Morgunblaðið - 02.10.2005, Page 54

54 SUNNUDAGUR 2. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Akranes Ófeigur Gestsson 431 4383 892 4383
Akureyri Skrifstofa Morgunblaðsins 461 1600
Bakkafjörður Stefnir Elíasson 473 1672
Bifröst Bára Rúnarsdóttir 435 0054 897 4236
Bíldudalur Gísli Snær Smárason 456 2207 456 2158
Blönduós Björn Svanur Þórisson 452 4019 864 4820
Bolungarvík Nikólína Þorvaldsdóttir 456 7441 867 2965
Borgarnes Þorsteinn Viggósson 437 1474 898 1474
Breiðdalsvík Marenia Kristín Hrafnkelsd. 475 6662 8606849
Búðardalur Aron Snær Melsteð 434 1449
Dalvík Halldór Reimarsson 466 1039 862 1039
Djúpivogur Helgi Týr Tumason 478 8161 864 9207
Egilsstaðir Þurý Bára Birgisdóttir 471 2128 8620543
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir 476 1366 868 0123
Eyrarbakki R. Brynja Sverrisdóttir 483 1513 699 1315
Fáskrúðsfjörður Jóhanna S. Eiríksdóttir 475 1260 475 1370
Flateyri Hjördís Guðjónsdóttir 456 7885
Garður Erla Ösp Ísaksdóttir 848 5361
Grenivík Hörður Hermannsson 463 3222 848 3397
Grindavík Kolbrún Einarsdóttir 426 8204/847 9458/426 8000
Grímsey Ragnhildur Hjaltadóttir 467 3148
Grundarfjörður Bjarni Jónasson 4386858/8549758/894 9758
Hella Brynja Garðarsdóttir 487 5022 892 1522
Hellissandur Hafdís Gísladóttir 436 6925 894 9284
Hofsós Bylgja Finnsdóttir 453 7418 893 5478
Hólmavík Ingimundur Pálsson 451 3333 893 1140
Hrísey Siguróli Teitsson 466 1823
Húsavík Elísabet Sigurðardóttir 894 0387 464 1987
Hvammstangi Harpa Vilbertsdóttir 451 2455 892 0644
Hveragerði Úlfar Andrésson 483 4694 893 4694
Hvolsvöllur Helgi Ingvarsson 4878172/8931711/853 1711
Höfn Ranveig Á. Gunnlaugsdóttir 478 2416 862 2416
Ísafjörður Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Keflavík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 896 3463
Kirkjubæjarkl. Birgir Jónsson 487 4624 487 4634 892 8724
Kjalarnes Haukur Antonsson 566 8372 895 7818
Kópasker Hrönn Guðmundsdóttir 465 2112
Laugarás Hjörtur Freyr Snæland 486 8874
Laugarvatn Berglind Pálmadóttir 486 1129 865 3679
Neskaupstaður Sólveig Einarsdóttir 477 1962 477 1124
Ólafsfjörður Árni Björnsson 466 2650 866 7958
Ólafsvík Laufey Kristmundsdóttir 436 1305 899 6904
Patreksfjörður Sigríður Valdís Karlsdóttir 456 1119 846 8346
Raufarhöfn Örvar Sigþórsson 456 1287
Reyðarfjörður Guðmundur Fr. Þorsteinsson 474 1488 892 0488
Reykholt Bisk. Oddur Bjarni Bjarnason 486 8900
Reykhólar. Ingvar Samúelsson 434 7783
Reykjahlíð v/Mýv. Þórunn Snæbjörnsdóttir 464 4464
Sandgerði Jóhanna Ósk Gunnarsdóttir 423 7330 821 7330
Sauðárkrókur Ólöf Jósepsdóttir 453 5888 854 7488
Selfoss Sigdór Vilhjálmsson 846 4338
Seyðisfjörður GB Bjartsýn ehf, Birna 472 1700 897 0909
Siglufjörður Sigurbjörg Gunnólfsdóttir 467 1286 467 2067
Skagaströnd Kristín Björk Leifsdóttir 452 2703 849 5620
Stokkseyri Kristrún Kalmansdóttir 867 4089
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir 438 1410 430 1414
Stöðvarfjörður Sunna Karen Jónsdóttir 475 8864
Suðureyri Tinna Sigurðardóttir 456 6244
Súðavík Anna Elísa Karsldóttir 456 4945
Tálknafjörður María Berg Hannesdóttir 456 2655
Vestmannaeyjar Harpa Björgvinsdóttir 586 8036 695 2599
