.
365 bls., myndir. Bragi Þorgrímur Ólafs-
son tók saman.
Landsins útvöldu synir
Jón Þ. Þór
VÍS og Íslenska óperan hafa gert
með sér samstarfssamning fyrir
árið 2005. VÍS hefur um árabil
verið styrktaraðili Íslensku óper-
unnar og lagt fram tiltekna fjár-
upphæð til stuðnings starfsem-
inni.
„Þetta er eitt margra mikil-
vægra samstarfsverkefna á sviði
menningar og lista sem VÍS tek-
ur þátt í í samræmi við það sam-
félagslega hlutverk og skyldur
sem félagið hefur og vill hafa.
Félagið leggur sitt af mörkum til
að styrkja blómlega starfsemi Ís-
lensku óperunnar enda væri ís-
lenskt samfélag fátækara ef
hennar nyti ekki við,“ segir Anna
Rós Ívarsdóttir hjá VÍS.
Bjarni Daníelsson óperustjóri
og Benedikt Sigurðsson, rekstr-
arstjóri VÍS, undirrituðu nýja
samstarfssamninginn. „Það er Ís-
lensku óperunni mikilvægt að
eiga trausta samstarfsaðila á
borð við VÍS til að leggja henni
lið og stuðla að óperustarfsemi á
heimsmælikvarða á Íslandi,“ seg-
ir Bjarni.
Í samningnum er meðal annars
kveðið á um að VÍS eigi mann í
fulltrúaráði Íslensku óperunnar. Í
ráðinu sitja fulltrúar fyrirtækja
og stofnana og einstaklingar sem
styrkja Íslensku óperuna fjár-
hagslega eða á annan hátt. Full-
trúaráðið er stjórn óperunnar til
fulltingis um málefni hennar, þar
á meðal um fjármál.
Samstarfssamningur VÍS
og Íslensku óperunnar
Bjarni Daníelsson óperustjóri og Benedikt Sigurðsson, rekstrarstjóri VÍS.