Réttur - 01.01.1952, Side 72

72
RÉTTUR
brezka stjórnin var kaupandi að á árinu og vildi hún fá sem mest
af síldarlýsinu vegna feitmetisskortsins heima fyrir.“
Og síðar í skýrslunni segir :
„Aflabresturinn á síldveiðunum um sumarið varð til þess að ekki
kom til sölu nema á % af hinu umsamda magni af saltsíld og
tæplega helmingur síldarlýsisins. Fobverðmæti afurðanna sem
fóru til Rússlands hefur alls orðið 58 millj. kr. en hefði orðið 74
millj. ef ekki hefði þurft að draga úr sölumagninu. Mismunurinn
á andvirði afurðanna til Rússlands og innflutningnum þaðan var
49 millj. og var greiddur í dollurum."
Öll freðfiskframleiðslan 1946 var 24.000 tonn. Þar af fóru
15.000 tonn til Sovétríkjanna. Sézt á því greinilega hve illa hefði
verið ástatt fyrir okkur þá með þessa framleiðslu, ef ekki hefði
tekizt að vinna þennan markað, þegar aðrir markaðir lokuðust.
Þessi viðskipti héldu áfram í stærra mæli 1947. Þá var gerður
viðskiptasamningur að upphæð 96 Vz millj. kr. En eins og fyrra
árið tókst ekki að uppfylla hann að fullu. Útflutningurinn varð
milli 60 og 70 millj., en innflutningurinn miklu minni og mismun-
urinn greiddur í dollurum eins og áður.
Þetta atriði að fá langsamlega mestan hlutann greiddan í doll-
urum, sem hægt var að kaupa fyrir hvar í veröldinni sem var
gerði þessi viðskipti hagstæðari en nokkur önnur, sem við gerðum
á sama tíma.
Síðan gerist það, að ísland gerist aðili að Marshallsamstarfinu
3. júlí 1948. Þá bregður svo við, að það á,v minnka þessi viðskipti
ofan í 6 millj. og næsta ár 1949 eru þau horfin með öllu.
Þegar athugaðar eru tilvitnanir þær í Marshallsamninginn, sem
birtar eru hér að framan, þá þarf sannarlega ekki nema meðal-
dómgreind til að skilja samhengið milli þessara hluta. Hvað skyldi
það hafa verið annað en þetta, sem brezka blaðið átti við, þegar
það talaði um afsal þess frelsis að verzla hvar sem væri og ráða
sjálfir eigin málum bæði innanlands og alþjóðlega.
En einmitt þegar höggvið var á þessi viðskipti, hófust markaðs-
örðugleikarnir aftur.
Allt sumarið 1948 og langt fram á haust voru engar horfur á
að takast mætti að losna við freðfiskinn allan. En þá hugkvæmdist
ríkisstjórninni það snjallræði að fá leyfi til að gefa verulegan
hluta hans upp í part af þeirri dollaraupphæð, sem íslendingum
var úthlutað á því ári.
Árangur þessarar viðleitni var birtur á Alþingi og 15. okt.
stóðu svohljóðandi risafyrirsagnir í Morgunblaðinu um þennan
samning: