Tíminn - 23.01.1977, Blaðsíða 19

Sunnudagur 23. janúar 1977

Útgefandi Framsóknarflokkurinn. >
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöal-
jitræti 7, slmi 26500 — afgreiðsluslmi 12323 — auglýsinga-
slmi 19523.. Verö I lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.,
Stöðnun eða framfarir
Sú hugsun hefur viða skotið upp kollinum siðustu
misseri, að þjóðráð sé að draga sem mest úr opin-
berum framkvæmdum, og hefur meðal annars ver-
ið skirskotað til þess, að þá geti svokölluð einka-
neyzla aukizt. Þetta lætur sjálfsagt vel i eyrum
þeirra, sem vilja hafa sem mest fé handa á milli, og
með þvi marki eru auðvitað margir brenndir. Til
mikilla framkvæmda þarf mikla skattheimtu, hvort
heldur rikið á i hlut eða sveitarfélög, og hóflausar
lántökur og skuldasöfnun eru hengingaról, sem seg-
ir til sin áður en lýkur. Staðreynd er og, að lág-
launafólk er aðþrengt eins og nú er komið, og ber
enginn á móti þvi, að það verði að leiðrétta.
A hitt er þó einnig að lita, að þær opinberar fram-
kvæmdir, sem samtiðin stendur raunverulega und-
ir, eru framlag okkar i þágu nútiðar og framtiðar.
Aukin einkaneyzla þeirra, sem þegar hafa nægjan-
legt handa á milli, er aftur á móti að verulegu leyti
glatað fé. Ekki svo litið af þvi fer i súginn við upp-
fyllingu alls konar gerviþarfa, sem hæpið getur ver-
ið, að auki lifshamingjuna, og stundum stuðlar
beinlinis að óhamingju. Er þar órækast vitni, hvað
gerist á vinveitingastöðum og drykkjukrám, sem
allt of mörgum eru fordyri mikillar ógæfu. En ein-
mitt um þann farveg er hætt við, að ótaldar krónur,
sem færu til aukinnar einkaneyzlu, myndu streyma.
Það væri ekki heldur góð skipti, ef opinberar fram-
kvæmdir, sem þjónað geta heilum byggðarlögum
og alþjóð manna með einum eða öðrum hætti,
drægjust stórlega saman, en þess i stað kæmu ein-
vörðugu einkaframkvæmdir, sem ekki hafa þjóð-
félagslegt gildi, nema sumar, en beinast oft að þvi,
hvað gróðavænlegt er að áliti manna, sem fjárráð
hafa eða eiga innangengt i banka. Varla verður lagt
að jöfnu þjóðhagslegt notagildi brúar yfir ölfusár-
ósa, nýs vegar frá Akureyri austur i Fnjóskadal eða
aukinna tilrauna og rannsókna i þágu atvinnulifsins
og á hinn bóginn kaupsýsluhalla, sem ekki uppfylla
neina samfélagsþörf nema siður sé.
Einboðið er þvi, að bæta ber hag þeirra einstak-
linga og stétta, sem verst er nú búið að, en halda af
fremsta megni uppi opinberum framkvæmdum,
sem annað tveggja eru liklegar til að skila arði i
þjóðarbúið, beint eða óbeint, og gera mannlifið
betra og farsælla.
Jafnvel á sjálfum kreppuárunum á milli 1930 og
1940 var þeirri stefnu fylgt af mikilli atorku, þótt þá
væri þröngt um vik, og ætti okkur ekki að vera meiri
vandi á höndum um framkvæmdir nú en þá, ef orku
þjóðarinnar og vinnuafli er skynsamlega beint að
störfum, sem auka útflutning eða draga úr innflutn-
ingi og gefa arð, sem er raunverulegur, en ekki að-
eins tölur á pappirsblaði. An eðlilegrar skiptingar á
þvi sviði getum við hvorki staðið undir miklum
opinberum framkvæmdum, nema með harla var-
hugaverðri skuldasöfnun, og leyft okkur samneyzlu
i rikum mæli, né heldur verulegri einkaneyzlu nema
þá fáir útvaldir. Og þegar skekkjan er orðin að lam-
andi fargi, munu jafnvel hinar háu eikur, sem
gnæfa yfir mannfélagskjarrið, ekki heldur geta sog-
ið næringu úr jarðveginum, þótt þær teygi rætur
sinar vitt um. Það hallar undan fæti, þegar of fáir
draga fisk úr sjó, stunda nytsaman iðnað eða rækta
jörðina, þvi að frá þessu fólki eru öll gæði runnin.
