Réttur - 01.02.1927, Blaðsíða 15

Rjettur] GEORGE BERNHARD SHAW 17
um. Stjórnspeki er sá andans máttur, sem ekki breytir
fyrst og fremst hinni ytri valdaafstöðu, heldur breytir
möiinunum. Mannfélagið er í eymdarástandi og skipu-
lagsleysi vegna þess, að það þekkir ekki sjálft sig.
Mannkynið hefir í raun og veru sameiginlega sál, en
stór svið í henni eru meðvitundarlaus eða rotin af glap-
sýnum og tilfinningum, sem komist hafa úr öllu sam-
bandi við skynsamlegt vit. Stjórnspekin getur því ekki
miðað að neinu skemmra, en að skapa nýtt kyn — nýja
menn, sem vita hvað þeir vilja. Ef mpnnirnir vissu hvaó
þeir vildu, þá gæti hin sameiginlega atorka afnumið
fátæktina, sem og aðra sjúkdóma; mennirnir þurfa
ekki að verða hervaldsfárinu að bráð, né verða verk-
færi í hendi hvers samviskulauss manns, sem hefir
næga skapsmuni til þess að keyra þá til hlýðni við sinn
vilja. Eini vegurinn til þess að endurleysa mennina er,
að þeir skilji sjálfa sig. Nú eru allar þeirra hugmyndir
sveiflaðar í þoku aldagamalla hleypidóma og hjátrúar.
Breytt er yfir veruleikann með stórum rómantiskum
orðum, og rotnunin þrífst í skjóli þeirra. Menn sýna
meiri og minni hollustu þessum stóru orðum, en svíkja
lífið. Siðferðishugmyndir okkar eru réttlœtingar á
vananum og hefðinni, semi oftast eiga sér rætur í vits-
munaskorti. Hér er eitt lítið dæmi til skýringar, tekið
úr »Cæsar and Cleopatra«:
Kleópatra hefir látið myrða mann, sem Cæsar hefir
slept úr varðhaldi. (Cæsar er staddur í höll Kleópötru,
en uppreist er í landinu). Hann áfellist hana fyrir verk-
ið. Kleópatra ver gjörðir sínar með því að réttlætið
hefði krafist þessa verks. Maðurinn hefði ætlað að
svíkja bæði sig og Cæsar og hefði auk þess sýnt sér,
drotningunni, ósvífni. Og hún ber málið undir þá, sem
viðstaddir eru. Allir ertu á hennar bandi. Síðastur er
Britannus, sem er ímynd hinnar ensku lundar.
Britannus: Væri svikum, falsi og trygðrofi látið ó-
2