Morgunblaðið - 24.03.2005, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 24. MARS 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SAMKEPPNISRÁÐ hefur sett ítarleg
skilyrði fyrir samruna annars vegar
Landssímans og Íslenska sjónvarps-
félagsins, sem rekur Skjá einn, og hins
vegar Og Vodafone og 365 ljósvaka-
miðla, sem reka m.a. Stöð 2 og Sýn. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Samkeppnis-
stofnun hafa fyrirtækin sæst á að una
skilyrðunum.
Samkeppnisráð telur ljóst að ofan-
greindur samruni muni leiða til mikillar
samþjöppunar á þeim mörkuðum sem
hann hefur áhrif á. Samþjöppunin geti,
ef ekkert sé að gert, útilokað aðra keppi-
nauta frá viðkomandi mörkuðum og
skaðað hag neytenda, sér í lagi til lengri
tíma litið, með því að fyrirtækin sam-
tvinni ólíka þjónustu fjarskipta og fjöl-
miðlunar og með því að þau mismuni
öðrum á markaðnum. Bendir samkeppn-
isráð á að önnur fjarskiptafyrirtæki
þurfi óhjákvæmilega að eiga viðskipti við
Landssímann vegna grunnkerfis fyrir-
tækisins.
Hér til hliðar eru helstu skilyrði sam-
keppnisráðs birt en þau eru sett til að
eyða þeim neikvæðu áhrifum sem gætu
að mati ráðsins hlotist af samruna
Landssímans og Skjás eins annars vegar
og Og Vodafone og 365 ljósvakamiðla
hins vegar og til að tryggja jafnræði með
keppinautum sem starfa og munu starfa
á þeim mörkuðum sem samþjöppunin
hefur áhrif á.
Tekur gildi á næsta ári
Sértæk skilyrði eru þau m.a. að Ís-
lenska sjónvarpsfélagið verði rekið sem
sjálfstæður lögaðili frá og með 1. júlí á
næsta ári. Í síðasta lagi frá sama tíma
skal núverandi sjónvarpsrekstur Símans
á Breiðbandinu vera sameinaður Ís-
lenska sjónvarpsfélaginu. Frá sama tíma
á bókhald vegna rekstrar Skjás eins að
hafa verið aðskilið frá bókhaldi Símans.
Áhrif ákvörðunar samkeppnisráðs
koma fyrr fram vegna samruna Og
Vodafone og 365 ljósvakamiðla, áður
Norðurljósa. Er þar miðað við næstu
áramót. Frá þeim tíma skal starfsemi
365 ljósvakamiðla vera rekin sem sér-
stakur lögaðili og vera aðskilin frá
rekstri Og Vodafone. Fyrir áramót á
endurskoðandi 365 ljósvakamiðla að hafa
staðfest við Samkeppnisstofnun að fjár-
Landssímans og
ar, þar sem ön
muni ekki geta t
til dreifingar ef
Telur samkeppn
rökum sé hægt a
unin muni takm
keppinauta á a
markaði. Þannig
irtæki ekki haf
dreifa um dreifil
varpsstöðvar mu
víðtækum dreifi
Og Vodafone. H
hagslegur aðskilnaður hafi verið fram-
kvæmdur á milli fyrirtækisins og Og
Vodafone. Einnig skal fyrir næstu ára-
mót hafa verið stofnað sérstakt móður-
félag 365 ljósvakamiðla ehf. og Og fjar-
skipta hf. Skal skipa sérstaka stjórn yfir
hvert hinna þriggja félaga; móðurfélag-
ið, 365 ljósvakamiðla og Og fjarskipti.
Gæti takmarkað möguleika
nýrra keppinauta
Samkeppnisráð telur að ef ekkert sé
að gert af hálfu samkeppnisyfirvalda sé
hætta á að samþjöppunin styrki stöðu
Samkeppnisráð setur ítarleg skilyrði f
Hagur neytend
ef ekkert er
Síminn, Skjár einn,
Og Vodafone og
365 ljósvakamiðlar
hafa sæst á að una
skilyrðunum
MAGNÚS Ragnarsson, sjónvarps-
stjóri Skjás eins, segir það hafa ver-
ið greinilegt markmið samkeppn-
isráðs að
neytendur komi
vel út úr samrun-
anum. Tekist
hafi að gæta vel
hagsmuna
þeirra.
