Morgunblaðið - 30.03.2005, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 30. MARS 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Laugavegi 20b • Sími 552 2515 • Auðbrekku 1 • Sími 544 4480
www.1928.is
Bastkommóða
með 8 skúffum
Bastskilrúm
Taukörfur úr basti
Bastskilrúm
með léreftsvösum
Bastkommóður í úrvali
Basthillur af ýmsum
stærðum og gerðum
Basttaukörfur og
kommóður á hjólum
Fóðraðir bastkistlar
í ýmsum stærðum
„Sjaldnast launar kálfurinn ofeldið.“
Niðurhal tónlistarog kvikmynda afNetinu, afritun
forrita og annars höfund-
arréttarvarins efnis hefur
talsvert verið til umræðu
á undanförnum árum.
Sumt af þeirri iðju hefur
verið talið á gráu svæði
hvað lögmæti varðar. Nú
hillir undir að grámanum
létti og að lagaumhverfið
á þessu sviði verði skýrara
en til þessa.
Frumvarp á leiðinni
Frumvarp um breyt-
ingu á höfundarréttarlög-
um var kynnt í ríkis-
stjórninni 22. mars síðast-
liðinn. Nú mun það vera til
kynningar í þingflokkum og verð-
ur væntanlega lagt fyrir Alþingi
innan skamms. Samkvæmt upp-
lýsingum frá menntamálaráðu-
neytinu hafa Íslendingar skuld-
bundið sig til að laga sig að
samþykktum EES í þessum mála-
flokki. Frumvarpið tekur því mið
af EES-tilskipunin um samræm-
ingu tiltekinna þátta höfundar-
réttar og skyldra réttinda í upp-
lýsingasamfélaginu. Innan EES-
svæðisins er samræmd forskrift
að því hvernig á að innleiða
WIPO-sáttmálana um réttindi
höfunda og það gerir tilskipunin.
Með lögfestingu hennar verða
WIPO-sáttmálarnir innleiddir í
íslensk lög og þau aðlöguð sátt-
málunum.
Víðtækur höfundarréttur
Þegar tilskipunin varð til í maí
2001 var niðurhal af Netinu ekki
jafnútbreitt og nú. Þá voru hins
vegar jafningjanet og dreifing á
efni um skráardeiliforrit orðin al-
lalgeng. Tilskipunin skerpir mjög
á reglum um hvað má og hvað má
ekki þegar kemur að höfundar-
réttarvörðu efni, til dæmis varð-
andi það að sækja sér efni á Netið
eða afrita hljóðritanir hvort held-
ur á geisladiska eða MP3 spilara.
Höfundar og aðrir rétthafar
efnis, svo sem listflytjendur,
framleiðendur, útvarpsfyrirtæki
og útgefendur hljóðritana eiga
einkarétt á sínu efni og hagnýt-
ingu þess. Þess vegna fá þeir yfir-
leitt greidd höfundalaun þegar
efni þeirra er dreift með löglegum
hætti, hvort heldur með fjölföldun
hljóðritana t.d. á geisladiska, í
fjölmiðlum eða um Netið. Þeir
sem veita aðgang að höfundar-
réttarvörðu efni til niðurhals á
Netinu verða því að hafa leyfi til
þess frá rétthöfum. Eftir gildis-
töku laganna verður klárlega
ólöglegt að hlaða upp efni á Netið,
án leyfis rétthafa.
„MP3-lög“ takmarka valið
Nokkur önnur Evrópulönd eru
á svipuðu róli og við með innleið-
ingu tilskipunarinnar. Það á t.d.
við um Noreg. Undanfarið hefur
verið töluverð umræða þar í landi
um ný höfundarréttarlög, sem líkt
og hér eru til að laga sig að til-
skipuninni. Í Noregi er gjarnan
talað um „MP3-lögin“, því þau
taka m.a. til afritunar efnis á svo-
nefnda MP3-spilara. Þar, líkt og
hér á landi og víðar, eru þannig
tæki orðin mjög vinsæl meðal
ungs fólks og hafa þau tekið við af
ferðaspilurum fyrir geisladiska,
að ekki sé talað um tónsnældur
sem tónlistarmiðill.
Af norskum fjölmiðlum að ráða
hafa ákvæði um svonefnda vernd
á tæknilegum ráðstöfunum vakið
mesta athygli og umtal. Í 6. grein
tilskipunarinnar segir m.a.: „Að-
ildarríkin skulu kveða á um full-
nægjandi lögvernd gegn því að
farið sé fram hjá hvers konar skil-
virkum, tæknilegum ráðstöfunum
enda viti viðkomandi aðili eða hafi
fulla ástæðu til að vita að hann
stefnir að því marki.“ Undir „skil-
virkar, tæknilegar ráðstafanir“
falla t.d. afritunarvarnir á mynd-
og hljóðdiskum.
