Tíminn - 24.08.1975, Blaðsíða 19

Sunnudagur 24. ágúst 1975
TÍMINN
19
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aðalstræti 7, sími 26500
— afgreiðslusími 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasöiu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprentb.f.
Kaupmáttur launa
1 nýjasta Fréttabréfi Kjararannsóknanefndar
er að finna upplýsingar um kaupmátt launa
fyrsta ársfjórðung þessa árs. Samkvæmt þessu
hefur kaupmáttur timakaups verkamanna i dag-
vinnu, ef miðað er við visitölu framfærslukostn-
aðar, numið 114,3 stigum, en talan 100 er miðuð
við kaupmátt timakaupsins til jafnaðar á árinu
1971. Þannig hefur kaupmáttur timakaupsins
verið' verulega meiri fyrsta ársfjórðung þessa
árs, eða um 14% meiri en hann var til jafnaðar á
árinu 1971.
Sé hins vegar miðað við árið 1972, er um örlitla
rýrnun að ræða, en þá er kaupmáttur timakaups-
ins 117,4 slig til jafnaðar yfir árið, eða 3,1 stigum
hærri en fyrsta ársfjórðunginn i ár. Árið 1973 er
ársmeðaltalið 119,6 stig og árið 1974 129,3 stig.
Samkvæmt þessu er kaupmáttur dagvinnu-
timakaups verkamanna talsvert meiri nú en 1971,
aðeins minni en 1972, og nokkru minni en á árun-
um 1973 og 1974.
Þegar það er tekið með i reikninginn, hve mikil
skerðing hefur orðið siðustu misseri á viðskipta-
kjörum við vitlönd, verður ekki annað sagt en að
það sé góður árangur, að ekki hefur orðið meiri
rýrnun á kaupmætti verkamannakaupsins. 1
þessu sambandi má það ekki gleymast, að við-
skiptakjörin voru yfirleitt mjög hagstæð á árun-
um 1971—1973, og þvi mjög auðvelt að auka kaup-
mátt launanna.
Sá árangur, sem hér hefur náðst, er framar
öðru þvi að þakka, að bæði fyrrverandi rikis-
stjórn og núverandi rikisstjórn hafa reynt að
haga stjórn efnahagsmálanna þannig, að versn-
andi viðskiptakjör hefðu sem minnsta kjara-
skerðingu i för með sér fyrir láglaunastéttirnar.
Núverandi rikisstjórn gerði þetta alveg sérstak-
lega með láglaunabótunum, sem voru teknar upp
að tillögu Ólafs Jóhannessonar.
Afturgenginn
áróður
Blaðið Ný þjóðmál er farið að koma út á ný eftir
nokkurra vikna hvild. Ekki virðist hvildin hafa
notazt aðstandendum þess vel, þvi að eftir hana
hefur blaðið það helzt til málanna að leggja, að
Framsóknarflokkurinn sé mjög þægur Sjálfstæð-
isflokknum i stjórnarsamstarfinu. Þetta er ekki
annað en upptugga úr Þjóðviljanum, og hjá
Þjóðviljanum var það upptugga úr Morgun-
blaðinu, sem hélt því fram, að kommúnistar réðu
öllu i rikisstjórn ólafs Jóhannessonar. Og ekki
var þetta heldur neitt frumlegt hjá núverandi rit-
stjórum Morgunblaðsins, þvi að nákvæmlega það
sama mátti lesa i Morgunblaðinu fyrir 50 árum
um þá Jónas Jónsson og Tryggva Þórhallsson. Þá
áttu þeir að vera alveg i vasanum hjá sósialist-
um. Framsóknarmenn munu nú sem þá láta
þennan áróður i léttu rúmi liggja. Hann er af
sama toga spunninn og jafn ástæðulaus i bæði
skiptin. En eitthvað verða þeir að segja, sem ekk-
ert hafa til að skrifa um.
ERLENT YFIRLIT
Brown hafnaði
ríkisstjórabílnum
Hann neitaði einnig að búa í ríkisstjórabústaðnum
SÍÐAN WatergatemáliB
komst á dagskrá I Bandarikj-
unum, hefur athygli kjósenda
beinzt öllu meira að mönnum
og málefnum en áður. Þeir
marka afstöðu slna til flokka
meira eftir mönnum og verk-
um þeirra heldur en stefnuyf-
irlýsingum flokkanna. Af
þessum ástæðum beinist nú
athygli Bandarlkjamanna
meira en oftast áður að ein-
stökum rikisstjórum og
stjórnarathöfnum þeirra, en
áður beindist athyglin öllu
meira að þingmönnum en rlk-
isstjórum, einkum þó öld-
ungadeildarþingmönnum. Þvl
til sönnunar má benda á, að
siðan 1960 hafa eingöngu
öldungadeildarþingmenn val-
izt I forsetaframboð hjá stóru
flokkunum, þ.e. þeir Nixon,
Kennedy, Johnson, Goldwat-
er, Humphrey og McGovern.
Nú virðist ekki óliklegt, að
nokkur breyting verði á þessu
og flokkarnir fari meira að leita
eftir frambjóðendum úr hópi
rikisstjóra, eins og algengt
var á fyrstu áratugum aldar-
innar. Þó mun þetta vart ger-
ast fyrr en 1980, þvi að rikis-
stjórar þeir, sem mest at-
hygli beinist nú að, munu tæp-
ast koma til greina sem for-
setaefni fyrr en þá.
