Réttur - 01.01.1952, Síða 26

26
RÉTTUR
íalisma, allt frá Winnipeg vestur til Alberta, með Markerville að
andlegri höfuðborg, til baráttu gegn ameríska auðvaldinu, — ís-
lenzkt sveitafólk, dreift um víðáttur Vesturheims, með sjálf-
stæðishugsjón Jón Sigurðssonar í blóðinu, í návígi við Morgan
og Rockefeller.
Og nú berast fréttirnar heim til gamla ættlandsins af vágesti
þeim, auðvaldsdrekanum, sem ógnar allri alþýðu Vesturheims og
þarmeð hinu litla þjóðarbroti íslands, og býr sig til að tortíma
því frelsi, er útflytendurnir ætluðu þar að finna, eyðileggja þær
vonir, sem þeir höfðu gert sér um betri hag, og brjóta á bak
aftur þá menningu og manndáð, sem þroskuð hafði verið í alda
baráttu við erlenda kúgun.
★
Eftir 1890 heimsækir hver af öðrum af helztu andans mönnum
íslands landana vestan hafs og allir koma þeir aftur með sömu
söguna af skrímsli því, er sé að umlykja mannfélagið helgreipum
dollarins og kæfa þá hugsjón, er áður heillaði menn að landi
því.
Þorsteinn Erlingsson, Jón Ólafsson, Einar Kvaran, Matthías
Jochumsson — þeir komu, sáu og sigruðust á öllum gyllivonum,
er þeir höfðu gert sér um „frelsisins fimbulstorð“, hið volduga
byltingaland Washingtons, er á sínum tíma hafði vakið þjóðirnar
af svefni með uppreisn og þjóðfrelsisbyltingu 1776 og vægðar-
lausu stéttarstríði gegn þrælahalds-aðli Suðurríkjanna 1861-65.
Þorsteinn Erlingsson, er kveðið hafði Bandaríkjunum frelsis-
óðinn fagra „Vestmenn", áður en hann sá þau, kvað upp svofelldan
dóm,- er hann kom aftur heim:
„Ekki er stjórnarskipan Ameriku síður einkennileg en annað þar. Enginn
er þar konúngur kórónaður eða keisari, en þó eru þar konúngar fleiri að
tiltölu en á nokkrum bletti öðrum á jörðinni jafnstórum; en þeir ráða ekki
yfir afmörkuðum landsskikum þar eins og siður er annarsstaðar og eru
hvorki þjóðkonúngar nje fylkiskonúngar, heldur eru þeir allir konúngar
á sama svæðinu, og mun það mörgum íslendingi, og raunar fleirum, þykja
ótrúlegt að þeir lifa í besta friði og efla veldi hvers annars af öllum mætti,
það gera aungvir kóngar aðrir.
Þó að stjórnspeki og manngæði ráði hjer miklu um friðinn eins og annars-
staðar, þá er þó óvíst að það hefði orðið einhlítt hefði náttúran ekki gert
þessa menn svo haganlega úr garði að þeir keppa alls ekki eftir því að eiga
alla þegna sína frá hvirfli til ilja eins og aðrir konúngar, heldur hafa látið
sjer lynda að eiga aðeins hlut í þeim og fjármunum þeirra .