Fréttablaðið - 30.09.2005, Blaðsíða 20
Nau›synlegt a› r‡mka lögin
DÓMSMÁL „Ef kona liggur grátandi
uppi í rúmi við fyrstu kynni karls
og konu, hvaða ástæðu hefur karl-
maðurinn þá til að álíta að hún sé
samþykk því að sofa hjá honum?
Það væri í það minnsta hægt að
líta á það sem stórfellt gáleysi að
leiða jafn augljós merki hjá sér,“
segir Þorbjörg Sigríður Gunn-
laugsdóttir lögfræðingur.
Í dag mæla lögin fyrir um að
saksóknari verður að sýna fram á
að gerandinn hafi ætlað sér að
nauðga þolendanum. Jafnframt
verður ríkissaksóknari að láta
málið niður falla telji hann þau
sönnunargögn sem lögreglan
leggur til ekki nægileg til sakfell-
ingar.
„Það má alveg taka undir með
því sem hefur verið sagt, að ís-
lenska löggjöfin er þannig að
mjög nákvæmlega er greint á
milli brota, og verknaðarlýsingin
er mjög fastbundin,“ segir Ragn-
heiður Harðardóttir vararíkissak-
sóknari.
Oft stranda nauðgunarmál á
því að gerandinn segist hafa hald-
ið að þolandinn hafi verið sam-
þykkur mökum. Því getur verið
auðveldara að sanna að glæpur
hafi verið framinn í þeim tilfell-
um þar sem konan slæst við ger-
andann, en ítrekað verða konur
svo hræddar þegar árásarmaður-
inn eða -mennirnir byrja, að þær
þora ekki að berjast á móti því
þær óttast enn frekara ofbeldi, að
sögn Þorbjargar.
Norsku hegningarlögin inni-
halda refsiheimild fyrir nauðgun
af stórfelldu gáleysi og þar í landi
nægir að sýna fram á að gerand-
inn hefði átt að vita að mökin fóru
fram gegn vilja þolandans. Til
dæmis var norskur maður nýver-
ið dæmdur fyrir nauðgun á konu
sinni, því hann hafði ítrekað farið
fram á „sáttakynlíf“ eftir að hafa
beitt hana ofbeldi. „Konan barðist
ekki á móti manninum því hún
vissi hvaða afleiðingar það myndi
hafa, en þá sagði dómurinn að í
þessari aðstöðu hefði maðurinn
enga ástæðu til þess að ætla að
hún væri samþykk mökum,“ segir
Þorbjörg.
Auk gáleysisákvæðis, hefur
verið rætt um að gera verknaðar-
lýsinguna almennari. Þorbjörg
telur að ef gáleysisákvæði væri
sett inn í íslensk lög um nauðgan-
ir og kynferðis-
afbrot, myndi
það lækka kröf-
urnar um sönn-
u n a r á b y r g ð ,
auka refsivernd
þolenda og frek-
ar mæta þeim
veruleika sem
raunverulega er
til staðar.
Saksóknari
er á sama máli.
„Það er ekki úti-
lokað að róður-
inn yrði eitt-
hvað léttari við
slíkar breyting-
ar. Ef það nægði
að sýna fram á
gáleysi, þá
væru væntan-
lega ekki gerðar
jafn ríkar sönn-
unarkröfur og
gerðar eru í
dag,“ segir
Ragnheiður.
Um þessar
mundir endurskoðar Ragnheiður
Bragadóttir lagaprófessor kyn-
ferðisbrotalögin fyrir dómsmála-
ráðuneytið. Henni er ætlað að
semja drög að frumvarpi sem
væntanlega verður tekið til um-
fjöllunar í ráðuneytinu í haust, og
hefur Björn Bjarnason sagt að
frumvarpið verði lagt fram á Al-
þingi í framhaldi af því.
„Ég held að refsiheimild fyrir
nauðgun af stórfelldu gáleysi
myndi varla stefna réttaröryggi
sakborninga í voða. Hægt yrði að
fara þá leið að leggja gáleysisá-
byrgð á geranda um viljaafstöðu
þolanda. Þá yrði nálgunin hvað
gerandinn hefði átt að gera sér
grein fyrir að því er varðar vilja
þolanda, til dæmis miðað við að-
stæður og hegðun konunnar,“ seg-
ir Þorbjörg.
smk@frettabladid.is
ANDRÉS JÓNSSON
Formaður Ungra jafnaðarmanna
Ekki bara
uppeldisstö›var
UNGLIÐAHREYFINGAR
STJÓRNMÁLAFLOKKA
SPURT & SVARAÐ
20 30. september 2005 FÖSTUDAGUR
Alvarlegt sjóslys varð á Viðeyjarsundi fyrr í
mánuðinum sem varð tveimur einstaklingum
að bana. Rannsóknarnefnd sjóslysa hefur í
meginatriðum með rannsókn atburða af
þessu tagi að gera. Rannsóknarnefndin skilar
skýrslu sem útskýrir tildrög sjóslyss í þeim til-
gangi að koma í veg fyrir að sambærileg slys
endurtaki sig. Tilgangurinn er ekki að kanna
sök og ábyrgð. Aðeins öðru máli gegnir um
sjópróf en þau geta tekið til refsi- eða skaða-
bótaábyrgðar manna.