Óteljandi verkefni biða viðs vegar um landið —
verkefni, sem stuðla að eflingu framleiðslu- og úr-
vinnsluatvinnuveganna, létta kjör manna, auka ör-
yggi þeirra og glæða menningu og manndóm. Ekki
verður allt gert á einum degi. En það má ekki fella
neinn dróma á viðleitni okkar til þess að gera landið
allt betra og byggilegra og lifsbjargarmöguleikana
meiri sem allra viðast. Þá kvæðum við upp áfellis-
dóm yfir okkur sjálfum og svikjum niðja okkar.—JH
i:tii| n • n <
19
ERLENT YFIRLIT
Chirac var lengi á
„svörtum lista"
Nú býður hann Frakklandsforseta byrginn
Jacques Chirac
MARGT bendir til þess, aö
til meiriháttar tiöinda geti
dregiö i frönskum stjómmál-
um, sökum vaxandi árekstra
milli þeirra Giscard d’Estaing
forseta og Jacques Chirac,
leiötoga Gaullista. Þegar Gis-
card myndaöi fyrstu stjórn
sina i maílok 1974, geröi hann
Chirac aö forsætisráöherra,
og gekk þá fram hjá mörgum
eldri og reyndari leiötogum
Gaullista, en eölilegt var aö
velja forsætisráöherra úr hópi
þeirra, þar sem þeir mynduöu
stærsta stuðningsflokk forset-
ans i þinginu. Astæða þess, aö
Giscard valdi Chirac fremur
en einhvern af eldri leiðtogum
Gaullista sem frekar þóttu
koma til greina, var talin sú,
aö hann teldi Chirac llklegri til
aö veröa afskiptaminni en þá
um stjórnarstefnuna. Hann
myndi fyrst og fremst kapp-
kosta aö framfylgja þeirri
stefnu, sem forsetinn mótaöi.
Chirac átti þannig aö veröa
eins konar framkvæmdastjóri
en ekki stefnumótandi. Þetta
varö líka þannig i fyrstu, en
bráðlega kom þó i ljós, aö
Chirac stefndi hærra. Hann
brauzt til fullra valda i flokki
Gaullista og var kosinn for-
maður hans gegn vilja flestra
hinna eldri leiötoga. Siöan
reyndi hann aö móta stjómar-
stefnuna I vaxandi mæli.
Fyrir rúmu ári tók þó
fyrst aö gæta verulegs ágreiri-
ings milli hans og forsetans.
Chirac vildi láta ganga til
þingkosninga, þótt tvö ár væru
eftir af kjörtimabilinu, þvl að
hann óttaöist, aö samfylking
kommúnista og jafnaöar-
manna kynni aö styrkjast á
þeim tima, og væri þvl bezt
aömæta henni strax i ksoning-
um. Giscard vildi hins vegar,
aöþingiö sæti út allt kjörtima-
biliö, og jafnframt sýndi hann
ýms merki þess, aö hann
hygöist koma á samstarfi
millihins óháða flokks slns og
miöflokkanna og láta sam-
steypu þeirra taka aö sér for-
ustuhlutverkiö gegn vinstri
fylkingunni. Giscard hugöist
þannig þoka Gaullistum til
hliðar. Jafnframt mátti af
ýmsu ráöa, aö hann gæti hugs-
að sér samstarf viö jafnaöar-
menn, ef vinstri fylkingin ynni
i þingkosningunum.
CHIRAC gerði sér ljóst aö
hverju Giscard stefndi og
ákvað þvi aö veröa fyrri til.