1 KOSNINGUNUM á siðast-
liðnu hausti varð allmikið um
rikisstjóraskipti, og komu þá
til sögunnar ýmsir nýir menn,
sem þykja liklegir til meiri
frama. Hingað til hefur þó
ekki nema einn þeirra vakið
meiriháttar athygli utan
heimarikis síns. Það er Jerry
Brown, sem tók við rikis-
stjóraembættinu i Kaliforniu
af Reagan, sem gaf ekki kost á
sér til framboðs, sökum þess
að hann stefndi að þvi að
verða forsetaefni hægri arms
republikana. Jerry Brown
vann rikisstjórakosningarnar
sem frambjóðandi demo-
krata. Hann var þá talinn til-
heyra frjálslyndari armi
flokksins, enda hafði hann
stutt McGovern I forseta-
kosningunum 1972. 1 rikis-
stjórakosningunum boðaði
hann hins vegar, að ný stefna,
sem væri óháð hinni hefö-
bundnu stefnu stóru flokk-
anna, þyrfti að koma til sögu.
Honum tókst hins vegar ekki
vel að útskýra, hvað hann ætti
við, og hefur heldur ekki tekizt
það til fulls, siðan hann varð
rikisstjóri. Stjórn hans hefur
þó fengið þann svip, að hann
leggi megináherzlu á ráðdeild
og heiðarleika. Andstæðingar
hans reyna þess vegna að
koma því orði á hann, að hann
sé I reynd Ihaldssamari en
Reagan. Brown neitar þessu,
en hefur þó reynzt öllu að-
haldssamari i sambandi við
ýms félagsleg útgjöld heldur
en Reagan. Mest hefur hann
þó reynt að spara I sambandi
við rekstur stjórnkerfisins.
Hann hefur bæði fækkað emb-
ættismönnum og lækkað ýms
hæstu launin. Sjálfur sýnir
hann sparnað I verki. Þannig
neitar hann að búa i ríkis-
stjórahöllinni og býr áfram I
litilli piparsveinsibúð. Hann
notar ekki hinn dýra bil rikis-
stjóraembættisins, heldur
miklu minni og ódýrari bil, og
hann notar heldur ekki einka-
flugvél rikisstjórans, heldur
ferðast i venjulegum farþega-
flugvélum. Þessar aðgerðir
hans eru ekkert vel séðar af
háttsettum embættismönnum,
en lægra settir starfsmenn
hans og aimenningur kunna
þeim mun betur að meta þær.
Brown heldur þvi fram, ao
þessar ráðstafanir hans til
'aðgæzlu og sparnaðar, séu
aðeinseinnþátturhinnar nýju
stefnu. Hún eigi eftir að koma
betur I ljós síðar, m.a. i
sambandi við lög og rétt, en
þeim beri að framfylgja af
fullri festu, og ekki megi slaka
á refsingum.
ÞÓTT Jerry Brown sé ekki
nema 37 ára að aldri, hefur
hann orðið sögulegan feril að
baki. Faðir hans, Pat Brown,
var rikisstjóri Kaliforniu i átta
ár, og vann sér það m.a. til
frægðar að fella Nixon I rikis-
stjórakosningum 1962. Fjórum
árum siðar féll hann svo fyrir
Reagan. Pat Brown var um-
bótasinnaður demokrati I stil
við Humphrey og Johnson.
Svo mikiö var rætt um stjórn-
mál á heimili hans, að Jerry
fékk leið á þeim, og átti það
sinn þátt I þvi, aö hann gekk i
munkaskóla að loknu námi i
gagnfræðaskóla. Þar var hann
i fjögur ár, og var að mestu
einangraður tvö fyrstu árin.
Hann telur sig hafa lært mikið
hjá munkunum. Eftir aö hann
fór úr munkaskólanum,
stundaði hann nám i grisku og
latinu i tvö ár. Þá hóf hann
laganám við Harwardháskóla
og lauk þar góðu prófi. Hann
stundaði siðan lögfræðistörf I
Kaliforniu og hóf afskipti af
stjórnmálum. M.a. var hann
eindreginn andstæöingur þátt-
töku Bandarikjanna I
Vietnamstyrjöldinni, og hann
studdi réttindabaráttu mexl-
kanskra verkamanna I
Kaliforniu. Ariö 1970 náði
hann kosningu sem rikisritari
i Kaliforniu, en þvi embætti
fylgja ýmsar lögfræðilegar
skráningar og skjalavarzla.
Þettaembætti hafði verið talið
áhrifalitið áður, en Brown
breytti þvi með þvi að gera
miklu strangari kröfur en
áður, einkum I sambandi við
skrásetningar ýmissa auð-
félaga. Fyrir þetta varð hann
þekktur i Kaliforniu.og i fyrra
vann hann auðveldlega I próf-
kjörinu hjá demokrötum, og
siðan i sjálfum rikisstjóra-
kosningunum.
Jerry Brown er ókvæntur.
en sýnir sig öðru hverju i fylgd
með leikkonum, og ekki
dregður það úr þeirri athygli,
sem honum er veitt — Þ.Þ.
Jerry Brown