Spurður
hvernig Skjár
einn komi út úr
þessu segir
Magnús að sjónvarpsstöðin hafi
ætíð verið frímiðill, þar sem mark-
miðið hafi verið að hámarka áhorfið.
Það eigi að takast áfram og Skjár
einn muni uppfylla sett skilyrði.
„Fyrirsjáanlegt er að stíga næsta
skref í þróun sjónvarps. Sú tækni
sem notast er við í dag er að úreld-
ast hratt og umhverfið er marg-
breytilegt. Við höfum unnið með
Símanum í því að undirbúa næstu
leið, sem er gagnvirkt sjónvarp.
Þegar neytendur hafa kynnst þeirri
tækni munu þeir ekki sætta sig við
eldri framleiðslu á efninu,“ segir
Magnús og bendir á að niðurstaða
samkeppnisráðs útiloki ekki sam-
starf um svona tækni milli Skjás
eins og 365 ljósvakamiðla, alveg eins
og á milli Skjás eins og Símans. Ef
t.d. 365 ljósvakamiðlar þrói nýja leið
til dreifingar efnis geti Skjár einn
jafnvel nýtt sér hana.
Hagsmuna
neytenda gætt
ÁKVARÐANIR samkeppnisráðs eru
til komnar vegna þess að seint á síð-
asta ári keypti Landssíminn meiri-
hluta hlutabréfa í Íslenska sjónvarps-
félaginu, Skjá einum. Nokkru síðar
var tilkynnt um viðskipti sem fólu
m.a. í sér samruna Og Vodafone og
365 ljósvakamiðla, sem reka nokkrar
sjónvarps- og útvarpsstöðvar.
Í tilkynningu samkeppnisráðs segir
að með umræddum fyrirtækja-
kaupum hafi fjarskiptafyrirtækin
freistað þess m.a. að tryggja sér efni
til sjónvarpsdreifingar um fjar-
skiptakerfi fyrirtækjanna til lengri
tíma litið. Ljóst þyki að sjónvarpsefni
verði í auknum
dreift um Netið
tengingum.
Með þessum
hafa orðið til tv
sem hvor um si
bæði fjarskipta
tæki. Samkepp
óbreyttu hefðu
blokkir yfir að
hluta af öllu eft
lendu sjónvarps
um stöðvum sta
skipti fjarskipt
Og Vodafone m
skiptamarkaðn
Tilefni íhlutunar samkep
EVA Magnúsdóttir, upplýsinga-
fulltrúi Símans, segir að innan fyr-
irtækisins ríki ánægja með að kaup-
in á Skjá einum
hafi náð fram að
ganga. Síminn
hafi fallist á skil-
yrði samkeppn-
isráðs en eftir
eigi að koma í
ljós hvernig
framkvæmdin á
því verður. Nið-
urstaða ráðsins
sé það nýtilkomin að forsvarsmenn
Símans eigi eftir að setjast betur yf-
ir hana.
Að öðru leyti vísar Eva í yfirlýs-
ingu sem Síminn sendi frá sér síð-
degis í gær og er eftirfarandi:
„Samkeppnisráð fellst með
ákveðnum skilyrðum á kaup Símans
í Skjá einum og samruna 36
Vodafone. Meginniðurstað
skurðarins er að eftirsótt sj
efni skuli til lengri tíma litið
gengilegt öllum dreifingara
Símanum eru jafnframt set
skilyrði fyrir kaupunum se
arleg og ströng.
Markmið Símans er að b
upp stafrænt sjónvarpsdre
landsvísu. Síminn átti í viðr
við aðila á sjónvarpsmarka
asta ári, þar með talið 365 (
urljós). Þegar slitnaði upp ú
viðræðum festi Síminn kau
andi hlut í Skjá einum og tr
rétt á enska boltanum. Efti
arvert efni er enda forsend
viðskiptavinir nýti sér þjón
sjónvarpsmarkaði en Símin
í auknum mæli áherslu á af
í sinni þjónustu. Nái markm
skurðarins fram að ganga e
gengi neytenda að eftirsótt
stafrænu formi orðið greiða
Síminn segir
skilyrðin ströng
SIGURÐUR G. Guðjónsso
fv. forstjóri Norðurljósa, se
ákvarðanir samkeppnisráð
Samkeppnisstofnun sé fullf
Fjölmiðlalög
eru óþörf
GEGN SAMÞJÖPPUN Á SJÓN-
VARPS- OG SÍMAMARKAÐI
Samkeppnisráð setti í gær ýtarlegskilyrði fyrir samruna fjarskipta-fyrirtækja og sjónvarpsfyrir-
tækja; annars vegar Símans og Skjás
eins, hins vegar Og Vodafone og 365 ljós-
vakamiðla, sem reka m.a. Stöð 2 og Sýn.
