Morgunblaðið - 30.03.2005, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 30. MARS 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
E
ða íþróttir og tónlist?
Hvort vegur nú
þyngra, hvort er
„mikilvægara“?
Mér hefur alltaf
fundist það stórundarlegt hvernig
þessu tvennu er att saman sem
einhverju gjörólíku. Ef þú ert á
kafi í tónlist þarftu að gjöra svo
vel að vera andíþróttasinni (eða
„anti-sportisti“) og ef þú hefur
heilnæman áhuga á íþróttum virð-
ist strax vafa undirorpið hvort þú
eigir möguleika á að halda uppi
vitrænum samræðum um tónlist.
Þessi vinsælu fyrirbæri, sem bæði
hafa fylgt manninum frá því að
hann fyrst
fór að
finna til sín
eru engu
að síður
nátengd,
tengdari
en margan grunar og meira tengd
en flestir vilja viðurkenna. Það er
samt eins og fólk höndli það ekki
að krakkarnir í múm spili reglu-
lega fótbolta eða að Steve Davis,
snókerkempa, sé plötusafnari og
sérfræðingur um proggrokk.
Sjálfur myndi ég t.d. telja mig
temmilega mikinn áhugamann um
íþróttir. Ég spila körfubolta
reglulega og mér finnst gaman að
horfa á fótbolta. Ég fylgist með ól-
ympíuleikunum (dýfingarnar
maður!) og heimsmeistarakeppn-
in í knattspyrnu er heilög. Á tíma-
bili fylgdist ég meira að segja afar
grannt með hinni vanmetnu íþrótt
amerískum fótbolta eða ruðningi
eins og það er stundum nefnt. Ég
var meira að segja dottinn inn í
formúluna en nennti svo ekki að
hanga yfir henni lengur, þar sem
sami maðurinn var alltaf að vinna.
Íþróttirnar hafa staðið mér
nærri alla tíð en upp úr fjórtán
ára aldri fékk ég orð á mig fyrir að
vera gríðarlegur áhugamaður um
tónlist. Þessi áhugi minn olli því
að ég eignaðist slatta af kunn-
ingjum sem höfðu svipað viðhorf.
Ég og æskufélagarnir úr Árbæn-
um kepptum svo einhverju sinni í
Adidas Streetball-móti, ætli þetta
hafi ekki verið sumarið 1993, og
fór það fram í Laugardalnum. Þar
hitti ég einn af mínum nýju tón-
listarvinum og við fórum að
spjalla, líklegast um dauðarokk
sem var málið þá.
„Fyrirgefðu,“ sagði ég svo við
kauða. „Ég þarf víst að fara inn
á,“ og hljóp við það inn á völlinn til
að keppa. Ég hef sjaldan séð ann-
an eins hneykslunarsvip á nokkr-
um manni á ævinni. Þetta var
bara ekki bannað – þetta voru
svik við tónlistina. Þessi synd mín
fréttist út til fleiri tónlistarvina
minna og er næstum hægt að tala
um almennt áfall. Ég var litinn
hornauga nokkrum vikum eftir
þetta. Svona háttsemi – að hafa
bæði áhuga á tónlist og íþróttum –
var klárlega bönnuð.
Á yngri árum æfði ég knatt-
spyrnu með Fylki, lék með 6. og 5.
flokki. Ég toppaði snemma, komst
í A-liðið þegar ég var í 6. flokki og
hafði þá náð að vinna mig upp úr
C-liðinu. Fljótlega eftir það lá
leiðin niður á við. Það var líka
miklu skemmtilegra að keppa
með B-liðinu, það var allt svo al-
varlegt í A-liðinu. En margir fé-
lagar mínir áttu glæstan feril
framundan. Sumir beygðu þó af
braut um 16, 17 ára aldur, á þeim
viðkvæma aldri þegar veröldin er
svört og hvít og valið virðist
standa á milli boltans og bjórsins.
Sumir þessara manna dembdu
sér af offorsi í 101 pakkann, eru
orðnir keðjureykjandi og horaðir
og ganga um í snyrtilega sam-
settum ósnyrtilega ósamsettum
fötum. Einhverjir þeirra voru
jafnvel orðaðir við landsliðið á
tímabili en sá draumur rann út í
sandinn þegar viðkomandi hófu að
mæta kenndir á æfingar, rokkið
farið að sölsa sálartetrið undir sig.
En allir eru þessir menn sáttir við
málalyktir í dag. Þeir tengja
íþróttirnar við sakleysi uppvaxt-
aráranna en hljómsveitaræfingar
í þröngum, óvistlegum bílskúrum
voru eitthvað sem skipti miklu
meira máli. Og ef þú lagðir fyrir
þig trommur hélstu alltént upp-
teknum hætti hvað líkamshreyf-
ingu varðaði.