Vík í Mýrdal Björn Ægir Hjörleifsson 487 1474 896 1790
Vogar Vilborg S. Helgadóttir 424 6653 616 2075
Vopnafjörður Svanborg Víglundsdóttir 473 1289 820 6788
Ytri-Njarðvík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 820 3463
Þingeyri Hildur Sólmundsdóttir 456 8439 867 9438
Þorlákshöfn Íris Valgeirsdóttir 483 3214 8486214
Þórshöfn Ragnheiður Valtýsdóttir 468 1249 468 1515
DREIFING MORGUNBLAÐSINS
Hér eru upplýsingar um þá sem dreifa blaðinu á landsbyggðinni
Staður Nafn Símanúmer Staður Nafn Símanúmer
Heilög ritning segirekki beinum orðum,að Gabríel sé erki-engill, en það er hinsvegar fullyrt í
Enoksbók, sem er eitt psevd-
epígrafískra opinberunarrita
Gamla testamentisins, frá 2. öld
f.Kr, eins og nefnt var hér í síð-
asta pistli. Í hinni trúarlegu arf-
leifð er honum oft ruglað saman
við Mikael, enda virðast hlutverk
þeirra skarast að einhverju leyti,
og á það raunar einnig við um
hina tvo, Rafael og Úríel.
Gabríel er nafngreindur fjórum
sinnum í Biblíunni, þ.e. tvisvar í
Gamla testamentinu og tvisvar í
Nýja testamentinu, og í öllum til-
vikum er um stóra atburði að
ræða. Fyrst þegar hann birtist
Daníel spámanni, árið 554 f.Kr.,
og útskýrir fyrir honum merk-
ingu sýnar nokkurrar (Daní-
elsbók 8:15–26). Í annað sinn, er
þeir hittast aftur, eins og lesa má í
9. kafla sömu bókar, versum 20–
27. Í það skiptið boðar hann frels-
un Gyðingaþjóðarinnar úr ánauð-
inni í Babýlon. Þriðja sendiför
erkiengilsins af himnum til jarðar
er til Sakaría prests í musterinu í
Jerúsalem, og er frá henni sagt í
Lúkasarguðspjalli (1:11–20).
Hann kynnti sig á eftirfarandi
máta: „Ég er Gabríel, sem stend
frammi fyrir Guði […].“ Erindið
var að boða fæðingu Jóhannesar
skírara. Elísabet, kona Sak-
aríasar, var óbyrja og bæði voru
þau hnigin að aldri.
Og hálfu ári síðar kemur hann
til borgar í Galíleu, sem heitir Nasaret,
til meyjar, er var föstnuð manni, sem
Jósef hét, af ætt Davíðs, en mærin hét
María. Og engillinn kom inn til hennar
og sagði: „Heil vert þú, sem nýtur náð-
ar Guðs! Drottinn er með þér.“ En hún
varð hrædd við þessi orð og hugleiddi,
hvílík þessi kveðja væri. Og engillinn
sagði við hana: ,,Óttast þú eigi, María,
því að þú hefur fundið náð hjá Guði. Þú
munt þunguð verða og son ala, og þú
skalt láta hann heita JESÚ.“
Þetta er að finna í áðurnefndu
guðspjalli (1:26–38). Á apókrýfu-
meiði Nýja testamentisins er auk-
inheldur ýjað að því, að Gabríel
hafi sömuleiðis birst foreldrum
Maríu, þeim Jóakim og Önnu, og
tilkynnt um fæðingu hennar. Og
sennilega var það einnig títt-
nefndur erkiengill sem boðaði
móður Samsonar fæðingu hans
(Dómarabókin, 13. kafli), því
margt er afar líkt með þeirri frá-
sögn og öllum hinum. Og sumir
telja þetta vera engilinn sem
glímdi við Jakob, ættföður Ísr-
aelsmanna, forðum (1. Mósebók
32:24–29), sem birtist Jósef tré-
smið í draumi og sagði honum að
flýja til Egyptalands (Matteus-
arguðspjall 2:13), og velti stein-
inum frá grafarmunnanum að
morgni páskadags, en hann var
„sem elding ásýndum og klæðin
hvít sem snjór“ (Matteusarguð-
spjall 28:2). Og víðar á Gabríel að
koma fyrir í bókinni helgu.
