Réttur - 01.02.1927, Síða 59

Kommúnisminn og bœndur.
in.
Hjer á landi hefur aldrei veriö ljensskipulag, en liöfð-
ingjavaldiö til forna líktist mjög aðalsvaldinu á miðöldun-
um. Allan tímann, sem landið var sjálfstætt, hefir höfð-
ingjavaldið án efa verið þungt ok á bændaalþýðunni, og
eru hjer mikil og mörg viðfangsefni og óplægður akur
til rannsókna. Þá gerðist kirkjan umsvifamest um tíma,
en með siðaskiftunum og með sigri konungsvaldsins
komst landið fyrst raunverulega undir erlend yfirráð. Nú
voru það erlendir kaupmenn og embættismenn, sem kúg-
uðu búandlýð landsins og arðnýttu á hinn ófyrirleitnasta
hátt. Og svo lagðist einokurnarverslunin eins og mara of-
an á fólkið, svo að lá við kyrkingu að Iokum, og var bein-
línis tvísýnt um líf þjóðarinnar um hríð, eins og sjá má
af því, að koma skyldu frain tiUögur um að flytja hvert
mannsbarn burt af landinu og setja niður á óræktaðar og
hrjóstrugar heiðar suður á Jótlandi.
íslenska verslunin var að mestu í höndum Kaupmanna-
hafnarbúa og átti drjúgan þátt í uppgangi borgarinnar,
og var svo talið að um tíma hefði allur þorri Kaupmanna-
hafnarbúa einhvern arð eða atvinnu af henni. Er eigi að
undra þó að afkoma landsmanna hafi eigi verið sem best,
er þeir urðu slíkri fádæma arðnýtingu að bráð, að heil
stórborg lifði á þessum fáu hræðum. Einu gilti, svo að
segja, hvort mikið eða lítið var aflað eða hvort vel eða illa
áraði, því að kaupmenn þóttust ekki geta komið í verð