Réttur - 01.02.1927, Side 67

Rjettur] KOMMÚNISMINN OG BÆNDUE
69
menn eru hreppstjórar og menn, sein sýslumaður útnefnir,
en hreppstjóri og sýslumaður eru oft stærstu landsdrottn-
ar sveitarinnar.
Það sem þó mest hamlar ræktun landsins og arðvæn-
legu og sómasamlegu búskaparlagi, vjelanotkun, friðun
landsins, hagnýtingu áburðar, kynbótum, frystingu á kjöti
og annari vöruverkun, viðunandi húsakynnum fyrir menn
og skepnur o. s. frv., er fjárskortur bænda og vöntun á
hagkvæmum lánum. Mikið hefir verið gumað af ræktun-
arsjóðnum, en allir vita þó að hann er einskisvirði fyrir
ailan þorra bænda. Leiguliðar hafa engin not af honum og
fjöldi smærri sjálfseignabænda hafa jarðir sínar veðsett-
ar, og fá ekki lán að heldur. Örn eineygði er rithöfundar-
nafn, sem margir munu kannast við síðan hann ritaði
ríkislögreglugreinarnar frægu í dagblaðið »Vísi«. Mun
hann því síst sakaður um andúð í garð ríkjandi stjettar.
í 26. tbl. »Vísis« þ. á., farast honum svo orð um Ræktun-
arsjóðinn:
»... Lánsstofnunin er því í raun og veru aðeins fyrir
efnuðu bændurna; sjálfseignarbændurna, sem eiga best
með, að bjarga sjer.
Fátæku og efnalitlu bændurnir, sem ekki eiga ábýlis-
jörðina sína, er að mestu varnað lántöku úr þessum sjóði.
Þetta er mikli gallinn á þessari lánsstofnun. Efna- og
ríkisbændur, sem sist þurfa á hjálp að halda, fá helstu og
mestu lánin og með bestum kjörum. Fátæku og efnalitlu
bændurnir fá litil eða engin lán með verstu kjörum«.
Við þetta er næsta óþarft að bæta.
Stjettaskiftingin í íslenskum landbúnaði er mjög á reiki
og óglögg. Meira en helmingur allra bænda eru leigulið-
ar. Sjálfseignabændur eru þó oft síst betur stæðir og
fjöldi þeirra býr á svo rýrum jörðum að hvergi nærri næg-
ir til að framfleyta fjölskyldunni, og veröa því að stunda
aðra atvinnu jafnframt. Víða eru takinörkin óglögg milli
verkamanna og bænda. I sumum sveitum er nær engin
landbúnaður og bændurnir lifa að mestu á útvegi. Vinnu-