Niðurstaða samkeppnisráðs er að með
þessum tveimur sameiningum hafi orðið
til tvær fyrirtækjablokkir, hvor um sig
samsett af fjarskiptafyrirtæki og sjón-
varpsfyrirtæki. Í sameiningu ráði þær
nær öllum einkareknum sjónvarps- og
útvarpsstöðvum á landinu. Að óbreyttu
muni þær líka ráða yfir nær öllu eftir-
sóknarverðu erlendu sjónvarpsefni, sem
einkareknum stöðvum standi til boða. Að
auki skipti Síminn og Og Vodafone fjar-
skiptamarkaðnum með sér í grundvall-
aratriðum.
Ráðið metur það svo að verði ekkert
að gert, geti sú samþjöppun, sem sam-
runarnir leiða af sér, útilokað aðra
keppinauta frá sjónvarps- og fjarskipta-
markaði og skaðað hag neytenda með því
að fyrirtækin samtvinni ólíka fjarskipta-
og fjölmiðlunarþjónustu og mismuni
keppinautum sínum.
Samkeppnisráð nefnir m.a. þann
möguleika – sem hefði hreint ekki verið
fjarlægur, hefðu samkeppnisyfirvöld
ekki gripið inn í – að neytandi, sem vildi
horfa á tiltekna sjónvarpsdagskrá
neyddist til að vera jafnframt í við-
skiptum við fjarskiptafyrirtækið, sem á
viðkomandi sjónvarpsstöð og kaupa af
því t.d. netþjónustu og ADSL-tengingu.
Eins gæti neytandi, sem vildi kaupa fjar-
skiptaþjónustu af tilteknu fyrirtæki, lent
í því að eiga þess eingöngu kost að horfa
á sjónvarpsdagskrá, sem sú samsteypa
hefði upp á að bjóða.
Staða af þessu tagi væri að sjálfsögðu
algerlega óþolandi fyrir neytendur. Því
ber þess vegna að fagna að sam-
keppnisyfirvöld grípa inn í og setja
fyrirtækjablokkunum skilyrði, sem
meina þeim m.a. að tvinna saman fjar-
skipta- og sjónvarpsþjónustu. Þá eru
sett ýmis skilyrði, sem eiga að auðvelda
aðgang hugsanlegra keppinauta að
markaðnum.
Bæði Síminn og Og Vodafone hyggj-
ast hlíta þessum skilyrðum samkeppn-
isráðs, þótt sennilega dragi þau eitthvað
úr því hagræði, sem fyrirtækin upphaf-
lega sáu sér í að ná yfirráðum yfir sjón-
varpsstöðvum og tryggja sér aðgang að
sjónvarpsefni til að dreifa um kerfi sitt.
Segja má að Síminn sé ýmsu vanur í
þessum efnum; hann hefur vegna mark-
aðsráðandi stöðu sinnar starfað eftir
margs konar skilyrðum samkeppnisyfir-
valda varðandi m.a. samtvinnun þjón-
ustu, rekstrar- og stjórnunarlegan að-
skilnað ólíkra hluta fyrirtækisins,
trúnaðarskyldu starfsmanna, aðgang
keppinauta að fjarskiptakerfinu o.s.frv.
Oft hefur Síminn ekki viljað hlíta slíkum
skilyrðum, en nú kyngja forráðamenn
hans þeim umyrðalaust. Hugsanlega
skiptir sú einkavæðing, sem stendur fyr-
ir dyrum, máli í því efni; það væri varla
skynsamlegt að skapa óvissu um rekstr-
arumhverfi fyrirtækisins að þessu leyti á
þessum tíma.
