Réttur - 01.02.1927, Blaðsíða 72

74
BARÁTTAN UM HEIMSYFIRRÁÐIN [Rjettur
brotnir á bak aftur, hver á fætur öðrum, fyrst her Wu-Pei-
Fu’s og nú loks Sun-Tschuan-Fang’s, þess er varið hafði
Shanghai og hjeraðið þar. Gerðu því verkamenn í Shang-
hai aðra uppreisnartilraun 21. mars, háðu þeir harða bar-
áttu við herinn í 2 sólarhringa og lauk þeirri viðureign
með sigri verkamanna. Síðan hjelt byltingarherinn inn-
reið sína í borgina. Skömmu síðar tók hann svo Nanking
og var þá alt Kína sunnan Blá-ár á valdi byltingarmanna
og stórir landshlutar norðan við einnig.
Nú þykir hlýða að geta dálítið þeirra, er Iitu sigra þessa
illu auga. Voru það einkum Englendingar, er gast illa að
sigri byltingarinnar og hugðu yfirráðum Breta bráðan
bana búinn, ef svo hjeldi áfram. Átti hið breska auðvald
ærnra hagsmuna að gæta í Kina. Eyjuna Hongkong hafði
það með vopnavaldi svift Kína 1842 og 1860. Flóasvæð-
ið Wei-ha-wei hafði það og tekið með valdi 1898. Á líkan
iiátt hafði því auðnast »áhrifasvæði« í Blá-árdal (1858)
og í Tíbet 1904. Ennfremur höfðu Bretar lánað Kínverj-
um 110 miljónir sterlingspunda, en breskir bankar í Kína
voru 4 með 8 miljón punda hofuðstól og rjeðu þeir mestu
um atvinnulíf Kína. Yfir 4500 km. af járnbrautum (þriðj-
ungi járnbrautanna í Kíná) hafði Lundúnaauðvaldið að-
alráðin; kolanámur í Tschili og Honan, er gáfu af sjer
fimtung allrar kolaframleiðslu Kína, heyrðu undir breskt
auðvald. 75 skip við strendur og á fljótum voru undir
sama valdi og auk þess póstur og sími, er það átti, ásamt
fjórum sæsímum. Þá var og verslunin. 120 miljón pund er
árleg verslunárviðskifti Breta við Kína (1924). Auk alls
þessa eru eignir breskra þegna í Kína metnar 300 miljónir
punda og þeir hafa margar helstu stöðurnar á valdi sínu
og stjórna hinum kunnu kínversku tollum. Það er því auð-
sjeð að breskt auðvald á mikið I húfi í Kína, þótt ekki sje
það tekið með hvílíkur ógnar hnekkir sigur kínverskrar
byltingar yrði valdi Breta I allri Austurálfu heims og þó
einkum Indlandi.
Tóku Bretar því snemma að flytja her til Kína og setja