Í Íslam, þar sem á Gabríel er
minnst þrisvar sinnum undir
nafni, er hann kallaður Jibríl. Á
hann að hafa opinberað Múhameð
Kóraninn, og er því engill sann-
leikans. Og í Bahaítrú kemur
hann einnig við sögu.
Á myndverkum, sem oftast
tengjast ferð hans til Nazaret, er
hann gjarnan vængjaður, þó ekki
alltaf, oft með geislabaug, berandi
lilju, krossstaf, spjót, veldissprota
eða þá bókrullu í hönd, þar sem
letruð eru orðin Ave Maria eða þá
Ave Maria, gratia plena. Dominus
tecum. Það merkir Heil vert þú,
María eða Heil vert þú, sem nýtur
náðar Guðs. Drottinn er með þér
(Lúkasarguðspjall 1:28). Stund-
um er þeirri hægri lyft upp til
blessunar eða í heilsan. Elstu
listaverkin klæða hann ríkulega,
og ekki er óalgengt að sjá hann
með kórónu, en mærin er á hinn
bóginn fátækleg og auðmjúk. Eft-
ir 1400 breytist þetta, og Guðs-
móðirin tilvonandi verður mið-
depillinn, en Gabríel krýpur, með
hendur á brjósti.
Enn annað tákn hans er skjöld-
ur, og vafalaust eru þau fleiri til.
Á kirkjuskúlptúrum er hann
iðulega sýndur með lúður, horf-
andi í austur, þess albúinn að bás-
úna endurkomu Drottins. Myndin
sem hér fylgir er nútímaútfærsla
þess atburðar.
Af fornum sögnum að dæma
tala englar bara hebresku, en
Gabríel erkiengill er þar und-
antekningin; hann kann öll tungu-
mál veraldar.
Hann situr Guði til vinstri
handar og er því af einhverjum
englafræðingum talinn vera ker-
úbi, en þeir standa vörð um há-
sætið og einnig lífsins tré í Para-
dís (sem Rafael erkiengill er
einnig sagður gera, í annarri
heimild). Óður þeirra er viska og
speki. Þeir hafa tvo, fjóra eða sex
vængi, stundum þakta augum.
Gulldrifnar myndir þeirra
skreyttu náðarstólinn í must-
erinu, í hinu allra helgasta, sátt-
málsörkina, kistuna þar sem boð-
orðatöflurnar voru geymdar, og
einnig fortjald þess (2. Kroníku-
bók 3:14). En í Enoksbók ríkir
hann yfir þeirri stétt.
Áður fyrr var minningardagur
Gabríels ekki haldinn um alla
vesturkirkjuna, bara hér og þar,
samt frá gamalli tíð, en árið 1921
lagði Benedikt páfi XV hann á 24.
mars (boðunardagur Maríu er 25.
mars). Árið 1969 var þessu breytt,
og hátíðin sett á Mikjálsmessu og
allra engla, 29. september. En í
austurkirkjunni er hún 26. mars
og hefur verið svo um aldir.
Nafnið Gabríel er talið merkja
„Guð er styrkur minn“, „Guð hef-
ur opinberað sig máttugan“,
„hetja Guðs“, „maður Guðs“,
„hinn sterki maður Guðs“ eða
„hinn mikli“.
Gabríel erkiengill
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Gabríel sýnist í
Biblíunni vera engill
miskunnarinnar og
aðal sendiboði al-
mættisins, en Mikael
hins vegar bar-
áttujaxlinn og stríðs-
hetjan. En þetta er
samt ekki einhlítt.