Tónlist og íþróttir, íþróttir og
tónlist. Þetta tvennt hafði mót-
andi áhrif á okkur mörg og því hef
ég stundum velt því fyrir mér
hvers vegna tónlist er ekki sinnt á
sambærilegan hátt og íþróttum er
sinnt, t.d. í sjónvarpinu.
Ég sé fyrir mér daglegar fréttir
frá tónlistarfréttamönnum um að
þessi sveit sé að æfa þarna, önnur
hafi verið að spila þarna með góð-
um árangri og enn önnur hljóm-
sveit sé nú lent á Heathrow-
flugvelli vegna tónleika sem fram
fara í London um kvöldið. Beinar
útsendingar væru reglulega frá
tónleikum þar sem tónlistar-
fréttamenn myndu lýsa fram-
gangi mála. „Góður bassi þarna.“
„Mjög þétt spilamennska í gangi.“
„Trausti og trjágreinarnar áttu
kvöldið í kvöld en Lalli og lárper-
urnar ollu vonbrigðum í þetta
skiptið.“
Einhverra hluta vegna hefur
aldrei verið bryddað upp á þessu.
Líklega er það vegna hins „hug-
læga“ eðlis tónlistarinnar og þess
að annaðhvort vinnur maður eða
tapar í íþróttum – ja … eða gerir
jafntefli. Keppnisgildi íþróttanna
virðist valda því að sjálfsagt þykir
að fjalla mjög ítarlega um þær en
þar sem listamennirnir eru ekki
taldir vera í keppni kallar það
ekki á sambærilega umfjöllun.
Það er eitthvað í þessu sem geng-
ur ekki upp.
Því segi ég þetta að lokum og
set í brýrnar. Af hverju í ósköp-
unum var ekki sýnt beint frá Mús-
íktilraunum sem fram fóru föstu-
daginn 18. mars fyrir fullum
Austurbæ? Þar fór klárlega fram
æsispennandi keppni. Það hefði
hæglega verið að hægt að búa til
flott sjónvarpsefni úr því, þar sem
þulur hefði fylgt áhorfendum í
gegnum framvinduna, líkt og gert
er á Evróvisjón t.d. Einhvern veg-
in finnst manni útsending af þessu
tagi, hvernig svo sem loka-
útfærslan hefði verið, liggja beint
við. Hvað var Ríkissjónvarpið,
einu sinni sem oftar, að spá?
Tónlist og
íþróttir
Ég sé fyrir mér daglegar fréttir frá tón-
listarfréttamönnum um að þessi sveit sé
að æfa þarna, önnur hafi verið að spila
þarna með góðum árangri og enn önn-
ur hljómsveit sé nú lent á Heathrow-
flugvelli vegna tónleika sem fram fara í
London um kvöldið.
VIÐHORF
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
SEM verðandi ljósmóðir kaus ég
að fara út fyrir landsteinana og
kanna hvernig börn fæðast annars
staðar. Þar sem ég er mjög tengd
Danmörku varð gamla
konungsveldið okkar
fyrir valinu og var ég í
læri í fimm vikur í Ár-
ósum á sjúkrahúsi sem
nefnist Skejby syge-
hus. Þetta er stórt há-
tækniháskólasjúkra-
hús og þar er stærsta
fæðingardeild Dana-
veldis, en þar fæddust
um 5.000 börn árið
2003. Þar kynntist ég
aðbúnaði sem er mun
betri en við þekkjum
hér á Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi.
Á Íslandi fæddust 4.159 börn á
árinu 2003 samkvæmt fæðingaskrá
og er það svipaður fjöldi fæðinga og
verið hefur síðustu árin. Flestar
fæðingar voru á Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi eða um 70%, sem
gera um 2.865 fæðingar á stærsta
fæðingarstað þjóðarinnar. Fæð-
ingar- og kvenlækningadeild hefur
verið hluti Landspítalans frá upp-
hafi. Framkvæmdir við nýbyggingu
kvennadeildar (A-álmu) hófust 1970.
Árið 1976 var svo opnuð fæðing-
ardeild og skurðdeild á 3. hæð og
það er sú fæðingardeild sem við
þekkjum í dag.
Á nærklæðum úti á gangi!
