Tíminn - 11.12.1975, Blaðsíða 66

66
JÓLABLAÐ 1975
Jú. Vist sá Friðrik það. Faðir
hans var hörkuduglegur. Þegar
nýja barnaheimilið var vigt, stóð
i öllum blöðunum að forseti
bæjarstjórnarinnar ætti öllum
öðrum fremur heiðurinn af þeirri
framkvæmd.
Vinabæirnir á Norðurlöndunum
höfðu lika margháttaða reynslu
af þvi, að það voru nánast engin
takmörk fyrir þeirri gestrisni,
sem bærinn, með forseta sinn i
broddi fylkingar, lét i té. Enginn
kunni tölu á þeim vináttuböndum,
sem bundin voru undir hans for-
ustu.
Á ferðamannatimanum lögðu
margir hópferöabilar leið sina að
ráðhiísinu. Auðvitað hafði bærinn
i þjónustu sinni menn til að taka á
móti þeim sæg, sem streymdi þá i
ráðhúsið, en ætti forsetinn frjálsa
stund, gátu heiðursgestirnir lifað
þá sérstöku merkisstund að hann
sjálfur, með volduga forsetakeðju
á breiðum herðum, breiddi út
faðminn og segði:
Velkomnir. Velkomnir hingað.
Við vonum aö þið kunnið vel við
ykkur hér.
Friðrik sagði mér ekki þetta.
En ég vissi að svona var það,
þangað til fyrir fjórum árum.
Ég yfirgaf ekki klefann fyrr en
seintum kvöldið. Það var svalur
súgurinn um litla gluggann efstá
veggnum. Yfir múrvegginn um
fangelsisgarðinn i 12—15 metra
fjarlægð sá ég, að daufum bjarma
sló á himininn frá ótal auglýs-
ingaljósum. Skemmtisvæði all-
nærri, sem lýst var marglitum
ijósum, átti lika sinn þátt I þvi að
bregða ævintýrablæ á umhverfið.
Var það kallarinn við gæfuhjólið
mikla, sem heyrðist til i fjarska?
Siðasti vinningur I kvöld er
stóri vinningurinn.
Tæpri viku áður hafði ég talað
viö guðsþjónustu i fangelsiskirkj-
unni. Ég var spenntur að sjá
hvernig það tækist. Næöi ég til
áheyrendanna, þar sem ég varð
að tala framandi tungu, sem ég
hefði ekki fullt vald á? Alla vega
varð þetta stund, sem mér varð
föst I minni.
Söngstjóranum hafði tekizt að
mynda góðan og öflugan kór.
Honum hafði lánazt að læra
norskt lag og viöeigandi texta
fyrir þetta tækifæri. Það var út-
setning Griegs á þjóðlaginu ,,1
himninum, i himninum”.
Ungur piltur gekk fram úr röð-
um söngmannanna, fangaklædd-
ur. Það var engin skóluð tenór-
rödd, sem við fengum að heyra,
og mér fannst eins og hann bæöi
afsökunar á sér og þvi, að hann
SÉRÐU
EKKI,
AÐÉGÁ
ANNRÍK T?
skyldi, flytja þennan söng og
þennan boðskap. Þess vegna
hafði hann svo mikið að gefa.
Fangelsisstjórinn hringdi til
min i gistihúsið nokkrum dögum
seinna:
— Manstu eftir unga mannin-
um, sem söng einsönginn með
fangelsiskórnum um daginn?
Hann biður um að fá að tala við
norska prestinn. Ég get sagt þér
það, að pilturinn er hér vegna
manndráps, verzlunarmanns.
Faðir piltsins var mikilsvirtur
forustumaður i einum stærsta
bænum hér i grennd. Hann bug-
aðist næstum, þegar þetta kom
fyrir.
— Ég veit að þú ert bundinn
þagnarheiti sem prestur. En ég
bað þig að koma meðfram, vegna
þess, að mig langar að biðja þig
að segja sem flestum, hve fljott
er hægt að komast á villigötur, og
hve erfitt getur verið að snúa við.
Ef til vill getur sú saga orðið til
þess að stöðva einhvern, sem
kominn er áleiðis á svipaða
ógæfubraut og ég á að baki.
Ég var bara 12 ára, þegar það
byrjaði. Kvöld eitt hafði ég farið á
bióoghorftá æsimynd um banka-
rán og ofsaakstur. Þegar ég á
heimleiðinni kom að sporvagna-
stæöinu, komst ég ekki hjá þvi að
taka eftir pilti, sem sat þar á vél-
hjóli sinu og lét vélina ganga á
fullu. Fátt hafði ég séð jafn heill-
andi og þetta hjól.
Sjálfsagt hef ég staðið þarna
nokkrar minútur, gapandi af að-
dáun á þessum grip og piltinum,
sem átti slikt ökutæki. Þá hægði
hann á vélinni og ók þennan spöl,
sem á milli okkar var. í sama bili
sá ég, hver hann var. Það var
hann, sem tók eftir mér, þegar ég
stalst til að aka bil föður mins um
hverfið, sem við bjuggum I.
— Heyrðu. Ég veit hver þú ert.
Komdu hingað eftir réttan hálf-
tima. Ég hef verk handa þér.
Ég kinkaði kolli. Bæði fylltist ég
stolti af þvi að slikur maður hafði
notfyrirmig, en jáfnframtfór um
mig einhverskonar æsandi kviði.
Kannski lá á bak við orðin „Ég
veit hver þú ert”, eitthvað sem
olli þvi, að ég átti ekkert val.
Ég átti að blistra, ef lögreglan
kæmi, annað fékk ég ekki að vita.
