Tíminn - 24.08.1975, Blaðsíða 14

14
TÍMINN
Sunnudagur 24. ágúst 1975
Þekkt fyrirtæki leitar að manni til að
annast
innkaup og verzlun
með fóðurvörur
Æskilegt er að maðurinn hafi staðgóða
þekkingu á fóðurvörum og i fóðurfræði,
svo og nokkra verzlunarreynslu.
Tilboð merkt: „Fóðurvörur 1864” sendist
blaðinu fyrir 30. ágúst nk.
Starf rafveitustjóra
Rafmagnsveitur rikisins auglýsa eftir raf-
veitustjóra á Snæfellsnesi með aðsetur i
ólafsvik.
Umsóknir er greini aldur, menntun og
fyrri störf berist fyrir 15. sept. 1975.
Rafmagnsveitur rikisins
Laugavegi 116,
Reykjavik.
Menntamálaráðuneytið,
22. ágúst 1975.
Staða ritara
i menntamálaráöuneytinu er laus til umsóknar. Vélrit-
unarkunnátta nauösynleg og nokkur þekking I dönsku
og ensku æskileg. Umsóknir er tilgreini menntun og
fyrri störf sendist ráöuneytinu fyrir 5. september nk.
Rannsóknastofnun
landbúnaðarins
óskar eftir að ráða ritara. Leikni i vélritun
nauðsynleg, góð kunnátta i ensku æskileg.
Upplýsingar i sima 82230. Umsóknir send-
ist fyrir 10. september nk.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins.
Fyrsta flokks HAMPIÐJU-heybindigarn
er framleitt í tveim sverleikum
blátt (grannt)
éM'i og gult (svert)
Fæst hjá kaupfélögum
Kristjáni 0. Skagfjörð h.f
Globus h.f. og
Sambandinu Ármúla 3
GOTT HEYBINDIGARN EYKUR
REKSTRARÖRYGGI VÉLANNA.
STAKKHOLTI 4 Reykjavik
lllllllllll
■
17 ||N'
.líuíS.III..
1
ii ,y i
s!
S«
rnmm
Ræktuna
in
30 ára
A öndveröu þessu ári voru
þrjátiu ár liðin siðan lög um
jaröræktar- og húsagerðarsam-
þykktir i sveitum öðluðust gildi.
(Lög nr. 7 12. janúar 1945). Sam-
kvæmt þessum lögum voru
ræktunarsambönd stofnuð i öll-
um landshlutum, eftir að sam-
þykkt fyrir sérhvert þeirra
hafði verið staðfest af land-
búnaðarráðuneytinu. Þau geta
nú eitt eftir annað farið að halda
þrjátiu ára afmæli.
Framförum á tæknisviði
fylgja ný vinnubrögð, aukin af-
köst og að jafnaði bætt lifs-
kjör.Þess sáust merki, þegar ný
og betri handverkfæri ruddu sér
til rúms, s.s. skozku ljáirnir, og
siðar er Eylandsljáir komu til
sögu. Breytingin er þó miklu
stórfelldari, þegar vélar koma i
stað handverkfæra.
A fjórða áratug þessarar ald-
ar höföu sum búnaðarsambönd-
in sett sér það mark að beita sér
fyrir því, að öll gömlu túnin
yrðu sléttuö á tiu árum, en á
mörgum bæjum voru túnin
mjög þýfð og alls ekki véltæk.
A striðsárunum voru fyrst
fluttar hingað til lands stórvirk-
ar skurögröfur. Vinna þeirra
sýndi, að auðið væri að þurrka
mýramar og störbæta landið
með framræslu, ef varið yrði fé
til þess og rétt á haldið.
Frumkvæði
að lögunum
Framsóknarflokkurinn átti
frumkvæði að þvi á Alþingi, að
sett yrði löggjöf, er legði grund-
völl að stórfelldri ræktun með
félagsstarfi. A þingi 1943 var af
hálfu Framsóknarflokksins bor-
iðfram frumvarp um þetta efni.
Flutningsmenn voru allir þing-
menn flokksins, sem þá áttu
sæti i efri deild. Aðalefni frum-
varpsins var það, að hvert
búnaðarsamband skuli setja sér
ræktunarsamþykkt og að þar sé
ákveðið, að sambandið hefji
ræktunarframkvæmdir með þvi
markmiði að koma þvi til leiðar
á stuttum tima, i lengsta lagi á
tiu árum, að öflun heyja á sam-
bandssvæðinu geti að mestu eða
öllu leyti farið fram á véltæku
landi. Samkvæmt frumvarpinu
átti að veita búnaðarsambönd-
um fjárhagslega aðstoð til að
eignast stórvirkar vélar. Jafn-
framt skyldi hækka til mikilla
muna jarðræktarframlag rikis-
ins vegna ræktunar, sem
gerð yrði með þessum hætti.
