Morgunblaðið - 30.09.2005, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Gert er ráð fyrir aðframkvæmdumvið Kárahnjúka-
virkjun ljúki að mestu
2007, en síðasta hlutanum,
veitu Jökulsár í Fljótsdal,
2008. Samkvæmt upp-
runalegri kostnaðaráætl-
un í árslok 2002, er gert
ráð fyrir að heildarkostn-
aður verði um 85 milljarð-
ar miðað við verðlag á
þeim tíma og öll tilboð eru
innan þess ramma. Fyrir
rúmlega tveimur mánuð-
um kom fram að kostn-
aður yrði um 90 milljarðar
og er viðbótarkostnaðurinn
skýrður sem verðlagsbætur.
Sigurður Arnalds, talsmaður
Landsvirkjunar vegna Kára-
hnjúkavirkjunar, segir að í öllum
áætlunum sé gert ráð fyrir að
kostnaður hækki í takt við verð-
lagshækkanir í landinu, eins og til
dæmis byggingavísitölu, meðan á
byggingu stendur. Samningar við
verktaka feli í sér verðbætur í
samræmi við verðlag. Ofan á til-
boð verktaka sé áætlaður ófyr-
irsjáanlegur kostnaður. Hluti af
verkinu sé unninn á verðlagi
2003, hluti á verðlagi 2004, og svo
framvegis, og verðbæturnar fari
því smáhækkandi eftir því sem
líði á verkið. „Upprunalega áætl-
unin stendur,“ segir Sigurður
Arnalds. „Það hefur ekki orðið
nein hækkun á okkar kostnaði
umfram þessar venjulegu verð-
breytingar.“
Reynslan skilar sér
Unnið er að stækkun álvers
Norðuráls á Grundartanga. Í nóv-
ember í fyrra var tilkynnt um
frekari framkvæmdir og var
kostnaðurinn metinn á um 454
milljónir dala. Það samsvaraði þá
rúmlega 31 milljarði en um 28,5
milljarði miðað við gengið nú. Á
þessu ári var ákveðið að auka af-
kastagetu álversins um 130 þús-
und tonn á ári í stað 122 þúsund
tonna og verður heildarfram-
leiðslugetan með því um 220 þús-
und tonn. Við þessa ákvörðun
jókst áætlaður kostnaður um 20
milljónir dollara.
Gert er ráð fyrir að þessum
áfanga verði náð á næsta ári og að
gangsetning verði þegar um miðj-
an febrúar. Heildarkostnaður er
metinn á um 474 milljónir dala
samkvæmt kostnaðaráætlun eða
tæplega 30 milljarða.
Ragnar Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri fjármála- og
stjórnunarsviðs Norðuráls, segir
að kostnaður sé samkvæmt áætl-
un. Framkvæmdin sé bókfærð í
dollurum og hækkunum á einu
sviði sé reynt að mæta með hag-
ræðingu á öðru. Vissulega hafi ol-
íuverð, stálverð og álverð hækk-
að, og eins hafi gengi íslensku
krónunnar styrkst verulega, en
reynt sé að gera öll innkaup á
eins hagstæðan hátt og mögulegt
sé og gæta aðhalds í hvívetna.
Hann vekur athygli á því að þótt
Norðurál framleiði ál þurfi fyr-
irtækið að kaupa ál í leiðara
vegna þess að álið í leiðarana er í
öðru formi en það ál sem fyrir-
tækið framleiðir. „Þegar kostnað-
aráætlunin var gerð í fyrra var
gert ráð fyrir ákveðinni óvissu og
við erum innan marka kostnaðar-
áætlunar,“ segir Ragnar og bætir
við að menn hafi getað séð hluta
þróunarinnar fyrir og byggi jafn-
framt á reynslunni. Ráðist hafi
verið í miklar framkvæmdir fyrir
um átta árum og aftur árin 2000
til 2001 auk yfirstandandi verk-
efna. Sömu íslensku verkfræðing-
arnir og sömu íslensku verkfræði-
fyrirtækin hafi að mestu leyti
unnið að þessum framkvæmdum
og eins sé að sumu leyti um sömu
birgja að ræða. „Við höfum mikla
reynslu af því að byggja á Íslandi
og reynslan skilar sér.“
Engar kollsteypur
Hitaveita Suðurnesja er að
byggja orkuver á Reykjanesi og á
framkvæmdum að ljúka eftir um
ár en stefnt er að því að gangsetja
1. maí 2006.
Fyrir um tveimur árum var
undirritaður samningur um að
byggja þetta 100 megavatta orku-
ver og afhenda raforku til Norð-
uráls. Júlíus Jón Jónsson, for-
stjóri Hitaveitu Suðurnesja, segir
að kostnaðaráætlunin hafi hljóðað
upp á 10 til 11 milljarða og kostn-
aður verði nærri lagi. „Það verða
engar kollsteypur,“ segir hann.
Áætlað í íslenskum krónum
Orkuveita Reykjavíkur stendur
í ýmsum framkvæmdum. Á morg-
un verður t.d. vígður nýr rafall
Nesjavallavirkjunar og eykur
hann afl hennar úr 90 MW í 120
MW. Framkvæmdir hófust fyrir
um tveimur árum og var áætlaður
kostnaður vegna stækkunarinnar
um 2,5 milljarðar. Guðmundur
Þóroddsson, forstjóri Orkuveitu
Reykjavíkur, segir að ekki aðeins
hafi fjárhagsáætlun staðist held-
ur hafi framkvæmdir verið mán-
uði á undan áætlun.
Gert er ráð fyrir að fram-
kvæmdum við Hellisheiðarvirkj-
un Orkuveitu Reykjavíkur ljúki
2015 og áætlaður heildarkostnað-
ur er um 25 milljarðar. „Í augna-
blikinu lítur út fyrir að þetta muni
allt saman verða á áætlun,“ segir
Guðmundur Þóroddsson. „Við
áætlum í íslenskum krónum og
því virkar gengisbreytingin ekki
illa á okkur,“ bætir hann við.
Fréttaskýring | Kostnaður og kostnaðar-
áætlanir álvera og virkjana
Engar óvæntar
hækkanir
Kostnaðaráætlanir vegna virkjana á
Íslandi virðast standa í flestum tilvikum
Frá Kárahnjúkavirkjun.
Kostnaður Alcoa gæti
hækkað um 19 milljarða