Fyrir þá, sem ekki þekkja til, eru
á fæðingardeild Landspítalans (23
A) fimm fæðingarstofur. Stærð
þeirra er mjög misjöfn, en tvær
þeirra eru óviðunandi litlar að mínu
mati. Engin af þessum fimm fæðing-
arstofum er með sérbaðherbergi eða
salernisaðstöðu. Tvö hafa sameig-
inlega sturtu og baðherbergi. Hinar
þrjár stofurnar eru með sameig-
inlegt klósett úti á gangi og ekki að-
gang að sturtu. Tímalengd fæðingar
er mjög mismunandi en kona getur
verið í fæðingu í allt að 16–20
klukkutíma. Til að barnið geti farið
sína eðlilegu leið er mikilvægt fyrir
konuna að kasta reglulega af sér
vatni. Ekki er gott að fæða með fulla
blöðru. Þarf hin fæðandi kona því í
mörgum tilfellum að fara fram á
gang nokkrum sinnum í fæðingunni
til að létta á sér – venjulega klædd
nærklæðum merktum „eign Land-
spítalans“ einum saman – og eru
töluverðar líkur á að hún rekist á
aðrar fæðandi konur eða hina ýmsu
starfsmenn/nema spít-
alans eða fjölskyldu-
meðlimi annarra
kvenna, þar sem að
meðaltali fæðast sjö til
átta börn á sólarhring á
23A.
Þekkt er að vatn lin-
ar verki sérstaklega í
fæðingu og er verkja-
stilling heits vatns við-
urkennd um heim allan
og við eigum svo sann-
arlega nóg af heitu
vatni. En á einungis
einni fæðingarstofunni
er lítið hornbaðkar,
sem eingöngu er ætlað fyrir litlar
konur með netta kúlu, en eins og við
vitum eru flestar íslenskar konur
stórar og margar með væna „kúlu“
og hér fæðast stór og myndarleg
börn.
Baðherbergi á hverri stofu!
Í Danmörku þar sem ég var í
verknámi voru allar fæðingarstof-
urnar rúmgóðar og bjartar með sér-
herbergi sem í var stórt baðkar, í
raun tveggja herbergja fæðing-
arstofur. Á hverri stofu var að sjálf-
sögðu sérbaðherbergi, bæði með
sturtu og klósetti.
Á milli tveggja stofa var svokallað
skolherbergi fyrir starfsfólk þar sem
ýmsir mannlegir vessar eru með-
höndlaðir. Hér á landi er eitt mjög
lítið skolherbergi fyrir allar fæðing-
arstofurnar fimm. Þarf starfsfólk á
deildinni því að flytja hina ýmsu
vessa sem tilheyra eðlilegri fæðingu,
eins og blóð, þvag, legvatn og fylgju,
fram á gang og mæta öðru starfs-
fólki og/eða nýbökuðu pöbbum eða
öfum og ömmum á leiðinni.
Ég er hissa á að sýkingavarna-
deild Landspítalands skuli sam-
þykkja þessar vinnuaðstæður. En
auðvitað reynir starfsfólk 23 A að
vinna eins hreinlega og hægt er mið-
að við þessar bágbornu aðstæður.
Ég trúi því að allir landsmenn vilji
að íslenskar fjölskyldur fæði börn
sín við sómasamlegar aðstæður.
Fæðandi konur eru ekki mjög sterk-
ur þrýstihópur varðandi betri að-
stöðu því hugurinn er allur hjá ný-
fædda barninu og annað ekki
ofarlega í huga fjölskyldunnar. Kon-
urnar og fjölskyldur þeirra þekkja
flestar heldur ekki neitt annað og
telja að allt sé eins og best verður á
kosið hér á landinu helga.
Ekki gleyma fæðandi konum!
Mér fannst tímabært að vekja at-
hygli á þessum málum þegar ég
frétti af því að ríkisstjórnin hefði
ákveðið að efna til skipulags-
samkeppni um hönnun nýs sjúkra-
húss. Það er vissulega fagnaðarefni
að nýtt sjúkrahús skuli verða byggt
þótt biðin geti verið löng fram til árs-
ins 2018. Vísar að fyrirmyndarfæð-
ingarstofu eru þær tvær fæðing-
arstofur sem eru í Hreiðrinu á
Landspítalanum, en þar fæðast ekki
nema í kringum 300 börn á ári.
Húsnæði fæðingardeildarinnar er
vissulega orðið þreytt á þeim þrjátíu
árum sem liðin eru frá byggingu
þess og barn síns tíma. Nútímakröf-
ur eru mun meiri í dag og má nefna
að þau elliheimili sem byggð eru í
dag eru flest með sérherbergi með
baði. Ég vona því að yfirvöld gleymi
ekki fæðandi konum og fjölskyldum
þeirra þegar kemur að skipulagn-
ingu nýs sjúkrahús. Þær þurfa svo
sannarlega á því að halda.