A horninu við garðinn gat ég
séð langt niður eftir aðalgötunni,
enda þótt ekki væri önnur birta en
af götuljósunum.
Walter hét hann, sem hafði
fengið mér þetta verkefni. Hann
hafðiþrjáaðra með sér. Þeir sátu
i bil, sem lagt var við gangstétt-
ina framundan garðinum.
Eftir litla stund sé ég, að þrir
þeirra stökkva út úr bilnum, rölta
svo sem 50 metra eftir gangstétt-
inni og hverfa þar inn I tóbaks-
búö.
Mér finnst ég heyra einhvern
hávaða úr búðinni i næstu svipan.
En ég má ekki vera að hugsa
mikið um það, þvi rétt i þvi sé ég
lögregluþjón álengdar á götunni.
Þá er komið að minu verkefni.
Ég hleyp inn I skuggann við vegg-
inn og blistra eins og um var tal-
að.
Svo hleyp ég þvert yfir götuna
og inn i garðinn, þar sem er
svartamyrkur. Þar nem ég stað-
ar milli trjánna og lit til baka.
Hópurinn ryðstút úr búðinni. All-
irhalda á einhverju. Þeir hendast
inn ibilinn og aka á fleygiferð nið-
ur I næstu þvergötu og hverfa
sjónum.
Það er tæpast að fæturnir beri
mig nokkur hundruð metra yfir
garðinn og götuna hinum megin
við hann, þar sem við áttum
heima. Nú vissi ég, að þeir félag-
arnir höfðu framið búðarrán.
Kannski hefðu þeir lagt að velli
verzlunarmann til að ná kassan-
um, — eða vörum. Og ég hafði
hjálpað þeim.
Nú greip hræðslan mig. Ég veit
ekki hvernig ég komst i rúmið. En
ég skalf svo undir sænginni, að
mér fannst rúmið leika á reiði-
skjálfi.
Móðir min hafði siðustu fjögur
árin verið öðru hverju á sjúkra-
húsi, og nú hafði hún ekki komið
heim svo að mánuðum skipti. Hún
varsvomikiðveik.aðferðin heim
var of löng og erfið fyrir hana.
Faðir minn hafði tekið verkefni
með sér heim af skrifstofunni
þetta kvöld, eins og oftar. Ég
heyrði að hann sat við ritvélina i
vinnuherberginu niðri.
Nei. Ég þoldi ekki við lengur.
Ef lögreglan hefði nú einhvern
veginn komizt að þvi, að ég hefði
staöið á hominu og gefið viðvör-
unarmerki.
Ég varð að segja pabba hvað
gerzt hafði. Það var sama, þótt
ógnun lægi i orðunum ,,Ég veit
hver þú ert.”
Ég fer niður stigann i náttfötun-
um og smýg inn um skrifstofu-
dyrnar. Ég sé bakið á pabba.
Hann er á skyrtunni, eins og hann
er vanur við heimavinnuna.
Það var furðulegt, sem fyrir
mig kom á þessari stundu. Ég hef
oft hugsað um það siðan, þar sem
ég stóð þarna innan við dyrnar og
horfði á pabba, mundi ég allt i
einu að einu sinni, þegar ég var
lítill. sat ég á sterku herðunum
hans yfir straumharða á.
Nú langar mig til að fleygja
mér i fang hans og segja honum
allt. En þá snýr hann sér að mér
og segir:
— Ert þú enn á fótum, Friðrik?
Sérðu ekki að ég er að vinna og á
annrikt? Varstu að hugsa um
peninga til helgarinnar?
Svo fær hann mér 5 mörk.
Ég reyni að koma upp orði, en
það verður ekki annað en að ég
ræski mig. Hann verður fyrri til
og segir:
— Nú skaltu láta mig hafa
vinnufrið. Ég þarf að ljúka mikil-
vægu verki fyrir morgundaginn.
Þá er mér öllum lokið. Það þýð-
ir ekki að segja neitt. Þetta er ég
neyddur til að geyma með sjálf-
um mér.
Nú er það ekki bara ógnunin frá
þeim, sem skipaði mér fyrir, sem
á mér hvilir. Annað sækir að mér
lika: Pabbi missir af forsetatign-
inni. Hver myndi trúa öðru en að
ég hefði verið i vitorði um það,
sem gera átti i búðinni?
Ég rangla upp aftur.
Mánuði seinna stóðu Walter og
félagar hans úti fyrir skólanum.
Þeir röðuðu sér þannig, að ég var
neyddur til að stiga af reiðhjólinu.
Walter sagði aðeins: Við verðum
hjá timburstaflanum við gas-
stöðvargrunninn eftir stundar-
fjórðung. Við vörum þig við að
koma ekki.
Ég hefði ekki þurft að kviða.
Þeir voru að yfirfara tvö bifhjól,
og þeir sýndu mér, að þeir gátu
tekið vélina i sundur og sett sam-
an aftur á fáeinum minútum. Ég
fékk engin ný fyrirmæli. Þess i
stað lofaði Walter mér að aka
einu sinni eða tvisvar kringum
grunninn. Svo ökutrýlltur sem ég
var, lét ég það tækifæri ekki ónot-
að.
Siðan hitti ég þá félaga oft, og
alltaf fékk ég að aka, þegar eng-
inn sá til úr næstu götum.
Walter varðmérmjög að skapi.
En einn daginn sagði hann:
— Þú getur komið þvi svo fyrir
að ég fái lánaðan lykil að bensin-
dælunni, sem starfsmenn ráð-
hússins nota.Mér er nóg að hafa