Fréttablaðið - 29.04.2006, Qupperneq 16

29. apríl 2006 LAUGARDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Ef þið vitið það ekki enn, þá er rétt
að endurtaka það, svo ekki fari
milli mála. Ég er sem sagt að
hætta sem forseti hjá Íþróttasam-
bandinu. Tek hnakk minn og hest.
Þakka auðvitað fyrir mig og allt
það og tek á móti fagnaðarlátun-
um sem sjálfsagt brjótast út,
þegar þeir loksins losna við mig.
Þetta hefur sosum spurst út og
menn sem eru eflaust ágætir vinir
mínir og velgjörðarmenn spyrja:
hvað ætlarðu að fara að gera? Rétt
eins og ég standi frammi fyrir því
að þurfa að ráfa um göturnar í
iðjuleysi og örvæntingu! Ég skil
reyndar ágætlega þessar áhyggj-
ur sem fylgja þessum spurning-
um, því ekki eru nú störfin bein-
línis á lausu fyrir fólk á sjötugsaldri
og svo er þetta auðvitað grafalvar-
legt mál í augum þeirra sem hafa
alist upp við það að vegur og virð-
ing nútímafólks sé metin í stöðu-
táknum og því að vera eitthvað.
Vera forstjóri, vera bankastjóri,
vera prófessor eða flugstjóri eða
jafnvel vegavinnuverkstjóri.
Hvað þá forseti! Það er allt komið
undir titlinum, stöðunni, mann-
virðingunni í metorðastiganum.
Annars ertu ekki maður með
mönnum, heldur afgangsstærð og
fólk horfir í gegnum þig og hugs-
ar: þarna er hann greyið. Eða
hugsar ekki neitt því vitaskuld
þarf ekki að hugsa um það sem
ekkert er. Í mesta lagi löggilt gam-
almenni, án titils, án andlits, án
eftirtektar.
Ég hef satt að segja sjálfur haft
af því nokkrar áhyggjur að vakna
við það á morgun að vera ekki
neitt. Nema auðvitað ég sjálfur,
sem sumum kann að þykja þunnur
þrettándi, nánast eins og ganga
um nakinn innan um prúðbúið
fólk. Boðflenna í þjóðfélagssam-
kvæminu.
Og síðan kemur spurningin
sem ég stend frammi fyrir og allir
aðrir, sem lifa það af að vera nógu
gamlir til að missa vinnuna eða
hætta í henni, sumsé: er það mark-
miðið að vera eitthvað? Breytist
maður við það að hafa ekki manna-
forráð eða vera ekki forseti eða
fríkar maður út í taugaveiklun við
það að bera ekki ábyrgð á neinum
nema sjálfum sér?
Einhvern veginn held ég samt
að ég sé ennþá nákvæmlega sami
maðurinn og ég var fyrir helgina
og ég hef verið að þreifa á mér og
skoða mig í speglinum og spyrja
Ágústu mína hvort hún sjái ein-
hverjar breytingar á útliti mínu
eða innri manni. Ekki ennþá, segir
hún en horfir þannig á mig að ég
fer að vorkenna mér út af vor-
kunnsemi annarra.
En ykkur að segja, þá kvíði ég
því einu, að nú getur maður ekki
lengur haft það fyrir afsökun,
þegar húsverkin eru annarsvegar,
að þurfa að fara á kontórinn eða á
fund eða flúið að heiman undir því
yfirskini að knýjandi skyldustörf
út í bæ hafi forgang. Nú verð ég að
læra á þvottavélina og ryksuguna
og sennilega verður ætlast til þess
af mér að ég eldi matinn og þurki
af í stofunni, þannig að það blasa
við mér miklar og óvæntar annir í
áður óþekktum og framandi störf-
um.
Já, samt er spurt: hvað ætlar
þú að fara að gera? En ég spyr á
móti: Er ekki ágætt að stökkva af
vagninum, þessari hraðlest, sem
knýr fólk áfram til streitu og
starfa og stöðugrar leitar að ein-
hverjum ótilgreindum takmörk-
um, peningum, völdum, titlum eða
væntingum sem bíða handan
hornsins eða bíða okkar í gröfinni,
þegar hjartað segir stopp út af
þessum déskotans eltingarleik við
það sem sýnist en aldrei finnst eða
finnst of seint? Og vera þá orðinn
of gamall til að njóta þess. Hver
veit? Það er líka til sú aðferð að
bíða á stoppistöðinni, anda djúpt,
taka sjálfan sig ekki of hátíðlega,
líta í kringum sig, meðan maður
hefur þrótt til að vera til.
