Réttur - 01.02.1927, Side 76

78 BARÁTTAN UM HEIMSYFIRRÁÐIN [Rjettur
Mexiko er um 20 sinnum stærra en Island (2 miljónir
ferkm.) og íbúar þess um 17 miljónir. Þó ber þess aö
gæta, að aðeins 8% landsins er ræktanlegt. Aðalhluti
þjóðarinnar eru bændur. Þessir bændur hafa alt til þessa
átt við hin hörmulegustu kjör að búa. Mestur hluti lands-
ins er eign stórjarðeigenda og bændurnir verða að þræla
fyrir þá. I þeim hjeruðum sem best lætur, vann 1910 að-
eins tæp 12% af bændunum á sínu eigin landi, en 88%
af þeim átti ekkert land. Að meðaltali átti aðeins 2—3%
af bændunum land sitt sjálfir. Bændurnir voru þá mjög
skuldugir og stórjarðeigendurnir hjeldu þeim í hreinasta
þrældómi. Eftir hagskýrslunum 1910 má telja að tveir
þriðju hlutar allra íbúanna hafi búið við slíkan þrældóm
Auk þessara kúgara, sem áttu jörðina er alþýðan bjó á,
var mexikanski bænda- og verkalýðurinn líka að berjast
gegn útlendu auðvaldi, einkum hinu volduga auðvaldi
Bandaríkjanna, sem seildist eftir hinum auðugu steinolíu-
lindum landsins.
Til varnar gegn þessum tveim aðalfjendum reis alþýð-
an með byltingunni 1911, er D/oz-stjórninni var steypt
frá völdum, þótt Bandaríkin styddu þá byltingarmennina
í þeirri von að geta notað þá til að ná betra tangarhaldi
á þjóðinni. Síðan hefir verið háð sifeld barátta, einkum þó
til að hrinda áhrifum Bandaríkja-auðvaldsins á stjórn-
endur landsins. Nú virðist þessi barátta vera að komast
á hástig og því má nú við tíðindum búast.
Fyrst harðnaði deilan út af valdi kaþólsku kirkjunnar.
Varð úr því hin harðasta rimma milli þessa ógurlega aft-
urhalds-valds, kaþólskunnar, annarsvegar og ríkisstjórn-
arinnar hinsvegar, sem er studd af miðstjettum, verkalýð
og bændum, en er þó aðallega miðstjettastjórn. Sú deila
var ekki út af trúarefnum heldur völdum. Kaþólska kirkjan
hjelt alt fram til 1857 því veraldlega valdi í Mexiko, er
hún hafði á miðöldunum í Evrópu. Átti hún þá næstum
helming allra auðæfa landsins, kúgaði bændurna ógurlega,
hjelt lýðnum í slíkri fáfræði, að níu tíunduhlutar hans voru