Morgunblaðið greindi frá því í
gær að kostnaður við byggingu
Alcoa-Fjarðaáls, álvers Alcoa-
fyrirtækisins á Reyðarfirði, gæti
orðið allt að 25% hærri en upp-
haflegar áætlanir gerðu ráð fyr-
ir. Gert var ráð fyrir að heild-
arkostnaður yrði 1,1 milljarður
Bandaríkjadala, um 68 millj-
arðar íslenskra króna, en 25%
hækkun þýðir 19 milljarða króna
hækkun eða heildarkostnaður 87
milljarðar.
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
ÆTLA má að 42% ungs fólks séu í
áhættuhópi vegna fíkniefnaneyslu,
segja þær Jóhanna Rósa Arn-
ardóttir, félags- og menntunarfræð-
ingur, og Elísabet Karlsdóttir fé-
lagsráðgjafi, sem kynntu í vikunni
niðurstöður nýrrar rannsóknar sem
ber heitið „Hugmyndir ungs fólks
um forvarnir og aðgengi að fíkniefn-
um“. Þar kemur jafnframt fram að
miklu máli skiptir hvernig forvarna-
fræðsla fari fram og hverjir veiti
hana.
Til nánari útskýringar er áhættu-
hópur skilgreindur sem aðili sem
hafi t.d. drukkið oft og verið boðin
fíkniefni, reykt oft og verið boðin
fíkniefni eða aðili sem hefur neytt
fíkniefna. Aðspurðar segja þær að
það hafi komið sér á óvart hversu
stórt hlutfall væri um að ræða. „Það
er ekki þar með sagt að þau komi til
með að neyta fíkniefna. En ein-
hverjir í þessum hópi eru búnir að
auka líkurnar á fíkniefnaneyslu, en
um 13% af þessum hópi hafa þegar
neytt fíkniefna,“ segir Jóhanna.
Hluti af könnuninni var birtur í jan-
úar sl. og greindi Morgunblaðið frá
því að um 62% ungs fólks hefði verið
boðin fíkniefni.
Skýrslan var unnin af Hug-
heimum sem er rannsóknarfyrirtæki
í félagsvísindum sem þær Jóhanna
og Elísabet standa að. Niðurstöður
rannsóknarinnar byggjast á síma-
könnun sem var framkvæmd í októ-
ber 2004. Tekið var 1.200 manna til-
viljunarúrtak úr þjóðskrá meðal
fólks á aldrinum 18–20 ára. Svar-
hlutfall var 68,5% en nettósvörun
73,3%.
Fram kemur að þátttaka í for-
varnafræðslu sé álíka mikil meðal
svarenda sem flokkist í áhættuhópi
og þeirra sem ekki flokkist í áhættu-
hópi. Þá segir að rannsóknir hafi
sýnt fram á að forvarnafræðsla sem
miði að almennri upplýsingagjöf
þurfi ekki að skila sér í minni neyslu
meðal þeirra sem hana stundi. Nið-
urstöður rannsóknarinnar bendi til
þess að þeir sem hafi reykt, drukkið
áfengi eða neytt fíkniefna hafi ekki
sótt forvarnafræðslu minna en hinir
sem höfðu ekki neytt þessara efna.
„Það má segja að niðurstöður hér
bendi til þess að sú fræðsla sem þátt-
takendur hafa fengið hafi ekki dreg-
ið úr líkum á því að þau reyki, drekki
áfengi eða neyti fíkniefna. Hins veg-
ar er hugsanlegt að fræðslan, sér-
staklega meðal þeirra sem höfðu ein-
göngu fengið fræðslu í skólanum,
dragi úr líkunum á því að þeir hafi
oft eða stundum reykt sígarettur eða
vindla sl. 12. mánuði eða reykt hass
eða maríjúana,“ segir Jóhanna og