Sér í lagi ef maður man að á
stoppistöðinni stendur nákvæm-
lega sami maðurinn og stóð þar í
gær. Ég er áfram ég.
Ég las einu sinni ævisögu Eld-
eyjar-Hjalta, þar sem hann segir
frá því að hann hafi hitt mann
niður í Austurstræti, sem tók hann
tali, bauð honum með sér á Borg-
ina og veitti vín á báðar hendur og
fljótlega áttaði ég mig á því, segir
Hjalti, að hann tók mig fyrir annan
mann. En það var allt í lagi, heldur
Hjalti áfram: Ég vissi alltaf að ég
var ég.
Það sama segi ég.
Ég verð áfram ég
Í DAG
ELLERT B.
SCHRAM SKRIFAR
UM SJÁLFAN SIG
Ég hef satt að segja sjálfur haft
af því nokkrar áhyggjur að
vakna við það á morgun að
vera ekki neitt.
Dagsatt fær nýja merkingu
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra
sagði á Alþingi að hugtakið dagsatt
fengi nýja merkingu þar sem Dagur B.
Eggertsson, formaður skipulagsráðs
borgarinnar, hefði sagt ósatt í
umræðunni um Sunda-
braut. Ef Dagur lætur ekki
undan skorast í þessari
málefnalegu umræðu
svarar hann væntanlega á
þann veg að samgönguráð-
herra sé að sturlast.
Þjóðfræðileg rök
fyrir atkvæði sínu
Fleiri eftirtektarverð
stílbrögð voru við-
höfð á hinu háa
Alþingi en Pétur
Blöndal bar fram
skemmtilega
samlíkingu þegar hann gerði grein
fyrir atkvæði sínu í frumvarpinu um
RÚV og sagði að innan nokkurra ára
yrði það alþingismönnum jafn mikið
undrunarefni að opinberir starfsmenn
sæju um fréttaflutning eins og nú
þykir að opinberir starfsmenn starfi
í bönkum. Þetta nálgast frekar að
vera þjóðfræðileg pæling því sú
pólitíska hlýtur að snúa að því
hvernig þessir opinberu starfs-
menn sem flytja fréttir standi sig
og hvort þjóðin sé til í að greiða
fyrir þá.
Stóriðjulaus
landshluti
Engin stóriðja er á
Vestfjörðum og
hefur almenningur
hingað til talið
það stafa af því að
aðstæður til slíks séu ekki fyrir hendi
eða að vilji stjórnmálamanna sé ekki
fyrir slíku. Halldór Halldórsson, bæjar-
stjóri á Ísafirði, hefur nú greint frá því
í fjölmiðlum að Vestfirðingar eigi að
gera það að stefnu sinni að vera stór-
iðjulaus landshluti. Þess konar stefnu-
mörkun opnar marga möguleika
og með þessum hætti gætu íslensk
stjórnvöld til dæmis
gert það að stefnu
sinni að Ísland yrði
rækjulaust land þar
sem hún er nær
horfin af miðum.
Það felast örugglega
mörg tækifæri í því
uns stofninn nær sér
á strik.
jse@frettabladid.
is
Vagnhöfða 23 - Sími 590 2000
Seltjarnarnesi
KT verslun Akureyri
Njarðarnesi S. 466 2111
Bestu dekkin í USA
8 ár í röð Tire Review Magazine
Low profile fyrir
lúxusjeppa og
sportbíla.
Frábært veggrip.
Mikil mýkt.
Hágæða hönnun.
Veldu TOYO PROXES
og skildu hina eftir.
Mikið úrval frábært verð.
