Fréttablaðið - 30.09.2005, Blaðsíða 24

Þegar Davíð Oddsson hætti af-
skiptum af stjórnmálum 27.
september, voru mikil tímamót.
Hann hafði háð marga orrust-
una og jafnan fengið sigur. Enn
er ekki tímabært að spyrja að
leikslokum um hina eina orr-
ustu Davíðs, þar sem fullur
sigur hlaust ekki, fjölmiðla-
frumvarpsmálið, enda hafa
harðir andstæðingar hans í því
máli eins og Egill Helgason og
Sigurður G. Guðjónsson lýst
því síðar yfir, að rás viðburða
hafi sýnt þeim fram á nauðsyn
fjölmiðlalaga á litlum markaði
eins og hinum íslenska.
Með Davíð Oddssyni er ekki
aðeins horfinn af sviði sigur-
sæll stjórnmálamaður, heldur
líka skemmtilegur. Jónas Krist-
jánsson ritstjóri lýsti því svo,
að menn vissu alltaf í fjölmenn-
um veislum, hvar Davíð var,
því að þar var stærsti hópurinn.
Allir vita, að Davíð kann ótal
sögur af sjálfum sér og öðrum,
segir þær vel og bregður sér þá
iðulega í hlutverk eftir-
hermunnar. Davíð er líka kunn-
ur fyrir fyndin tilsvör. En í
þeim er oft alvara um leið.
„Húmor táknar ekki afsal
neinnar alvöru,“ sagði Tómas
skáld Guðmundsson eitt sinn.
Í opinberri heimsókn til Ís-
lands árið 2000 skrapp Margrét
Danadrottning til Ísafjarðar, og
af því tilefni gaf Ólafur Ragnar
Grímsson forseti henni ljós-
mynd af föður sínum, Grími
rakara Kristgeirssyni, á Ísa-
firði 1956 í heimsókn foreldra
hennar, Friðriks konungs og
Ingiríðar drottningar. Skömmu
síðar sótti Davíð fund sjálf-
stæðismanna á Selfossi. Að
ræðu hans lokinni spurði fund-
armaður, hvað forsætisráð-
herra segði um það, að forseti
Íslands hefði gefið Margréti
Danadrottningu ljósmynd af
föður sínum. Davíð kvaðst eng-
ar athugasemdir gera við það.
Fundarmaðurinn sætti sig ekki
við þetta svar, kvaddi sér hljóðs
í lok fundar og spurði: „Skil ég
það rétt, að forsætisráðherra
geri engar athugasemdir við
það, að forseti Íslands skuli
hafa gefið Margréti Dana-
drottningu ljósmynd af Grími
rakara?“ Davíð svaraði góðlát-
lega: „Já, það er alveg rétt skil-
ið, ég geri enga athugasemd við
það, enda veit ég ekki til þess,
að Margrét Danadrottning hafi
átt neina ljósmynd af Grími
rakara!“
Ári áður, í ársbyrjun 1999,
var Davíð boðið að vera aðal-
ræðumaður á þorrablóti Íslend-
inga í Lundúnum. Honum var
ekki sagt, að Össur Skarphéð-
insson ætti að vera fundar-
stjóri, en þótt Össur sé ósjaldan
hress í bragði, fylgir hann ekki
alltaf kurteisisreglum. Þegar
samkoman hófst, kynnti Össur
Davíð með nokkrum kersknis-
orðum. Gestum mislíkaði mörg-
um, og varð kurr í salnum.
Hann hljóðnaði þó, þegar Davíð
steig í ræðustól og hóf ræðu
sína svo: „Þið þurfið ekkert að
taka nærri ykkur, hvernig hann
Össur talar um mig. Hann talar
aðeins svona um menn, sem eru
fyrir framan hann í stafróf-
inu!“
Mörgum árum áður, 1982,
var Ingibjörg Sólrún Gísladótt-
ir kjörin í borgarstjórn fyrir
Kvennaframboðið. Þá var enn
kalt stríð í heiminum, og töldu
sumir, að í baráttunni við
Kremlverja væri best að henda
frá sér öllum vopnum. Í sam-
ræmi við það báru fulltrúar
Kvennaframboðsins fram til-
lögu um, að öll Reykjavík yrði
lýst kjarnorkuvopnalaust
svæði. Davíð Oddsson, sem þá
var borgarstjóri, tók tillögunni
vel, en sagði, að Reykvíkingar
ættu að læra af reynslunni.