Ég lít verknámsstaðinn minn allt
öðrum augum eftir að ég kom til
baka frá Danmörku. Aðstæðurnar
eru svo ólíkar að ég held ég eigi eftir
að vera í vandræðum með að bjóða
brosandi og stolt upp á fæðingarstof-
urnar á 23 A eftir að hafa kynnst
Skejby-sjúkrahúsinu í Danmörku.
Betra að fæða börn í
Danmörku en á Íslandi
Esther Ósk Ármannsdóttir
fjallar um fæðingar hér og í
Danmörku ’Í Danmörku þar semég var í verknámi voru
allar fæðingarstofurnar
rúmgóðar og bjartar
með sérherbergi sem í
var stórt baðkar, í raun
tveggja herbergja fæð-
ingarstofur. ‘
Esther Ósk
Ármannsdóttir
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
og verðandi ljósmóðir.
NOKKUÐ hefur
verið í umræðunni upp
á síðkastið fyrirhuguð
sameining Tæknihá-
skóla Íslands og Há-
skólans í Reykjavík.
Þar er stefnt að því að
bjóða upp á við-
skiptatengt verk- og
tæknifræðinám auk
hugbúnaðar- og heil-
brigðisverkfræði. Þessi
ákvörðun er að hluta til
byggð á niðurstöðum
könnunar sem fram-
kvæmd var á Norð-
urlöndum um hlutfall
tækni- og verkfræðimenntaðs fólks.
Það er vissulega ástæða til að auka
vægi verkfræðináms á Íslandi, en er
þetta rétta leiðin?
Nemendafjöldi við verkfræðideild
Háskóla Íslands hefur aukist um
u.þ.b. 150% síðastliðin 10 ár. Þrátt
fyrir aukninguna hefur lítið verið
bætt við húsakost deildarinnar og er
þröngt setið. Tækjakostur er rýr og
þrátt fyrir mikinn metnað til að auka
fjölbreytni þá hefur verið erfitt að fá
fjármagn til tækjakaupa, enda mörg
af þeim tækjum, sem til þarf, bæði
sérhæfð og dýr.
Með auknum fjölda nemenda og
kennara er sú staða
komin upp að hægt er
að efla verkfræðinámið
hér til samræmis við
það sem við þekkjum í
nágrannalöndum okk-
ar. Á Norðurlöndum
búa um 25 milljónir og
þar eru um 20 skólar
sem bjóða upp á verk-
fræðimenntun. Það
gerir rúma milljón
manns á hvern skóla.
Við erum tæplega 300
þúsund og nú er stefnt
að því að bjóða upp á
verkfræðideild á há-
skólastigi fyrir hverja 150 þúsund
manns og ef réttlætissjónarmið fá að
ráða verður þriðja deildin sett upp á
landsbyggðinni, líklega Akureyri.
Einn af hornsteinum verk-
fræðideildar Háskóla Íslands hefur
verið náið samstarf við atvinnulífið
og aðrar sérhæfðar deildir Háskól-
ans á sviði raunvísinda og lækn-
isfræði. Þar höfum við aðgang að
hafsjó þekkingar sem hin nýja deild
þyrfti þá annaðhvort að kaupa af
Háskóla Íslands eða koma sér upp
sjálf. Í litlu landi höfum við hvorki úr
ótakmörkuðu fjármagni að spila né
svo sérhæfðu fólki sem þarf til
kennslu í mörgum greinum verk-
fræðinnar. Það er mikið kappsmál
að efla verkfræðinám á Íslandi og þá
með því að auka þann fjölda sem
stundar slíkt nám. En fjölgun nem-
enda má ekki þýða yfirborðskennd-
ara nám. Væri ekki heillavænlegra
að efla verkfræðideild Háskóla Ís-
lands en þar hefur verið lagður góð-
ur grunnur sem byggist á sérhæfðri
þekkingu og áralangri reynslu?
Verkfræðimenntun á
Íslandi – magn eða gæði?
Steinunn Arnardóttir fjallar
um nám í tæknimenntun, sam-
einingu Tækniháskóla Íslands
og Háskólans í Reykjavík
’Væri ekki heillavæn-legra að efla verk-
fræðideild Háskóla Ís-
lands en þar hefur verið
lagður góður grunnur
sem byggist á sérhæfðri
þekkingu og áralangri
reynslu?‘
Steinunn
Arnardóttir
Höfundur er 2. árs nemi í rafmagns-
og tölvuverkfræði við Háskóla Íslands.