Sigurður Ægisson
fjallar í dag um eng-
ilinn, sem er Guði til
vinstri handar.
HUGVEKJA
NÚ FER hver að verða síðastur að
sjá myndlistarsýningu Ástu Ólafs-
dóttur sem nú stendur yfir í norð-
ursal Nýlistasafnsins. Sýningunni
lýkur sunnudaginn 2. október. Ný-
listasafnið stendur við Laugaveg
26, gengið er inn frá Grettisgötu,
og er opið kl. 13–17.
Á sýningu Ástu má sjá innsetn-
ingu sem staðsett er á miðju gólfi.
Þar á möl standa tveir tréskúlptúr-
ar. Á annan hafa verið máluð tré og
yfir hinum liggur þunnt efni með
ámáluðum hraunhnullungum. Á
gólfinu liggja hraunmolar og leir-
skálar sem ýmist minna á diska eða
hauskúpur.
Af innsetningunni má ráða að
tími og afstæði hans er Ástu of-
arlega í huga. Í innsetningunni
mætast margir tímar, svo sem jarð-
fræðilegur tími, liðinn tími horf-
innar menningar ásamt tíma verks-
ins sjálfs í samtímalist og sá tími
sem það tekur að mála tré á kross-
við. Yfir innsetningunni vaka aug-
un alsjáandi, sporöskjulaga myndir
með munstrum í augasteinastað.
Ljósmyndaverk á vegg af íslensk-
um hellum og kínverskum pagóð-
um gefa innsetningunni hrynjanda
og verkinu öllu aukna vídd og dul-
úð.
Ásta hefur starfað að myndlist
síðan hún lauk námi frá nýlistadeild
Myndlista- og Handíðaskóla Íslands
árið 1978 og síðan framhaldsnámi
1984. Hún hefur fengist við listir í
fjölbreytileik sínum og víddum en
undanfarin ár lagt áherslu á skúlp-
túra unna í blandaða tækni eins og
segir í bækling sem fylgir sýning-
unni úr hlaði.
Bæklinginn prýða myndir af
verkum Ástu og texti um list henn-
ar og feril.
Tímamót
Ástu
Morgunblaðið/Golli
Innsetning Ástu Ólafsdóttur í Nýlistasafninu. Sýningu hennar lýkur á
sunnudag, sem og sýningum Unnars Jónassonar Auðarsonar og Daða Guð-
björnssonar í safninu.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT áhugamanna kynnir ung-
an einleikara og nýjan aðalstjórnanda á tónleikum sín-
um í Seltjarnarneskirkju í dag klukkan 17. Grímur
Helgason leikur einleik í klarinettkonsert nr. 1 eftir
Weber. Á tónleikunum verða einnig flutt forleikur að
Leihússtjóranum eftir Mozart og þriðja sinfónía Schu-
berts. Stjórnandi á tónleikunum verður Óliver Kentish.
Þetta eru fyrstu tónleikar sextánda starfsárs Sinfón-
íuhljómsveitar áhugamanna. Hljómsveitin er skipuð
fólki sem flest hefur langt tónlistarnám að baki en hef-
ur atvinnu af öðru en hljóðfæraleik.
Hljómsveitin hefur á stefnuskrá sinni, meðal annars,
að styðja við unga, upprennandi einleikara. Grímur
Helgason stundar nám í Listaháskóla Íslands og hefur
þrátt fyrir ungan aldur tekið virkan þátt í tónlistarlíf-
inu á síðustu árum. Óliver Kentish hefur stjórnað
hljómsveitinni nokkrum sinnum áður, en þreytir nú
frumraun sína sem aðalstjórnandi hennar. Ingvar Jón-
asson, sem gegnt hefur þessu hlutverki frá stofnun
hljómsveitarinnar árið 1990, hefur nú látið af því að eig-
in ósk.
Aðgangseyrir er 1.000 kr., 500 kr. fyrir nemendur og
eldri borgara, frítt fyrir börn.
Sinfóníuhljómsveit áhuga-
manna í Seltjarnarneskirkju
Morgunblaðið/Árni Torfason