Fréttablaðið - 09.12.2007, Blaðsíða 90

MENNING 52
Af þessum framkvæmdum er Tónlistar- og ráð-
stefnuhús stærst, 28.000 fermetrar, byggt og
rekið af sérstöku fyrirtæki með fjármagn sem
ríki og borg leggja til vandlega skilgreint í samn-
ingum við aðila. Erfitt er að greina milli tónlist-
araðstöðu og ráðstefnureksturs en reyndir menn
skjóta á að þriðjungur þessa mannvirkis fari
undir ráðstefnur, tveir þriðju verði undir tónlist.
Húsið kemst í notkun í árslok 2009.
Áætlað var 2005 að húsið kostaði 12,5 millj-
arða. Verðbólga hækkar það verð fyrir höllina,
en erfitt er að fá fasta tölu í þeim fjármagns-
flaumi sem rennur nú í Tónlistarhúsið. Mann-
virkið er enda miklu stærri framkvæmd en
menn grunar ef litið er á teikningar: stórt hótel
rís við rætur Arnarhóls og nýjar aðalstöðvar
Landsbankans, auk annarra bygginga.
Á þessu stigi er ógreiningur að sjá hver kostn-
aður verður vegna uppbyggingar í fjörunni við
Arnarhól og ef marka má fréttir hugsa menn nú
Geirsgötu í stokk. Sá Geir bjó til orðið peninga-
lykt yfir grútarbræluna úr fjörunni ætti að vera
sæll. Í fjöru Reykjavíkur renna tugir milljarða
næstu misserin. Tónlistarhús endar í yfir 13
milljörðum ef vel tekst til.
Nýju félagsheimilin
Ríkisstjórn ákvað í ársbyrjun 1999 að endur-
skoða lög um félagsheimili frá 1970: „Rannsókn-
ir á þróun byggðar og búsetu í landinu leiða í
ljós, að aðstaða til menningarstarfsemi og þrótt-
mikið starf í menningu og listum ræður miklu
um afstöðu fólks til þess, hvar það kýs að búa,“
sagði í tilkynningu. Í febrúar 2003 voru settar
1.000 milljónir til byggingar menningarhúsa í
samvinnu við sveitarfélög. Síðan er mikið vatn
runnið til sjávar: Á Ísafirði er framkvæmdum að
mestu lokið, á Akureyri er stór bygging að rísa
úr jörð, á Egilsstöðum huga menn að þarfagrein-
ingu fyrir slíkt hús. Sunnanlands og á Reykja-
nesi eru menn teknir að hugsa sér til hreyfings.
Ísafjörður
Ísfirðingar fóru snemma af stað: 2003 gera þeir
samning við ráðuneytið og þá var áætlað í menn-
ingarhús 418 milljónum. Í stað þess að reisa nýtt
hús var ákveðið að endurbyggja og endurnýja
þrjú hús: Edinborgarhúsið, gamla sjúkrahúsið
og tónlistarskólahúsið. Við þá upphæð hafa bæst
aukafjárveitingar auk framlags félagasamtaka.
Er ekki óvarlegt að 5-600 milljónir liggi í fram-
kvæmdinni. Og nú ætla Bolvíkingar að byggja.
Akureyri
Menningarhúsið á Akureyri er í byggingu. Í
samræmi við samkomulag ráðuneytis og bæjar-
stjórnar var skipuð verkefnisstjórn, til að gera
tillögu um starfsemi í
fyrirhuguðu menning-
arhúsi, rýmisáætlun
og tímaáætlun um
framkvæmdina. Einn-
ig skyldi gera
kostnaðar áætlun og
miða við að heildar-
kostnaður yrði ekki
meiri en 1.200 m.kr. Á
síðari stigum var fyr-
irhuguð nýting endur-
skoðuð og skyldi húsið
vera með sal til leiksýninga og tónlistarhalds, en
jafnfram hýsa tónlistarskóla.