Hann myndi styðja það, að Ár-
bæjarhverfi yrði fyrst lýst
kjarnorkuvopnalaust svæði, og
ef það gæfist vel, þá Reykjavík
öll.
Skömmu eftir að Davíð
Oddsson settist í borgarstjórn
Reykjavíkur 1974, gerði hann á
fundi borgarstjórnarflokks
sjálfstæðismanna athugasemd
við það, að knattspyrnukappinn
snjalli, Albert Guðmundsson
borgarfulltrúi, safnaði fé til
Sjálfstæðishússins í sömu
fyrirtækjum og hann beitti sér
síðan fyrir, að fengju lóðir eða
sérstakar ívilnanir í skipulags-
málum. Albert reiddist og sagð-
ist ekki hlusta á talið í þessari
stuttbuxnadeild flokksins.
Davíð lét sér þá hvergi bregða,
heldur sagði með undrunartón í
röddinni: „Mér kemur mjög á
óvart, að maður skuli tala
óvirðulega um stuttbuxur, sem
hafði atvinnu af að hlaupa um á
þeim áratugum saman.“ ■
Þ ingkosningarnar í Póllandi um síðustu helgi eru um margteftirtektarverðar. Þar er þá fyrst til að taka að svo virðistsem hægriflokkar taki nú við stjórn landsins, eftir kosn-
ingasigur þeirra. Þetta eru flokkarnir Lög og réttlæti, sem fékk
tæplega 27 af hundraði atkvæða í kosningunum, og frjálshyggju-
flokkurinn Borgaravettvangur, sem hlaut rösklega 24 prósent at-
kvæða. Þessir tveir flokkar fengu samtals 288 þingsæti af 460 á
pólska þinginu og hafa þar með góðan meirihluta.
Flokkar á vinstri vængnum hafa farið með völdin í landinu síð-
ustu fjögur árin, en þar áður hafði verið við stjórnvölinn ríkis-
stjórn sem átti rætur í Solidarnosc-hreyfingunni, sem einkenndi
mjög þjóðlífið í Póllandi á sínum tíma. Stjórnin sem nú lætur af
völdum hefur þurft að ganga í gegnum ýmislegt, þar hafa verið
innanflokksátök og hneykslismál. Leiddi þetta til þess að forsætis-
ráðherrann varð að segja af sér á síðasta ári.
Innganga Pólverja í Evrópusasmbandið gekk ekki þrautalaust
fyrir sig en þeir hafa verið þar fullgildir þátttakendur frá því í
maí á síðasta ári, þegar bandalagið stækkaði svo um munaði. Áður
höfðu Pólverjar gengið í Atlantshafsbandalagið, árið 1999, en þá
voru liðin tíu ár frá því að þeir sögðu skilið við kommúnískt skipu-
lag. Allt þetta hefur haft áhrif á þjóðarsálina í Póllandi og umrót-
inu verður kannski best lýst með því að forsætisráðherrann sem
nú tekur við er sá ellefti í röðinni frá 1989. Segir það meira en
margt annað um að það hefur ekki verið þrautalaust fyrir
Pólverja að yfirgefa kommúnismann.
Kosningaþátttakan í kosningunum um helgina var mjög dræm
á okkar mælikvarða, aðeins rösklega fjörutíu prósent. Þessa litlu
þátttöku má túlka þannig að almenningur hafi verið að mótmæla
stjórnmálaflokkunum í landinu, því þar hefur gengið á ýmsu í
efnahagslífinu, þrátt fyrir aðildina að Evrópusambandinu.
Eineggja tvíburabræðurnir Lech og Jaroslaw Kaczynski hafa
mjög verið í sviðsljósinu í Póllandi undanfarnar vikur, því annar
er leiðtogi íhaldsflokksins Laga og réttlætis, en hinn er frambjóð-
andi í forsetakosningunum sem fram fara í landinu eftir rúma
viku. Vegna úrslita kosninganna hefur Jaroslaw nú dregið sig í hlé
og efnahagsmálasérfræðingurinn Kazimierz Marcinkiewicz er
orðinn forsætisráðherraefni flokksins. Hinn Kaczynski-bróðirinn
getur því hellt sér í forsetaslaginn, því það hefði verið óhugsandi
að bræður, hvað þá eineggja tvíburabræður, gegndu tveimur
æðstu valdastöðunum í landinu.