bætir því við að það megi jafnframt
draga þá ályktun að ef fræðslan
dragi úr neyslu kannabisefna sé lík-
legt að hún dragi einnig úr neyslu
annarra fíkniefna.
Ungt fólk vill forvarnafræðslu
Þær Jóhanna og Elísabet bentu á
að skv. niðurstöðum rannsókn-
arinnar vilji ungt fólk fræðslu um
skaðsemi reykinga, áfengis og fíkni-
efna. Skiptar skoðanir voru uppi
hvernig fræðslunni ætti að vera
háttað en flestir nefndu þó almenna
fræðslu, samfélagsþætti (s.s. auglýs-
ingar) eða reynslusögur fólks sem
áhrifaríkar leiðir til forvarna-
fræðslu.
Ljóst er að unga fólkið fær
fræðslu en 93% ungs fólks á aldr-
inum 18–20 ára hafa fengið formlega
fræðslu um skaðsemi reykinga. Um
96% höfðu fengið fræðslu varðandi
skaðsemi fíkniefna en færri, um
69%, hafa fengið fræðslu um skað-
semi áfengis. Að sögn Jóhönnu voru
svarendur almennt jákvæðir gagn-
vart þeirri fræðslu sem þeir fengu.
Elísabet bendir á að það skipti miklu
máli að forvarnafræðsla miði við ald-
ur og þroska þess einstaklings sem
fræðslunni er ætlað að ná til. Jó-
hanna bendir jafnframt á mikilvægi
þess að sá sem veiti fræðsluna sé vel
þjálfaður til þess. Aðspurð telur hún
að það sé afar misjafnt hversu vel
fræðsluaðilar séu þjálfaðir í dag.
Fyrrverandi fíklar og alkóhól-
istar sinna mestri fræðslu
Niðurstöður benda til að fyrrver-
andi fíkniefnaneytendur eða alkóhól-
istar séu þeir aðilar sem mest sinni
fræðslu um reykingar, áfengi og
fíkniefni hér á landi. Um 88% svar-
enda sögðust hafa fengið fræðslu hjá
þeim. Niðurstöðurnar sýna að mark-
tækt fleiri svarendur sem höfðu
neytt fíkniefna á sl. 12 mánuðum, en
þeir sem höfðu ekki neytt fíkniefna,
sögðust hafa fengið fræðslu hjá fyrr-
verandi fíklum, alkóhólistum eða
meðferðarfulltrúum. Talið er hugs-
anlegt að sá hópur sem neyti fíkni-
efna sé líklegri að sækja fræðslu hjá
fyrrverandi fíkniefnaneytendum. Í
skýrslunni segir að hugsanlegt sé að
áhrif frá fræðslunni séu þau að hún
veki forvitni ákveðins hóps sem ann-
ars hefði ekki farið að prófa fíkniefni.
Þ.e. að fræðslan hreinlega kenni
ungu fólki hvernig það eigi að bera
sig að í fíkniefnaheiminum eða veki
forvitni þeirra á að kynnast fíkniefn-
um í stað þess að forðast þau.
Á hinn bóginn virðist þátttaka í
forvarnastarfi lögreglu draga úr lík-
um á því að ungt fólk neyti annarra
fíkniefna en hass eða maríjúana oft
eða stundum. Um 87% ungs fólks
hafa tekið þátt í forvarnafræðslu lög-
reglu. Þátttakan kemur þó ekki í veg
fyrir að ungt fólk prófi þessi efni.
Jóhanna Rósa Arnardóttir, félags- og menntunarfræðingur, og Elísabet Karlsdóttir félagsráðgjafi kynna nið-
urstöður rannsóknarinnar um fíkniefnaneyslu ungs fólks hér á landi. Unga fólkið vill meiri forvarnafræðslu.
Um 42% ungs fólks í áhættu-
hópi vegna fíkniefnaneyslu
Eftir Jón Pétur Jónsson
jonpetur@mbl.is