Nú er kostnaður við uppbygginguna uppreikn-
aður í 2,4-2,5 milljörðum og framreiknað má
áætla að það kosti 3 milljarða. Það er 7.413 fer-
metrar og verður vígt um sumarmál 2008. Með
húsinu verður gerbreyting á samkomuhaldi á
Akureyri sem til þessa hefur verið bundið við
gamalt samkomuhús, kirkjur, íþróttahús og sali
til annarrar notkunar.
Hérað og suður um
Austur á landi hafa verið miklar framkvæmdir
og þar kusu menn að dreifa fjármagni til styrkt-
ar menningarbyggingum á nokkra staði. Í vik-
unni kom saman stýrihópur vegna menningar og
stjórnsýsluhúss sem þar er í undirbúningi og er
efst á dagskrá að gera þarfagreiningu fyrir
bygginguna undir stjórnsýslu fyrir Hérað og
aðstöðu með sviði og áhorfendasal. Ekki liggur
því fyrir hversu miklu fé verður eytt í nýjar
byggingar til menningarstarfsemi á Egilsstöð-
um, en áætla má að húsið kosti milli 2-500 millj-
ónir.
Á Suðurlandi eru menn enn að deila um hvar
beri að reisa menningarhús. Vestmannaeyjar
hafa heimtað það en Árborgarmönnum er það
ekki laust í hendi. Þá hefur heyrst að Reykja-
nesbær vilji fá sinn hlut réttan. Á þessum stöð-
um er líkleg niðurstaða fyrr en seinna.
Dalvík
Sparisjóður Dalvíkur afréð fyrr á þessu ári að
kosta byggingu á nýju menningarhúsi þar á
staðnum. Var sú ákvörðun tekin vegna góðrar
rekstrarniðurstöðu ársins á undan. Húsið mun
hýsa skjala- og bókasafn en jafnframt er þar
salur til tónlistarflutnings sem tekur 200 gesti.
Framkvæmdir hófust síðsumars og er fyrirhug-
að að taka húsið í notkun um mitt ár 2009. Í upp-
hafi var áætlað að húsið kostaði fullbúið 200
milljónir en Friðrik Friðriksson hjá Sparisjóði
Svarfdæla segist vera þess viðbúinn að húsið
kosti meira: „Við tökum á því þegar þar að
kemur.“ Þá verður húsið afhent sveitarfélaginu
til reksturs. Tiltæki þeirra sparisjóðsmanna er
einstakt í uppbyggingu menningahúsa hér á
landi sem flest eru reist fyrir sameiginlegt fé.
Er ekki hægt að finna neitt dæmi í því mikla
uppbyggingarstarfi sem nú á sér stað um allt
land.
Kópavogur
Óperuhús í Kópavogi kynnti Gunnar Birgisson
sumarið 2005 og kom öllum á óvart. Nú er málið
komið á rekspöl: Þremur arkitektastofum er
boðið að keppa um hönnun óperuhúss í Kópavogi
og gert skylt að eiga samstarf við reynda erlenda
hönnuði. Salur skal taka 800 gesti í bogadregn-
um sal með tvennum svölum og hafa hefðbundna
óperusalslögun, skeifu eða átthyrningsform,
vera að breidd 24 m. Gert er ráð fyrir sviðsturni
yfir aðalsviði með fullbúnu lyftikerfi 20 m frá
sviðsgólfi og 7 metra hæð á sviðsopi. Gert er ráð
fyrir 90 fermetra hljómsveitargryfju.
Á þessu stigi er erfitt að átta sig á hvað húsið
mun kosta. Raunar er óskynsamlegt að slá á
slíka tölu meðan unnin er hugmyndavinna en
víst er að húsið kostar nokkra milljarða, ekki
minna en tvo, vonandi ekki meira en fimm.
Menntamálaráðherra lítur með velþóknun til
hugmynda þeirra í Kópavoginum. Íslenska óper-
an er fús til samstarfs enda vonlaus aðstaðan
sem er í Gamla bíói við Ingólfsstræti.