Atvinnuleysi er mikið í Póllandi, eða 18 prósent, sem er það
mesta innan Evrópusambandsins. Búist er við því að þjóðartekjur
minnki töluvert í landinu í ár, þannig að ærin verkefni blasa við
nýrri ríkisstjórn. Pólland er mikið landbúnaðarland en landbúnað-
urinn þar hefur ekki verið mjög arðgefandi þar, frekar en víða
annars staðar í Evrópu. Flokkurinn Borgaravettvangur, sem
væntanlega verður í ríkisstjórn, hafði á stefnuskrá sinni fyrir
kosningar að breyta skattakerfinu í landinu, þannig að virðisauka-
skattur yrði 15 prósent og tekjuskattur yrði líka 15 prósenta flat-
ur skattur. Það er hins vegar ekki víst að samstarfsflokkurinn fall-
ist á þetta, en vissulega er hér á ferðinni eftirtektarverð tilraun í
skattamálum. ■
30. september 2005 FÖSTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Hægriflokkar náðu meirihluta á pólska þinginu
um síðustu helgi.
Pólsku
kosningarnar
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
DAVÍÐ ODDSSON
HANNES
HÓLMSTEINN
GISSURARSON
PRÓFESSOR
Enn er ekki tímabært a›
spyrja a› leikslokum um hina
eina orrustu Daví›s, flar sem
fullur sigur hlaust ekki, fjöl-
mi›lafrumvarpsmáli›, enda
hafa har›ir andstæ›ingar
hans í flví máli eins og Egill
Helgason og Sigur›ur G. Gu›-
jónsson l‡st flví sí›ar yfir, a›
rás vi›bur›a hafi s‡nt fleim
fram á nau›syn fjölmi›lalaga
á litlum marka›i eins og hin-
um íslenska.
Húmor ekki afsal alvöru
Veigrar sér við
Siv Friðleifsdóttir alþingismaður er stödd
í Cascais í Portúgal og situr þar ráðstefnu
á vegum Evrópuráðsins um efnahags-
brotastarfsemi. Hún skrifar á blogg sitt,
siv.is, á netinu í gær: „Hér á ráðstefnunni
hef ég hitt nokkra þátttakendur frá nor-
rænum stofnunum. Strax og þeir heyrðu
að maður var frá Íslandi spurðu þeir um
hvernig gengi með Baugsmálið.
Sagði þeim að um fátt annað væri
fjallað bæði meðal fólksins og í
fjölmiðlum á Íslandi þessa dag-
ana. Mikil dramatík væri komin
i Baugsmálið og maður
veigraði sér við að fletta
dagblöðunum á
morgnana vegna þró-
unar málsins.“
Öfugmæli um Davíð
Sigurjón Þórðarson, þingmaður frjáls-
lyndra, fjallar um arfleifð Davíðs Odds-
sonar á heimasíðu sinni: „Ýmsir, jafnvel
háskólaprófessorar, hafa talað um að í
stjórnartíð Davíðs hafi eitthvert óskil-
greint frelsi aukist og ríkisafskipti
minnkað. Þetta eru í raun alger öfug-
mæli þar sem útgjöld hins opinbera
hafa aukist gífurlega í valdatíð Davíðs
Oddssonar og þeir sem hafa ekki viljað
lúta stjórn hafa fengið bágt fyrir, s.s.
Baugur, á meðan aðrir hafa fengið að
leika lausum hala. Það hefur ýmislegt
áunnist í íslensku þjóðlífi á undan-
förnum áratugum og má rekja stóran
hluta þess til alþjóðasamninga, s.s.
EES-samninga, og ýmsar stjórnsýslu-
og réttarbætur sem rekja má til al-
þjóðlegra viðhorfsbreytinga. Ég á þá
m.a. við stjórnsýslu- og upplýsingalög.“
Árásir á Hæstarétt
Loks skal hér vitnað í pistil sem Jó-
hann Ársælsson, þingmaður Samfylk-
ingarinnar, skrifar á heimasíðu sína:
„Það er ... mín skoðun að framganga
Davíðs Oddssonar gagnvart Hæstarétti
eigi stærstan þáttinn í þeim skorti á
trausti til dómstóla og réttarkerfis sem
greinilega hefur komið fram hjá þjóð-
inni að undanförnu. Ítrekaðar árásir
forsætisráðherrans á Hæstarétt fyrir
niðurstöður í dómsmálum t.d. kvóta-
málum og málum öryrkja og síðar
skipan frænda og vina í réttinn hafa
veikt mjög traust fólks á sjálfum æðsta
dómstól landsins.“
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550
5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprent-
smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum
verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871