Fréttablaðið - 16.12.2007, Síða 24

24 16. desember 2007 SUNNUDAGUR
L
andspítalinn, Þjóð-
kirkjan og Hjúkrunar-
þjónustan Karitas
standa fyrir samveru á
aðventu sem er sér-
staklega ætluð þeim
sem syrgja ástvini. Samveran fyrir
þessi jól fór fram í Grensáskirkju
síðastliðinn fimmtudag og telur
Rósa Kristjánsdóttir, djákni á
Landspítalanum, að um 250 manns
hafi mætt sem er mun minna en
undanfarin ár enda var veður og
færð með versta móti. Undanfarin
ár hafa á milli 280 til 300 manns
mætt til þessarar samverustundar.
„Það sem gerir þessa samveru
mjög hjartnæma er minningar-
stundin þar sem fólk kveikir á
kertum til að minnast látins ætt-
ingja; það er mjög tilfinninga-
þrungið.“
Að leyfa sér að upplifa sorgina
Rósa sá sjálf á eftir barnabarni og
föður á síðasta ári svo hún veit
hvað það er að halda jól eftir að
skarð hefur myndast í fjölskyld-
unni. „Það er mín reynsla og ég
trúi því að almennt gefist það best
að taka á missinum strax og leyfa
sér að upplifa sorgina. Ég er hjúkr-
unarfræðingur og þar var mér
kennt að það þurfi að hrófla við
sárunum og hreinsa áður en þau
geta gróið saman aftur.
Ég veit að sumir kjósa að vera
ekki á landinu yfir fyrstu jólin
eftir ástvinamissi og auðvitað virði
ég það því hver og einn tekst á við
sorgina með sínum hætti. En það
koma jól eftir þessi og hvað á að
gera þá? Eins hef ég heyrt það að
heimkoman geti verið erfið í slík-
um tilfellum.“
Jól sem minna á fráfall
Þótt Rósa hefði aldrei upplifað jól
með dótturdóttur sinni sem lést
skömmu eftir fæðingu var margt
sem minnti á áfallið fyrstu jólin
eftir fráfall hennar. „Dóttir mín og
tengdasonur höfðu til dæmis
ákveðið að eftir að þau væru komin
með barn myndu þau halda jólin
heima og útaf fyrir sig. Þau héldu
sig við þá ákvörðun þrátt fyrir allt
og ég veit að það var erfitt.“
Starfsfólk Landspítalans leggur
mikið upp úr því að reyna að lina
sársauka þeirra sem séð hafa á
eftir ástvinum á árinu. „Þáttur í
eftirfygni við aðstandendur er boð
til þessarar samveru og ég veit að
hún hefur verið mjög mikilvæg
fyrir marga. Svo vil ég trúa því að
boðskortið eitt og sér hafi haft ein-
hverja þýðingu fyrir þá sem ekki
gátu komist.“
Að lokum hefur Rósa litla hug-
vekju fyrir alla sem senn munu
halda gleðileg jól. „Það er fyrir-
ferðarmikið í fjölmiðlum að allir
hafi það svo gott um jólin. Ég er
ekki að leggja til að fólk haldi jól
með samviskubit þar sem aðrir
eigi um sárt að binda en hins vegar
mættum við leiða hugann að þeim
og jafnvel rétta hjálparhönd, það
er jafnvel innhaldsríkara að gleðj-
ast með þeim hætti.“
Jólakvíði
EA-samtökin, eða Emotion Anon-
ymous, hafa í fjölda ára haldið
fundi um jólakvíða á aðventunni
þar sem fólk sem haldið er slíkum
kvíða reynir að vinna bug á þess-
um kvilla sem leitt getur til vanlíð-
anar og þunglyndis.
Stefán Jóhannsson er einn þeirra
sem hefur þurft að glíma við þenn-
an vanda og hjálpað öðrum að tak-
ast á við hann.
„Þegar ég var fyrst beðinn um
að halda námskeið um jólakvíða þá
fórum við að gera okkur grein
fyrir því hvað það voru margir
sem leituðu til sálfræðinga og geð-
lækna einfaldlega vegna þess að
þeir voru skelfingu lostnir og full-
ir kvíða fyrir jólin,“ segir hann.
„Enda geta þau verið erfið fyrir þá
sem hafa misst ástvin á árinu,
farið í gegnum skilnað eða hjá
þeim sem eiga í fjárhagskröggum.
