Fréttablaðið - 04.12.2003, Blaðsíða 16

16 4. desember 2003 FIMMTUDAGUR
Á LEIÐ TIL JAPAN
Risapandan Shuan Shuan, sem býr í
Chapultepec-dýragarðinum í Mexíkó, gæð-
ir sér hér á bambusstöngli áður en hún
heldur á vit ástarævintýranna í Tókíó þar
sem hún hittir karlpönduna Ling Ling í
þeim tilgangi að fjölga kyninu.
Aldrei verið ákært á grundvelli nýs mansalsákvæðis:
Vitnavernd nauðsynleg
MANSAL Til þess að hægt sé að upp-
lýsa mansalsmál sem upp koma hér
á landi þarf breytingar á lögum, að
sögn Guðrúnar Ögmundsdóttur,
þingmanns Samfylkingarinnar.
Hún segir að nauðsynlegt sé að
veita fórnarlömbunum vitnavernd
líkt og tíðkast í löndunum í kringum
okkur. Mál sem tengjast mansali
séu erfið og því sé það grunvallarat-
riði, ef það eigi að upplýsa þau, að
fórnarlömbin þori að tala. Það geri
þau ekki nema njóta verndar.
„Við vorum með þetta til um-
fjöllunar í allsherjarnefnd en feng-
um þetta ekki í gegn,“ segir Guð-
rún. „Ég trúi hins vegar ekki öðru
en að dómsmálaráðherra muni
breyta þessu fljótlega.“
Tvö mál sem hugsanlega tengj-
ast mansali hafa komið upp á þessu
ári. Fyrsta málið kom upp síðastlið-
ið vor þegar Bandaríkjamaður kom
hingað með fjórum kínverskum
ungmennum. Maðurinn var dæmd-
ur í sex mánaða fangelsi fyrir að
hafa með skipulögðum hætti aðstoð-
að útlendinga við að koma ólöglega
til landsins. Þegar dómurinn féll
var ekki búið að lögfesta ákvæðið
um mansal og því ekki hægt að
ákæra hann fyrir slíkt. Samkvæmt
ákvæðinu, sem nú er hluti af al-
mennu hegningarlögunum, geta
menn sem dæmdir eru fyrir mansal
verið dæmdir í allt að átta ára fang-
elsi.
Seinna málið kom upp þann
fimmta nóvember þegar ástralskur
maður kom hingað með tveimur
kínverskum stúlkum. Á næstu ell-
efu dögum þar á eftir voru átta Kín-
verjar til viðbótar teknir í Leifsstöð
með ólögleg vegabréf. Grunur leik-
ur á að mál Kínverjanna átta tengist
Ástralanum en þó hefur ekki tekist
að sanna það.
Í dómsyfirheyrslum yfir kín-
versku stúlkunum tveimur kom
fram að Ástralinn verður ekki
ákærður fyrir mansal heldur ólög-
legan flutning fólks milli landa.
Guðrún segir þessi mál endurspegla
nauðsynina fyrir vitnavernd. ■
MEÐ ÓLÖGLEG VEGABRÉF
Tíu Kínverjar með ólögleg vegabréf komu
til landsins í byrjun síðasta mánaðar.
FLÓTTAMENN Mál drengjanna
tveggja frá Sri Lanka, sem óskað
hafa eftir pólitísku hæli hér, er
nú til meðferðar hjá Útlendinga-
stofnun.
Drengirnir, sem báðir eru
undir lögaldri og ríkisborgarar í
Sri Lanka, eru sem stendur í um-
sjá Rauða krossins á Íslandi.
Katla Þorsteinsdóttir, lögfræð-
ingur hjá Alþjóðahúsi, segist
ekki geta sagt hvar drengirnir
séu en þeir séu í góðu yfirlæti.
