Tíminn - 11.12.1975, Blaðsíða 26

26
JÓLABLAÐ 1975
Karlamagnús keisari og Willebad biskup meö likan af dóm-
kirkjunni á milli sin.
I.
Á siðast liðnu sumri var ég á
ferð i Brimum i Þýzkalandi. Ég
gat ekki lengi stanzað þar, að-
eins nokkra daga, og fékk þvi
takmarkaðan tima til að skoða
það, sem mig langaði mest til.
Brimar er gömul og ný menn-
ingar- og viðskiptaborg, og var
um skeið nefnd Róm norðursins,
eins og betur verður ljóst i máli
minu. Hún er nú frjáls hansa-
borg, og á i sögunni miklar erfð-
ir i sambandi við viðskipti og
verzlun við fjarlæga heims-
hluta.
Fyrsta daginn sem ég dvald-
ist i Brimum, komst ég að þvi,
að verið var að grafa upp
kirkjugrunn elztu kirkju borg-
arinnar, dómkirkjunnar sem
byggð var á 11. öld. Ég varð mér
úti um nokkrar upplýsingar um
rannsóknir fornleifafræðing-
anna, en ekki fékk ég að koma
inn i dómkirkjuna, né sjá neitt
af þvi, sem þar hafði fundizt. Ég
ætla hér i örstuttu máli að
greina frá þvi, sem ég fékk að
vita, og tengja það þeirri at-
burðarásfrá löngu liðnum tíma,
er snertir menningu Islands, en
einmitt suður á bökkum
Weserfljóts á hún rætur, og
voru þar spunnir snarir þættir
fyrstu siðmenningar landsins,
og þeir sterkir og traustir, og
hafa ekki aðrir orðið traustari
gegnum aldirnar.
Saga Brimadómkirkju er i
raun réttri mjög táknræn fyrir
kristna menningu Noröurlanda.
Arið 780 vigði Karlamagnús
keisari engilsaxneskan prest,
Willebad að nafni, til trúboðs-
starfa i héraðinu við Weser, er
nú Bremen og Bremerland. Sjö
árum siðar var hann vigður til
biskups i Worm, og hóf hann þá
smiði dómkirkju I Brimum, og
var hún vigð áriö 789. Kirkjan
var smiðuð úr timbri, eins og
Skirnarfontur i dómkirkjunni i Brimum.
Markaðssvæði í Brimum, séð frá vinstri. Ráðhúsið til vinstri og dómkirkjan til hægri.
Jón Gislason:
Fornleifafundur
í dómkirkj unni
í Brímum
flestar eða allar kirkjur i nor-
rænum löndum i upphafi.
Árið 843 gerðu norrænir vik-
ingar árás á Hamborg, rændu
þar og eyddu. Erkibiskupinn
þar, Ansgar, hinn frægi trúboði
Norðurlanda, flúði þá til Brima.
Uppfrá þvi varð lengi erki-
biskupssetur i Brnnum, og var
það lang voldugast slikra i
Norðurheimi fyrir norðan
Mundiafjöll. Hinn frægi sagna-
ritari, Adam frá Brimum, kall-
aði Brima Róm norðursins, og
mun það hafa verið sannmæli á
dögum Aðalberts hins mikla
erkibiskups.
í Brimum var stofnaður al-
mennur markaður árið 965, og
var hann staðsettur á bökkum
Weser, þar sem nú er miðborg-
in. Þessi markaður hafði geysi-
lega þýðingu fyrir vöxt og þróun
borgarinnar, þvi þangað sóttu
kaupmenn og farmenn frá
fjölda þjóðlanda, og varð þar
brátt einn f jölskrúðugasti
markaður Norðurálfu. Þar
mættust margbreytilegir menn-
ingarstraumar, og hafði enginn
staður um norðanverða Evrópu
upp á að bjóða sh'ka f jölbreytni
sem Brimar.
Merkileg heimild um slikt er
frásögn i Þorfinns sögu Karls-
efnis. Arið 1014 var Þorfinnur
karlsefni i Noregi i kaupferð.
Hafði hann siglt skipi sinu þang-
að með mikinn og dýran, sjald-
gæfan og fáséðan varning, eftir
ævintýralega för til Grænlands
og Vinlands hins góða. Hann
hafði gert fengsæla ferð i kaup-
angrum Noregs, og hafði búið
skip sitt til Islandsferðar i
Niðarósi: ,,og hann var albúinn,
og skip hans lá til byrjar fyrir
bryggjum, þá kom þar að hon-
Jón Gislason.
I
1