Viðhald
Við þessar nýbyggingar bætist viðhald eldri
húsa. Reykjavíkurborg hefur af reynslu lagt til
fjármagn ár hvert til endurbóta og viðhalds á
Borgarleikhúsinu. Er áætlað að viðhald kosti í
ár 37 milljónir og fari á næsta ári í 48 milljónir.
Þess utan hafa um 10 milljónir farið árlega í að
klára einstaka hluta hússins.
Fyrsta kynslóð samkomuhúsa reis um alda-
mótin 1900 og eru sum ennþá í notkun: Iðnó og
samkomuhúsið á Akureyri. Önnur kynslóðin reis
fyrir og eftir stríð, fyrst á þéttbýlisstöðum og
síðar í sveitum. Húsin sem nú rísa eiga að duga
einhverja áratugi. Það er síðan pólitísk stefna
hverju sinni, sveitarstjórna og fjárveitinga-
valdsins að halda úti starfsemi, fastri og lausri, í
öllum þessum byggingum. Ekki er víst að fjár-
veitingavaldið verði jafn glatt að leggja út fé
þegar kemur að því að fylla húsin lífi. Því hús án
starfsemi eru dauð, og það kostar líka að halda
úti menningarstarfi.
MENNINGIN ER STEYPA, STÁL OG GLER
Hugsýn um Tónlistarhúsið í Reykjavík sem mun
gerbylta Kvosinni í Reykjavík og kallast skemmtilega á
við samkomuhúsið við Tjörnina sem átti 1897 að duga
Reykvíkingum í 100 ár.
Menningarhús á Dalvík sem Sparisjóður Svarfdæla
kostar. Einu dæmin um einkaframkvæmdir í þessum
geira eru á Dalvík og í Reykjavík þar sem Portus reisir
að hluta fyrir sinn kostnað Tónlistarhúsið.
Menningarhúsið á Akureyri skorið í
tvennt. Þar verður tónlistarskólinn til
húsa og salur með sviði. Það mun kosta
um þrjá milljarða fullbúið. Ef marka má
þá tölu verða menningarhús á Egilsstöð-
um, Suðurlandi og í Reykjanesbæ ekki
undir þremur milljörðum stykkið þegar
og ef þau rísa..
Fjárfestingar í nýjum
byggingum til menning-
arstarfsemi eru miklar í
íslensku samfélagi þessi
misserin. Skammt er
síðan kynnt var hugmynd
um byggingu óperu í
Kópavogi, tónlistarhús
rís upp úr landfylling-
um undan Arnarhóli og
áfram heldur áætlun sem
Björn Bjarnason hratt
fram í sinni tíð í mennta-
málaráðuneyti. Ætla má
að yfi r 20 milljarðar fari
í nýja kynslóð húsa á
næstu árum.
MENNING PÁLL BALDVIN
BALDVINSSON
20
Þjóðmenningarhúsið – The Culture House
National Centre for Cultural Heritage
Hverfi sgötu 15, 101 Reykjavik
Sími 545 1400, www.thjodmenning.is
Sýningar - leiðsögn - veitingar - verslun
Opið daglega kl. 11.00 – 17.00
Leiðsögn á íslensku um handritasýninguna
í hádeginu kl. 12.10 á fi mmtudögum.
Leiðsögn á ensku um handritasýninguna
kl. 15.30 á mánudögum og föstudögum.
Í versluninni á aðventu:
Jólakort Þjóðmenningarhússins, bækur,
tónlist, kerti og spil, Kærleikskúlan 2007.
Myndlistarsýning Erlu Þórarinsdóttur –
Sameign. Opinber rými.
SÝNINGAR Á
ÖLLUM HÆÐUM
Handan um höf – Helgi Hálfdanarson Handritin – saga handrita og hlutverk um aldir Ferðalok – Jónas Hallgrímson 1807–1845 Surtsey – jörð úr ægi