Til eru aðferðir sem gera kleift
að „rippa“, eða opna, ritvarða
diska og afrita efni þeirra hvort
heldur á tölvudiska, geisladiska
eða í MP3-spilara. Eðli málsins
samkvæmt eru í sömu grein til-
skipunarinnar kveðið á um lög-
vernd gegn framleiðslu, innflutn-
ingi, dreifingu og kynningu á
búnaði sem ætlaður er til að
brjóta upp ritvarið efni.
Þjóð lögbrjóta?
Samkvæmt úttekt Aftenposten
frá 11. febrúar verður áfram leyfi-
legt í Noregi að afrita höfundar-
réttarvarið efni til eigin nota, en
sett eru takmörk við því hverjir
mega nýta sér slík afrit. T.d. er
álitið leyfilegt að taka afrit af
geisladiski til að spila í fjölskyldu-
bílnum.
Ekki verður heimilt að afrita
efni frá ólöglegum efnisveitum
sem ekki hafa aflað samþykkis
höfundarréttarhafa. Það útilokar
t.d. svonefnda skráadeilingu að
mestu. Þá verður bannað að
brjóta afritunarvörn til að afrita
efnið á annað form, t.d. af geisla-
diski á MP3. Bannað verður að
selja búnað til að brjóta upp afrit-
unarvarnir.
Ýmsar gagnrýnisraddir hafa
heyrst í Noregi varðandi væntan-
lega löggjöf. Þannig hafði Aften-
posten eftir Gisle Hannemyr, við
upplýsingastofnun Oslóarháskóla,
að verði frumvarpið að lögum
verði Norðmenn að þjóð lög-
brjóta. Brot varða sektum eða
varðhaldi.
Fréttaskýring | Breyting á höfundarréttar-
lögum kynnt í ríkisstjórninni
Skýrari reglur
um afritun
Bannað að afrita lög af ritvörðum
geisladiskum á MP3-spilara
Höfundarréttarvarið efni nýtur verndar.
EES-tilskipun um
höfundarrétt innleidd

Í undirbúningi er frumvarp til
breytingar á höfundarréttar-
lögum. Með því er ætlunin að
innleiða EES-tilskipun um sam-
ræmingu tiltekinna þátta höf-
undarréttar og skyldra réttinda í
upplýsingasamfélaginu (2001/
29/EB). Tilskipunin byggist á
tveimur alþjóðlegum sáttmálum
frá 1996: Höfundarréttarsamn-
ingi Alþjóðahugverkastofnunar-
innar (WIPO) og sáttmála WIPO
um flutning og hljóðritun.
gudni@mbl.is
KARL Axelsson, formaður fjöl-
miðlanefndar menntamálaráðherra,
vonast til þess að nefndin geti skil-
að skýrslu sinni innan tveggja
vikna. Hann segist aðspurður í sam-
tali við Morgunblaðið ekkert geta
sagt til um það hvernig niðurstöður
nefndarinnar verði, né hvort líklegt
sé að samstaða muni nást um niður-
stöðurnar innan nefndarinnar.
Þorgerður K. Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra skipaði nefnd-
ina í nóvember sl. Í henni eiga m.a.
sæti fulltrúar allra stjórnmála-
flokka á Alþingi. Nefndinni var m.a.
ætlað að skoða samþjöppun eign-
arhalds á fjölmiðlum á Íslandi og
gera tillögur um það til hvaða að-
gerða beri að grípa til að sporna
gegn of mikilli samþjöppun á
eignarhaldi.
Skilar skýrslu
innan tveggja
vikna
HULDA Leifsdóttir, húsmóðir á
Brekkunni á Blönduósi, er náttúru-
barn að eðlisfari. Hún stundar
fjárbúskap ekki fjarri heimili sínu á
Brekkunni og er með 7 ær á fóðr-
um. Ær Huldu eru langt í frá lit-
lausar utan ein sem hvít er og ber
nafnið Lauga.
„Ég sá fimm gæsir í oddaflugi í
dag og þær stefndu í norður. Það
veit á gott. Það sagði Valli heitinn
Ásgeirs að minnsta kosti og ég trúi
honum,“ sagði Hulda í fyrradag.
Jafnframt sagðist Hulda hafa heyrt
í lóunni fyrir fáeinum dögum en
ekki komið auga á hana. Allt er
þetta í fyrra fallinu í náttúrunni
sagði Hulda „nema sauðburðurinn
hjá mér. Ég held mig við gamla tím-
ann“ og á hún von á því að fyrsta
lambið í búi hennar líti dagsins ljós
12. maí. Högni mikill að vöxtum,
geðgóður og gefinn fyrir gælur,
fylgdi Huldu við bústörfin. Köttur-
inn og kindurnar voru greinilega
hænd að Huldu og Hulda að þeim.
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Frístunda-
bóndi á
Blönduósi
Blönduósi. Morgunblaðið.
♦♦♦