Það er því miður ekki annað að sjá
á aðsókninni eftir þeirri aðstoð
sem veitt er fyrir hver jól en það
sé nokkuð stór hópur. Svo kvíða
börn jólunum ef þeim fylgir mikil
drykkja foreldranna.“
Jólainnkaup í ágúst
Jólakvíðinn hefur birst Stefáni í
mörgum myndum. „Einhvern tím-
ann fylgdi þessum tíma mikið óhóf
til dæmis í drykkju og það kom
óreiðu á marga hluti. Svo var ég
stundum svo upptekinn að ég hafði
engan tíma fyrir fólkið mitt. Það
hringdi og ég lét bara símsvarann
um að svara því og svo kveið ég
fyrir því að hlusta á skilaboðin. Og
svo var það erfiðasta þegar ég
missti konu mína fyrir allmörgum
árum. Kvíðinn getur verið mjög
lamandi og hann getur fengið fólk
til að einangra sig eins og í mínu
tilfelli því ég vildi ekki vera að
ónáða fólk með mínum kvíða. Ég
vildi helst bara fá að vera í friði og
þá þótti mér hreinlega ónæði af
því ef verið var að bjóða manni
eitthvað.“
En nú hefur Stefán brugðist við
með árangursríkum hætti og sér
fram á gleðileg jól. „Ég ætla ekki
að taka þátt í þessu jólastressi.
Nú geri ég allt tímanlega, ég
keypti til dæmis flestar jólagjaf-
irnar í ágúst. Ég byrja oft á vorin
að kíkja eftir góðum gjöfum. En
því er ekki heldur að neita að
stundum gerir kvíðinn vart við sig
en ég er búinn að vinna það vel í
mínum málum að hann fær ekkert
að staldra við.“
Að gleðjast með það sem þú hefur
En hvað geta þeir gert sem finna
fyrir kvíða nú þegar eftirvænting
fyllir hjörtu flestra? „Við megum
ekki gleyma hverju við erum að
fagna á jólunum. „Í dag er oss
frelsari fæddur,“ er það ekki fagn-
aðarerindið? Það er að segja, þetta
snýst um frelsi en svo höndlum við
þetta ekki betur en svo að það vill
snúast í andhverfu sína. Það er því
mikilvægt að gleðjast með það
sem maður hefur, óska sér gleði-
legra jóla og reyna að finna til
gleði þegar maður kveikir á sínu
kerti þótt það sé aðeins eitt kerti
en ekki tíu og gleðjast yfir matn-
um þó að á borðum sé frekar kot-
ungs- en kóngamatur.“
Unnið er eftir 12 spora-kerfinu í
EA-samtökunum rétt eins og gert
er í AA-samtökunum. „Í AA koma
menn saman og viðurkenna van-
mátt sinn gagnvart áfenginu en
við tölum um vanmátt okkar gagn-
vart eigin tilfinningum.
Oft reyna menn að vinna bug á
tilfinningum sem valda þeim vand-
ræðum með vitsmununum en það
er í raun eins og að fara út í bóka-
búð og ætla að kaupa fransbrauð.
Þú vinnur ekki bug á tilfinningun-
um með vitsmununum.“
Skyldu
það vera
kvíðajól?
Bráðum koma blessuð jólin börnin fara að hlakka
til, segir í kvæðinu. En það er langur vegur frá því
að allir hlakki til jólanna því í hugum sumra get-
ur þessi hátíð ljóss og friðar verið átakanleg. Jón
Sigurður Eyjólfsson talaði við Rósu Kristjánsdótt-
ur og Stefán Jóhannsson sem bæði hafa upplifað
slík jól.
Kvíðinn
getur ver-
ið mjög
lamandi og hann
getur fengið fólk til
að einangra sig eins
og í mínu tilfelli því
ég vildi ekki vera að
ónáða fólk með mín-
um kvíða.
STEFÁN JÓHANNSSON
RÓSA KRISTJÁNSDÓTTIR, DJÁKNI LANDSPÍTALANS Hún veit hvað það er að upplifa átakanleg jól og nú hjálpar hún öðrum, eins
og starfsfólk af mörgum deildum Landspítalans, að fara sem gæfulegast í gegnum slík jól. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
BARIST VIÐ JÓLAKVÍÐA Stefán Jóhannsson segir að fjölmargir leiti til sálfræðinga og geðlækna skelfingu lostnir og fullir kvíða fyrir
jólin. Sjálfur var hann í þeim hópi sem þjáðist um hátíðirnar.