Djúpstæður ágreiningur er um þau áform ríkisstjórnarinn-ar að breyta Ríkisútvarpinu í hlutafélag. Ástæðurnar eru margar. Ein þeirra er sú að ríkisstjórnin ætlar að afnema
almennar reglur um meðferð skattpeninga að því er varðar
gegnsæi og jafnræði. Önnur er sú að ríkisstjórnin ætlar að virða
að vettugi almennar samkeppnisreglur og alþjóðlegar skuld-
bindingar gagnvart EES á sviði útvarpsreksturs. Ætlun ríkis-
stjórnarinnar er meðal annars að brjóta reglur um jafnan aðgang
að ýmsum menningarverðmætum þjóðarinnar.
Ljóst er að ríkisstjórnin tekur ekki rökum í þessu efni. Fátt
bendir til þess að ríkisstjórnin muni næsta haust hafa heil-
brigðari skoðanir á grundvallarreglum um meðferð skattpen-
inga og á samkeppnisreglum á þessu sviði. Í því ljósi er ekkert
sérstakt unnið við að draga niðurstöðuna. Jafnvel má líta á það
sem kost að mál eins og þessi komist sem fyrst í dóm kjósenda
og dómstóla.
En svo vill til að önnur hlið er á málinu. Hún snýr að stjórnar-
skránni. Um álitaefni sem að henni lúta gilda einfaldlega önnur
lögmál en um hefðbundinn skoðanaágreining eða pólitísk átök.
Ábyrgð ríkisstjórnar og Alþingis er mun ríkari í því efni. Kjarni
málsins er sá að aldrei má leika minnsti vafi á að áformuð laga-
setning standist stjórnarskrá.
Ábyrgð á öllu því er varðar fulla virðingu gagnvart stjórnar-
skránni hvílir vitaskuld á viðkomandi ráðherra, en einnig þing-
mönnum. Höfuðábyrgðina ber þó forsætisráðherra, sem sam-
kvæmt reglum um verkaskiptingu stjórnarráðsins fer með
gæslu stjórnarskrárinnar og öll álitamál er að henni lúta.
Stærsta álitaefnið sem tengist stjórnarskránni snýst um það
hvort unnt sé að undanþiggja nýtt hlutafélag, sem verður í sam-
keppnisrekstri, almennum reglum um dreifða eignaraðild að
fjölmiðlum. Ágreiningslaust er að sú undanþága brýtur í bága
við almenn sjónarmið um jafnræði milli þeirra sem stunda sam-
bærilega starfsemi.
Það er pólitískt mat hvort menn vilja virða slík sjónarmið að
vettugi nema því aðeins að það stangist á við jafnræðisreglu
stjórnarskrárinnar. Ríkisstjórnin taldi sig hafa sett fyrir þann
leka með því að skjóta inn í almenn lög um fjölmiðla ákvæði sem
eðli máls samkvæmt á heima í lögunum um Ríkisútvarpið hf.
Þetta var gert að lítt athuguðu máli á elleftu stundu.
Ýmsir lögfróðir menn telja hins vegar að þessi skyndiráðstöf-
un ríkisstjórnarinnar breyti ekki því mati að það stríði augljós-
lega gegn stjórnarskránni að gera þessa undantekningu. Aðrir
telja verulegan vafa leika þar á. Og svo eru þeir sem telja að
þetta sé álitaefni sem skoða þurfi betur. Í þeim hópi er einn
fremsti lögvísindamaður landsins, Sigurður Líndal.
Í hverju þróuðu lýðræðisríki telja menn sér skylt að taka þann
tíma sem nauðsynlegur er til þess að ganga úr skugga um að
minnsti vafi leiki ekki á stjórnarskrárgildi nýrra lagaáforma.
Það álitaefni sem hér er til umræðu kom fyrst til skoðunar fyrir
fimm dögum og er því bæði fræðilega vanreifað og stjórnmála-
lega órætt.
Um þetta atriði gilda ekki almenn sjónarmið um afgreiðslu
pólitískra ágreiningsefna. Í þeim verður meirihluti Alþingis á
einhverjum tímapunkti að taka af skarið. En álitaefnið sem hér
er til umfjöllunar er ekki pólitískur ágreiningur. Það lýtur að
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar, sem er óumdeild. Hver ætlar
að taka stjórnskipulega ábyrgð á því að gegn henni verði að
minnsta kosti hugsanlega brotið og það að óathuguðu máli?
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Fræðilega vanreifað mál:
Hver axlar
ábyrgðina?