Flutningsmenn frumvarpsins
gerðu þá grein fyrir þessu máli,
aö markmiðið, sem þeir vildu
ná,væriútrýming þýfisá túnum
og engjum, véltæk slægjulönd
og hraðvirkar vinnuaðferöir við
öflun heyja á hverju býli. Leiðin
að markinu ætti að vera sú að
stórauka framlög til ræktunar,
sem gerð væri á vegum félags-
heildar, og gefa öllum bændum
kost á að eignast i félagi nýtizku
jarðvinnsluvélar og hafa þeirra
not til jarðabóta.
Þingnefnd, er um málið fjall-
aði, varð ekki sammála um af-
greiðslu þess. Minnihluti
nefndarinnar vildi, að frum-
varpið yrði lögfgst, en meiri-
hlutinn lagði til, að þvi yrði vis-
að frá með rökstuddri dagskrá.
Réð það úrslitum við afgreiðslu
málsins i þetta sinn. 1 nefndar-
áliti meirihluta nefndarinnar
var þetta tekið fram: „Bráða-
birgðaákvæði þau (um þúfna-
sléttun á gömlum túnum)* sem
nú eru i jarðræktarlögunum eru
að svo vöxnu máli nægileg tiu
ára áætlun.”
Þeir þingmenn, er að
nefndaráliti þessu stóðu, fluttu
um sama leyti þingsályktunar-
tillögu um, að athuga skyldi á
vegum Búnaðarfélags Islands
ýmsa þætti landbúnaðarmála.
Lög um jarðræktar- og
húsagerðarsamþykktir
A þingi 1944 var mál það, er
hér um ræðir, borið fram að
nýju af hálfu Framsóknar-
flokksins. Siðará þvi þingi voru
flutt tvö önnur frumvörp um
sama efni. Höfðu þau verið
samin á vegum Búnaðarfélags
tslands. Flutningsmenn þeirra
voru nokkrir þingmenn i Fram-
sóknarflokknum og Sjálfstæðis-
flokknum, en þeir þingmenn
voru jafnframt vegna starfa
sinna i nánum tengslum við
Búnaðarfélag íslands. Annað
frumvarpið var um jarðræktar-
og húsagerðarsamþykktir i
sveitum, en hitt um hækkun á
jarðræktarframlagi -vegna
ræktunar upp að vissri tún-
stærð. Frumvarpið um jarð-
ræktar- og húsagerðarsam-
þykktir hlaut þá fullnaðaraf-
greiðsluog var staðfest sem lög
i janúar 1945. Hinum þætti
málsins, þ.e. um hækkun á jarð-
ræktarframlagi til ræktunar,
var drepið á dreif á þvi þingi.
Rikissjóöur var þá talinn of illa
settur fjárhagslega til þess að
standa straum af síikri hækkun
jaröræktarframlags.
Þau verk, sem unnin hafa
verið á þrem áratugum á veg-
um ræktunarsambandanna og
samkvæmt lögunum um jarð-
ræktar og húsagerðarsam-
þykktir, blasa við augum hvers
manns, sem ferðast um sveitir
landsins. Og fólkið, sem land-
búnað stundar, getur æ meír
notað vélarafl til heyöflunar og
annarra starfé á hverju’býli.
Heyverkun
Ræktun landsins lyftir land-
búnaðinum á hærra stig en ella,
en hún er þó ekki einhlit til að
tryggja öryggi og góða afkomu
bænda. Kal i túnum hefur viða
valdið stórfelldum áföllum.
Veðurfræðingar segja frá þvi,
hvað i vændum sé um veðurfar,
en þekkingu þeirra fylgir ekki
slikt vald, sem goðafræðin telur,
að Freyr hafi haft að ráða yfir
regni og skini sólar, og þar með
ávexti jaröar. .
Samkvæmt skýrslum fóðruðu
bændur 67 þús. nautgripi og 845
þús. sauðkindur veturinn 1973-
1974. Kýr eru að jafnaði i húsi 8-
9 mánuði hvers árs og Sauðfé
hálft árið. Af þessum tölum er
hægt að gera sér grein fyrir
fóöurþörfinni. Miklu varðar, að
heyfengur af hinu ræktaða landi
hagnýtist sem bezt. En langvar-
andi óþurrkar á heyskapartima
torvelda stórlega heyöflun og
rýra fóðurgildið.
Og meö stórum túnum og
miklum heyfeng vex áhætta að
vissu leyti. Fréttir af heybruna
á ýmsum bæjum eru iskyggi-
lega tiðar, þrátt fyrir alla tækn-
ina viö heyskapinn. Þá er ekki
fóðriö eitt i hættu, heldur lika
hús og bústofn.
