Réttur - 01.02.1927, Blaðsíða 78

80 • BARÁTTAN UM HEIMSYFIRRÁÐIN [Rjettur
(þar af Standard Oil yfir helmingnum), en Royal Dutch
Shell yfir 13%, annara þjóða fjelög yfir 11%.
Mestöll olían er flutt út óhreinsuð og landsbúar njóta
lítils hagnaðar af öllum þessum auðæfum. Þessu vill al-
þýðustjórnin þar afstýra. í stjórnarskránni frá 1917 eru
ákvæði, er leyfa einungis Mexiko-búum að eiga slíkar
auðlindir og í aprílbyrjun 1926 voru síðan samþykt lög,
er næsturn svifta steinolíufjelögin völdunum yfir þeim
lindum, er þau höfðu klófest. Verða þau í reyndinni næst-
um því sama og eignarnám á olíulindunum.
Um nýjár 1927 gengu lög þessi í gildi og horfði þá ær-
ið ófriðvænlega um hríð milli Bandaríkjanna og Mexiko.
Varð þó ófriði afstýrt og hjetu olíuhringarnir að sæta lög-
um þessum, en vingott er ekki á milli stjórnanna.
Síðan hefir deilan harðnað, þó ekki innanlands heldur
utan. Vaida því flokkadeilur í smáríkinu Nicaragua. Þar
er fyrirhugað að grafa skurð í líkingu við Panamaskurð-
inn til að tengja saman Kyrrahaf og Atlantshaf. Hafa
Bandaríkja-auðmenn náð völdum yfir flestum stóreignum
og fyrirtækjum þar í landi og þykir íbúunum það hart.
Fylgir íhaldsflokkurinn þar Bandar. auðmönnum, en hinir
frjálslyndu vilja afnema yfirráð þeirra. Út af lögbroti í-
haldsins við skipun forsetaembættis varð borgarastyrjöld
í landinu. Settu Bandaríkjamenn þá herlið á land og hjálp-
uðu íhaldsmönnum að ýmsu Ieyti, en talið var að stjórnar-
andstæðingar fengju vopn og styrk frá Mexiko. Heitir
forseti íhaldsins Diaz, en foringi frjálslyndra Sacasa.
Smáríkin í Mið-Ameríku eru hlynt hinum frjálslyndu og
talið líklegt að þau viðurkenni þá sem rjetta stjórn. Auð-
menn í New-York veita hinsvegar Diaz stórfje að láni og
borið hefur við að flugvjelar Bandaríkjanna hafa skotið
á her stjórnarandstæðinga. Síðustu fregnir herma fram-
sókn hinna frjálslyndu.
f ríkjum Suður-Ameríku fer sífelt vaxandi barátta hinna
innlendu, einkum bænda, smáborgara og verkalýðs gegn
erlenda auðvaldinu, sem er stutt af afturhaldssömum jarð-