Fyrir eigendur Og Vodafone, sem eru
þó víða umsvifamiklir í viðskiptum og
jafnvel markaðsráðandi, eru skilyrði
eins og þau, sem samkeppnisráð hefur
sett, hins vegar meira nýnæmi. Það lofar
væntanlega góðu að þeir skuli reiðubún-
ir að starfa eftir slíkum skilyrðum.
TEKIST Á UM LÍF OG DAUÐA
Mál Terri Schiavo hefur vakið deilurum hversu lengi beri að halda
sjúklingum á lífi og hver hafi forræði
yfir þeim. Schiavo varð fyrir alvarleg-
um heilaskaða 1990 og hefur verið gefin
næring í gegnum slöngu. Eiginmaður
hennar segir að hún hefði ekki viljað
láta halda í sér lífi með þessum hætti,
en foreldrarnir segja hið gagnstæða.
Vilji Terri Schiavo liggur ekki fyrir.
Hinn 18. mars úrskurðaði ríkisdóm-
stóll í Flórída að taka ætti næringar-
slöngu Schiavo úr sambandi. Þegar það
gerðist var Bandaríkjaþing kallað sam-
an og repúblikanar samþykktu lög, sem
sérstaklega eiga við um mál Schiavos.
Þar segir að foreldrar hennar eigi rétt á
að áfrýja til alríkisdómstóls. Áfrýjunar-
dómstóll hafnaði hins vegar að henni
yrði gefin næring á ný og án næringar
mun hún í mesta lagi lifa í tíu daga.
Það er ekki geðfellt að sjá hvernig
stjórnmálamenn hafa nota þennan fjöl-
skylduharmleik í pólitískum hráskinna-
leik. Því er hins vegar ekki að neita að
mikil umræða um rétt sjúklinga til lífs
og líknardráp hefur átt sér stað í
Bandaríkjunum og þar er í gildi þróuð
löggjöf um mál sjúklinga, sem ekki geta
sjálfir tekið ákvarðanir. Hafi sjúklingur
ekki kveðið skýrt á um vilja sinn kemur
það í hlut aðstandenda. Hefur makinn
þar mestan rétt, þá börn, síðan for-
eldrar og því næst systkin sjúklingsins.
Séra Kristján Björnsson, sóknar-
prestur í Vestmannaeyjum, lauk á liðnu
ári námi í sálgæslu í Flórída. Hann
sagði í viðtali við Morgunblaðið í gær að
ljóst væri að margir Evrópumenn ættu
erfitt með að skilja um hvað málið sner-
ist. Bandaríkjamenn bæru geysilega
mikla virðingu fyrir rétti einstaklings-
ins til að ákveða sjálfur örlög sín. Evr-
ópumenn myndu hins vegar margir
segja að eðlilegt væri að læknar eða
aðrir sérfræðingar ákveddu að aftengja
tækin, sem haldið hefðu lífi í Schiavo.
Hér á landi skortir almennar reglur,
sem almenningur getur kynnt sér, og
gilda þess í stað vinnureglur á hverjum
spítala fyrir sig. Verður að teljast und-
arlegt að ekki skuli hafa verið tekið á
þessum málum fyrr í heilbrigðiskerfinu
því að vafamál hljóta að hafa komið upp
þótt ekki hafi þau orðið fjölmiðlamatur
líkt og mál Schiavo í Flórída.
Pálmi Jónsson, læknir á Landspítala
– háskólasjúkrahúsi, situr í nefnd með
landlækni um gerð tillagna um reglur í
tilfellum sem þessum. Hann sagði í
Morgunblaðinu í gær að þar ætti m.a.
að leggja áherslu á hvort beita megi að-
ferðum, sem lengi lífið, geti sjúklingur
ekki tjáð vilja sinn sjálfur og að ein-
staklingur tilnefni umboðsmann, sem
geti verið maki en þurfi ekki að vera
það og hafi leyfi til að taka ákvörðun
um atriði, sem sjúklingurinn hafi ekki
náð að tjá sig um.
Nauðsynlegt er að setja reglur um
þessi atriði hér á landi og þær þurfa að
kveða skýrt á um það hver hafi úr-
slitaorðið og með hvaða hætti eigi að
virða óskir sjúklings liggi þær fyrir eða
nánasta aðstandanda þegar svo ber
undir.