Hann sagöi forsætisráöherra-
starfinu lausu og Giscard
myndaði stjórn, þar sem færri
Gaullistar áttu sæti en áður.
Chirac sneri sér svo eingöngu
aö þvi aö efla flokk Gaullista
og viröist honum hafa oröiö
verulega ágengt, enda á
margan hátt álitlegur foringi,
sem aö vissu leyti minnir á de
Gaulle. Aö undanförnu hefur
hann hvað eftir annað boöiö
forsetanum byrginn og þykir
bersýnilegt, aö hann stefnir aö
þvi aö knýja fram kosningar
sem fyrst. Verulega hefur þó
ekki skorizt i odda milli þeirra
fyrr en i siðustu viku, þegar
Chirac tilkynnti, aö hann
myndi bjóöa sig fram i
borgarstjórakosningunum I
Paris, en Giscard var áöur bú-
innað lýsa stuöningi viö annan
frambjóöanda og treysti á, aö
Gaullistar myndu styöja hann,
þótt hann tæki þá ákvöröun án
samráös viö þá. Þetta hefur
Chirac ekki viljað þola for-
setanum og teflir sér því sjálf-
um fram. Af þessu getur leitt,
aö vinstri fylkingin vinni
kosningarnar, en fyrir Gis-
card væri þaö mikill ósigur, ef
Chirac hlyti meira fylgi en sá
frambjóðandi, sem forsetinn
styöur. Eftir þessi tiðindi er
farið að ræöa um þaö meira en
áöur, að brátt komi til þing-
kosninga i Frakklandi.
CHIRAC var ekki nema 41
árs aö aldri, þegar Giscard
geröi hann aö forsætisráö-
herra 1974. Hann var búinn aö
eiga sæti á þingi siðan 1967, og
þótti frami hans þvi skjótur.
Hann er fæddur 29. nóv. 1933,
kominn af efnuöu miöstéttar-
fólki. Aö menntaskólanámi
loknu ákvaö hann aö fara I
námsferö til Bandarikjanna af
Giscard forseti
eigin ramleik. Hann fór vestur
um haf með flutningaskipi,
vann fyrir sér fýrst sem upp-
þvottamaöur á veitingahúsi,
en síðar sem einkabilstjóri
áttræðrar ekkju, og sótti svo
námskeiö viö Harvardhá-
skóla. Eftir heimkomuna frá
Bandarikjunum hóf hann
laganám, sem hann lauk meö
ágætum. Arið 1962 réöst hann i
þjónustu Pompidous, sem þá
var forsætisráðherra, sem
eins konar einkafulltrúi, og
fékk Pompidou strax mikiö
álit á honum. Hann var skip-
aöur aöstoöarráöherra 1967,
og var hann um skeiö aö-
stoðarráöherra d’Estaings.
Arið 1972 skipaöi Pompidou
hann landbúnaöarráöherra,
og ári siðar var hann skipaöur
innanrikisráöherra. Frá þvi á
menntaskólaárum sinum
haföi Chirac veriö á „svörtum
lista” i innanrikisráöuneytinu,
en hann haföi þá undirritaö hiö
svonefnda Stokkhólmsávarp
gegn kjarnorkuvopnum. Þaö
hafði næstum komið honum i
koll, þegarhann sóttifyrstum
starf hjá rikinu, að hann
reyndist þá vera á „svörtum
lista” í umræddu ráðuneyti.
Ef til vill stafar þaö af þessu,
aö þaö var eitt fyrsta verk
Chiracs sem forsætisráðherra
aö banna simahleranir og aör-
ar peráónunjósnir.
Chirac hefur unniö sér álit
sem mikill athafnamaöur,
sem gengur hreint til verks, en
þykir stundum skorta þá
tungumýkt, sem Frakkar eru
frægir af. Hann vekur mikla
athygli, hvar sem hann fer,
þvi aö hann er manna hæstur
vexti. Starfsorka hans er sögö .
i samræmi viö stæröina.
Þ.Þ.