Hver er tilgangur sjóprófa?
Megintilgangur sjóprófa er að leiða í ljós or-
sakir slyss og aðrar staðreyndir sem máli
skipta. Sjópróf fjalla um haffærni skips og ör-
yggi á siglingu og allt sem getur leitt til aukins
öryggis sjófarenda. Það sem skilur hér á milli
rannsókna rannsóknarnefndar sjóslysa er að
sjópróf geta leitt niðurstöður í átt til refsiá-
byrgðar. Þær breytingar voru gerðar á lögum
um sjópróf árið 2000 að ekki er lengur skylt
að halda sjópróf, enda getur lögreglurann-
sókn svarað sömu spurningum.
Hverjir geta farið fram á sjópróf?
Sjópróf fara fram fyrir héraðsdómi og eru í
eðli sínu hliðstæð öðrum þinghöldum þar á
bæ. Þegar lögunum var breytt og skyldan til
að halda sjópróf var afnumin þótti rétt við-
halda möguleikanum til þess að halda sjópróf
eftir sem áður. Þeir sem geta krafist sjóprófa
eru meðal annarra Siglingamálastofnun Ís-
lands, rannsóknarnefnd sjóslysa, eigendur, út-
gerðarmenn eða leigutakar skipa, farmeig-
endur, vátryggjendur, lögreglustjórar, meiri-
hluti áhafnar eða stéttarfélög viðkomandi sjó-
manna.
Taka til refsiábyrg›ar
FBL GREINING? SJÓPRÓF
SIGRÚN MARÍA KRISTINSDÓTTIR
smk@frettabladid.is
FRÉTTASKÝRING
fréttir og fró›leikur
SVONA ERUM VIÐ
Fjöld nemenda í háskólum árið 2004
Heimild: HAGSTOFAN
8.
71
2
1.
35
5
1.
49
6
1.-4. ársfjórðungur 2004
H
ás
kó
li
Ís
la
nd
s
H
ás
kó
lin
n
í R
ey
kj
av
ík
H
ás
kó
lin
n
á
Ak
ur
ey
ri
Væri gáleysisákvæ›i sett inn í lög um kynfer›isbrot, gæti fla› í mörgum tilvikum au›velda› sakfellingu
nau›gara. Ákvæ›i› er ekki til í lögum yfir nau›ganir og önnur kynfer›isbrot, flótt fla› sé í lögum um
kynfer›isafbrot gagnvart börnum.
AFLEIÐINGAR NAUÐGANA Oft reynist fórnarlömbum nauðgana erfitt að leita réttar síns. Sífellt fleiri lögmenn segja það vera nauðsyn-
legt að rýmka íslenska lagabókstafinn svo hægt sé að ákæra gerendur fyrir gáleysi í samskiptum sínum við þolandann.
M
YN
D
/G
ET
TY
Þorbjörg Sigríður
Gunnlaugsdóttir
Ragnheiður Harðar-
dóttir
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
ET
TY
I
M
AG
ES
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/E
.Ó
L.
Breyttur
afgreiðslutími
í Skaftahlíð 24
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
F
I
0
1
4
4
1
6
Virka daga kl. 8–18.
Helgar kl. 11–16.
SMÁAUGLÝSINGASÍMINN ER 550 5000
OG ER OPINN ALLA DAGA FRÁ KL. 8–22.
Gróska er í starfi ungliðahreyfinga
stjórnmálaflokka. Andrés Jónsson er
formaður Ungra jafnaðarmanna.
Skipta ungliðahreyfingar máli?
Já, þær skipta máli. Ég trúi því að
ungliðahreyfingar einar og sér geti
haft áhrif á og breytt umræðu um
mál. Þær eru ekki einungis uppeld-
isstöðvar eins og stundum er haldið
fram.
Eru ungliðahreyfingar fjölmennar?
Það er afstætt. Í öllum félagsstörfum
eru misvirkir félagsmenn.
Skiptir starf ungliðahreyfinga máli
fyrir flokkana?
Kosningarannsóknir benda til þess
að þú kjósir áfram þann flokk sem
þú kaust fyrst. Því skiptir mjög miklu
máli fyrir flokkana að ná til fólks