Réttur - 01.02.1927, Side 94

96
IlITSJÁ
[Rjettur
Efamál tel jeg, að leikur þessi geti orðið svo áhrifamikill á
leiksviði sem vænta mætti, þar sem um svo stórfelt efni er að
ræða. En hvergi hefir það komið skýrar fram í ritum Kristínar
en í þessu, hver snillingur hún er á einstakar setningar. Ritið
má heita safn af fögrum setningum, — spökum, hreimmiklum
og Ijóðrænum, og er regluleg unun að dvelja við margar þeirra.
G. B.
Redner der Revolution, VI. Neuer
Deutscher Verlag. Berlin 1926.
»Sagan er skráð af sigurvegurunum« hefur spakur' maður
sagt og er það sannleikur mikill, þótt lítið sje tekið tillit til þess
í flestum sagnritum. Það er engum efa bundið, að í baráttu sög-
unnar verða þeir, sem undir verða, smáðir og svertir af sagn-
riturum sigurvegaranna. Líða oft aldir uns hinir yfirunnu fá að
njóta rjettar síns. Einkum sannast þetta þó á byltingaforingj-
um heimsins. Sigri þeir ei-u þeir hafnir upp til skýjanna sem
nýir brautryðjendur mannkynsins; bíði þeir ósigur eru þeir
taldir glæpamenn af versta tægi, er einskis svífast og enga ær-
lega taug eiga í sál sinni. Cromwell, hinn mikli enski byltingar-
foringi, var fyrirlitinn fram á 19. öld að Carlyle máði af honum
smánina, Robespierre, Marat og aðrir foringjar frönsku bylting-
arinnar hafa verið níddir fram á okkar dag, og fjöldi manna
þolir nú ekki að heyra sannleikann um byltingarmenn vorra
tíma, svo sem t. d. Lenin. Það er því gott og gagnlegt verk, sem
eitt ágætt þýskt útgefendafjelag hefur ráðist í, er það gefur út
í alþýðuútgáfu úrval úr ræðum ýmsra ágætra byltingaforingja.
Fylgja ritum þessum góðir kaflar um ræðuskörungana sjálfa.
11 hefti eru út komin af þessu safni. Eru þar ræður eftir
þessa menn og ritgerðir um þá: 1) Robespierre, 2) Lasalle, 3)
St. Just, 4) Quentin-Fouquier Tinville, 5) Wilhelm Liebkneclit,
6) Thomas Miinzer, 7) Marat, 8)Georg Búchner, 9) Bakunin,
10) August Bebel, 11) Karl Liebknecht.
»Rjetti« hafa verið send 2 hefti, 6. og 10. Eftir þeim að dæma
er safnið mjög efnilegt. Einkum eru ræður Thomasar Miinzers,
þessa mikla andstæðings Lúthers, merkilegar. Kemur þar fram
byltingarandi þýsku bændabyltingarinnar 1525, íklæddur gerfi
kristilegs kommúnisma. Mælir öll sanngimi með því að menn
þeir, er tigna mjög Lúther, kynni sjer árásir Miinzers á hann,
og ýmsir íslenskir kennimenn munu margt geta lært af ritgerð
þeirri, er bókinni fylgir um samband trúar og alþýðuhreyfingar
á þeim tíma.