Ýmsar aðferðir hafa verið
reyndar til að gera heyöflunina
sem öruggasta. Votheysgerð
hefur lengi tiðkazt. Takist hún
vel, verður efnatap li'tið i fóðr-
inu. En samt hefur votheysgerð
ekki náð þeirri útbreiðslu hér á
landi né bændur komið upp svo
stórum votheysgeymslum, að
hún geti talizt fullnægjandi
bjargráð. Súgþurrkun i hlöðum
hefur rutt sér til rúms, og hafa
bændur verið hvattir til að taka
upp þá heyverkunaraðferð. En
súgþurrkun kemur naumast að
gagni, þegar rosinn er mestur,
þvi að ekki er hægt að láta hrá-
blautt hey I hlöður. Tilraunir
hafa verið gerðarmeðsvonefnda
hraðþurrkun á heyi. Til er sú
aðferð að þurrka hey á hesjum,
enhún hefur ekki náð útbreiðslu
hér á landi.
Fyrir nokkrum árum var af
hálfu Framsóknarflokksins flutt
tillaga á Alþingi þess efnis, að
rikisstjórninni skyldi falið að
láta vinna að þvi i samráði vð
Búnaðarfélag tslands, tilrauna-
ráð búfjárræktar, vélanefnd og
rannsóknarráð að auka tilraun-
ir með votheysgerð og fóðrun á
votheyi, svo og að efla leiðbein-
ingastarfsemi á þessu sviði.
Enn fremur að auka tilraunir
með aðrar heyverkunaraðferðir
og stuöla að útbreiðslu þeirra.
Tillaga þessi var samþykkt sem
fyrirmæli Alþingis til rikis-
stjórnar. í framhaldi af þessu
báru nokkrir þingmenn Fram-
sóknarflokksins fram frumvarp
þess efnis, að efla skuli Fram-
leiðnisjóð að miklum mun og að
tilraunir með innlenda fóðuröfl-
un og heyverkun verði látnar
ganga fyrir öðrum verkefnum
um stuðning. I samræmi við
þetta er unnið að tilraunum á
þessu sviði.
Gera þarf sem nákvæmastar
rannsóknir á þvi, hve vatnsmik-1
ið hey má taka i súgþurrkun og
við hvaða skilyrði. Auka þarf
rannsóknir i sambandi við vot-
heysgerð og reyna tæknibúnað
af ýmsu tagi við meðferð á vot-
heyi. Og fleira kemur til greina.
Siðan á að bera saman gæði
fóðurs, sem verkað er með ýms-
um aðferðum, og kostnaðinn við
fóöuröflunina. Jafnframt ber að
miöla bændum af þeirri þekk-
ingu og reynslu, sem af tilraun-
um á þessu sviði fæst, jafnóðum
og niðurstöður liggja fyrir.
Gildi laganna
Þessi mál, sem hér er drepið
á, eru dæmi þess, hve störf .Al-
þingis eru i nánum tengslum við
þjóðlifið, hve lagasetning hefur
mikilvæg áhrif á hag og aðstöðu
hvers heimilis og hvers einstak-
lings. Ræktun landsins hefði
ekki orðið eins stdrfelld á stutt-
um tima og raun er á, ef hún
hefði eing. verið framkvæmd
meö dreifðum atökum einstak-
linganna. Hið félagslega starf
um rekstur á skurðgröfum,
jaröýtum og fleiri vélum hefur
oröið lyftistöng mikilla fram-
fara. Ræktunarsamböndin
hefðu ekki getað aflað nauðsyn-
legra véla, ef fjárhagsleg aðstoð
rikisins samkvæmt lögum hefði
ekki komið til. Markmiðinu,
sem þingmenn Framsóknar-
flokksins stefndu að með frum-
varpi sinu 1943, hefur verið náð,
þ.e. útrýming gamalla vinnuað-
ferða á þýfðu og misjöfnu landi
til heyskapar, og I þess stað vél-
tæk slægjulönd og hraðvirkar
vinnuaðferðir við heyskap á
hverju býli.
Ráðstafanir, sem i fljótu
bragði virðast vera einungis til
hagsbóta einni þjóðfélagsstétt,
hafa oft viðtæk, óbein áhrif. Það
er ekki mál bændanna einna,
eins og sumir telja, hvernig til
tekst með fóðuröflun handa bú-
peningi landsmanna. Þvi örugg-
ari sem hún er, þvi minni
kostnaður við framleiðsluna, og
þeim mun lægra búvöruverð til
neytenda.
Gæði afurðanna eru að nokkru
leyti undir þvi komin, hvernig
fóður gripanna er. Og það mun
hafa veruleg áhrif á heilsufar
pjooarinnar, hvort fæði manna
erhollt og bætiefnarikteða ekki.
Páll Þorsteinsson