      

  


  
 


 


 
  

 

 









 



SAMKEPPNISEFTIRLITIÐ
telur í nýjum úrskurði ekki
ástæðu til að aðhafast vegna sam-
runa Atorku Group hf. og hrein-
lætisvörufyrirtækisins Besta ehf.
Telur eftirlitið, sem lögum sam-
kvæmt fékk tilkynningu um sam-
runann í sumar, að viðskiptin hafi
ekki skaðleg samkeppnisleg áhrif
á umræddum markaði þar sem
önnur félög í eigu Atorku starfi að
mestu leyti á öðrum mörkuðum en
Besta.
Með kaupsamningi 8. júlí sl.
keypti Atorka Group allt hlutafé í
Besta. Rúmum mánuði síðar var
Samkeppniseftirlitinu tilkynnt
um samrunann. Markmið Atorku
var að hasla sér völl á markaði
sem félagið hafði ekki starfað á
áður. Var starfsemi Besta talin
fara vel saman við rekstur ann-
arra fyrirtækja félagsins á sviði
heildsöludreifingar, s.s. IceP-
harma, A. Karlssonar, Gróco og
Ísmed.
Ekki skaðleg áhrif af
samruna Atorku og Besta
FORVAL VG í Reykjavík vegna
komandi borgarstjórnarkosninga fer
fram á morgun, laugardag, í húsa-
kynnum VG, Suðurgötu 3.
Frambjóðendur eru í stafrófsröð:
Árni Þór Sigurðsson, Ásta Þor-
leifsdóttir, Grímur Atlason, Guðný
Hildur Magnúsdóttir, Magnús
Bergsson, Sóley Tómasdóttir, Svan-
dís Svavarsdóttir, Ugla Egilsdóttir,
Þorleifur Gunnlaugsson og Þorvald-
ur Þorvaldsson.
Forval VG
í Reykjavík
á morgun