„Þeir eru í mjög góðum hönd-
um og fá alveg sérstaka með-
ferð vegna þess að þetta eru
náttúrlega bara börn,“ segir
Katla. „Rauði krossinn sér þeim
fyrir mat og starfsmaður Rauða
krossins er með þeim.“
Georg Lárusson, forstjóri Út-
lendingastofnunar, segir að ver-
ið sé að leita eftir upplýsingum
um drengina. Á meðan sé málið
í raun í biðstöðu. Hann segir að
almennt séð geti svona mál tek-
ið frá nokkrum vikum upp í
nokkra mánuði.
„Það fer allt eftir því hvað
þessi ríki sem við erum að óska
eftir upplýsingum frá eru lengi
að svara okkur,“ segir Georg.
Komu frá Noregi
Fyrsta landið sem drengirnir
frá Sri Lanka komu til innan
Schengen-svæðisins var Frakk-
land. Þaðan fóru þeir til Noregs
og loks til Íslands. Katla segir
ómögulegt að segja hvort
drengirnir muni fá hæli hér. Það
gæti allt eins verið að þeir yrðu
sendir til Noregs eða Frakk-
lands á grundvelli Dyflinnar-
samningsins. Samkvæmt honum
eru flóttamenn sendir til baka til
þess lands innan Schengen-
svæðisins sem þeir komu fyrst
til. Hún segir hins vegar mikil-
vægt að gera sér grein fyrir því
að mál drengjanna hafi mikla
sérstöðu vegna ungs aldurs
þeirra. Ekki sé aðeins um flótta-
mannamál að ræða heldur
einnig barnaverndarmál.
Guðrún Ögmundsdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, segir
að í máli drengjanna sé nauð-
synlegt að hugsa um hagsmuni
þeirra. Hverjar þeirra aðstæður
verði ef þeir verði fluttir aftur
heim.
„Hins vegar á að vera mjög
skýrt í lögunum hvernig farið er
með svona mál, en svo er ekki
nú.“
Katla segir að í samanburði
við til dæmis hin Norðurlöndin
séu ótrúlega fáir sem sæki um
pólitískt hæli hér á landi. Á síð-
asta ári hafi 117 flóttamenn sótt
um hæli hér samanborið við 33
þúsund í Svíþjóð og rúmlega 17
þúsund í Noregi. Hún segir að í
Svíþjóð og Noregi hafi um 2%
umsækjenda fengið pólitískt
hæli en enginn hér. Reyndar
hafi aðeins einn fengið pólitískt
hæli hér frá árinu 1992, en það
var árið 1999 þegar ungur
drengur frá Kongó fékk hæli.
Skortir eftirfylgni
Meginskýringin á því hversu
fáir fá pólitískt hæli hér er Dyfl-
innarsamningurinn. Katla segir
að önnur skýring sé sú að fólk
dragi umsóknina um pólitískt
hæli tilbaka. Það gerir fólk
vegna þess að ef það fær synjun
hér fær það ekki að fara aftur
inn á Schengen-svæðið í að
minnsta kosti þrjú ár og þar með
ekki möguleika á að sækja um
pólitískt hæli í þeim löndum.
„Dyflinnarsamningurinn er
að mörgu leyti mjög góður,“ seg-
ir Katla. „Það sem mér finnst
hins vegar vanta er að yfirvöld
hér fylgi því eftir að tekið sé á
málum þess fólks sem sent er til
annara landa innan Schengen-
svæðisins. Í mínum huga berum
við ábyrgð á því að þess sé raun-
verulega gætt að þetta fólk fái
réttláta meðferð í þeim löndum
sem við sendum það til.“
Katla segir að þrátt fyrir
Dyflinnarsamninginn banni
ekkert íslenskum yfirvöldum að
taka mál til meðferðar.
„Ég get ekki nefnt einhver
sérstök dæmi um þetta en það
eru mörg dæmi þar sem aðstæð-
ur fólksins eru þannig að það er
erfitt að flytja það til baka.“
trausti@frettabladid.is
Í UMSJÁ RAUÐA KROSSINS
Drengirnir tveir frá Sri Lanka, sem komu til landsins 22. nóvember, eru nú í umsjá Rauða kross Íslands. Myndin er sviðsett.
Hvers vegna Ísland?
Katla Þorsteinsdóttir
Í þeim málum sem tengjastólöglegum flutningi á fólki
milli landa eða mansali er
áfangastað-
urinn ekki
Ísland í flest-
um tilvikum,
h e l d u r
Bandaríkin
eða Kanada.
Þetta er svo
nýtt að það
er erfitt að
segja hvers vegna farið er í
gegnum Ísland á leiðinni
vestur um haf. Í þeim málum
sem tengjast flóttafólki er
fólkið einnig oftast á leiðinni
til Bandaríkjanna. Hins veg-
ar höfum við líka heyrt að
fólk kemur hingað vegna
þess að það hefur heyrt að
landið sé fjölskylduvænt og
að hér sé gott að búa.
Guðrún Ögmundsdóttir
Þetta fólk er náttúrlega áleiðinni til Bandaríkj-
anna. Ísland er bara metið
þannig að
a u ð v e l d a s t
sé að komast
þangað í
gegnum Ís-
land. Það er
kannski hald-
ið að eftirlit
sé lítið hér,
en það er
vanmat því fámennið gerir
það einmitt að verkum að
það er oft meira eftirlit en
ella.
Þórir Guðmundsson
Með tilkomu Schengen ermun auðveldara að
komast til Íslands en áður.
F l e s t i r
f lóttamenn
fara samt
eitthvað ann-
að en til Ís-
lands. Það
eru í raun
hin svoköll-
uðu vanþró-
uðu ríki sem
taka á móti langflestum
flóttamönnum. Það koma að-
eins örfáir til Íslands, þannig
að það er varla hægt að segja
að hér sé einhver flótta-
mannavandi.
Georg Lárusson
Ísland er partur afSchengen og hingað kemur
fólk alveg eins og til annarra
landa. Það er
líka alveg
ljóst að hing-
að kemur
fólk sem er á
leiðinni til
B a n d a r í k j -
anna. Ástæð-
an fyrir því
er kannski sú
að á hverjum degi er flogið
oftar frá Íslandi til Banda-
ríkjanna en samanlagt frá öll-
um hinum Norðurlöndunum.
Á LEIÐ Í IÐNSKÓLANN
Þórir Guðmundsson, upplýs-ingafulltrúi Rauða Kross Ís-
lands, segir að búið sé að inn-
rita drengina í Iðnskólann eftir
áramót, þannig að þeir muni
hafa eitthvað fyrir stafni á
meðan mál þeirra sé til skoðun-
ar hjá yfirvöldum. Hann segir
að verið sé að reyna að finna
eitthvað fyrir þá að gera þang-
að til skólinn byrji, ýmislegt sé
í boði en það þurfi að finna eitt-
hvað sem henti þeim. Aðspurð-
ur segir hann að þeir muni
borða jólamáltíðina hjá Rauða
krossinum, ekki sé ljóst hvað
verði á matseðlinum en það
verði eitthvað gott. Reynt verði
að sjá til þess að þeir muni upp-
lifa skemmtileg íslensk jól.
SAMIÐ Í MÁNUÐINUM
Enn er ekki ljóst hverjirmuni veita flóttamönnum
aðstoð frá og með næstu ára-
mótum þegar samningurinn við
Rauða krossinn rennur út. Ge-
org Lárusson, forstjóri Útlend-
ingastofnunar, segir að verið sé
að ræða við nokkra aðila, þar á
meðal Rauða krossinn. Hann
segist vonast til að samkomu-
lag náist um málið fyrir lok
þessa mánaðar.
Drengirnir frá
Sri Lanka bíða
Útlendingastofnun bíður eftir upplýsingum um tvo unga
drengi frá Sri Lanka sem óskað hafa eftir pólitísku hæli hér.
Óvíst er hvort þeir fá hæli.
Fréttaskýring
TRAUSTI HAFLIÐASON
■ skrifar um mál pólitískra
flóttamanna á Íslandi.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T