Réttur - 01.01.1953, Side 8

8
RÉTTUR

Á grunni þessarar þjóðfélagslegu undiröldu, þessarar upp-reisn-
ar alþýðunnar frá þrautkúgaðri undirlœgjustétt til forustustéttar
þjóðarinnar, rís hið þriðja blómaskeið íslenzkrar menningar, það,
sem vér nú lifum á.
Alþýða íslands smíðar sér í harðvítugri lífsbaráttu, þau voídugu
verklýðssamtök, sem í áratuga átökum við yfirstétt og afturhald
skópu alþýðunni mannsæmandi kjör um skeið, áður en erlent
vald hóf afskipti sín af innanlandsmálum íslands og byrjaði árás
þá á lífskjör alþýðunnar, sem nú stendur yfir. En mannsæmandi
lifskjör alþýðu, frjáls og djarfur hugur hinna vinnandi stétta er
grundvöllur allrar sannrar þjóðmenningar.
Alþýðan skóp sér, fálmandi og leitandi fyrst, en að lokum mark-
víst og djarflega, forustuflokk, til þess að stjórna sókn hennar gegn
auðvaldi, atvinnuleysi og áþján, fram til frelsis og sósíalisma: Sam-
einingarflokk alþýðu — Sósíalistaflokkinn. í krafti skilnings síns
á lögmálum þjóðfélagsþróunarinnar, í krafti stórhugs rísandi stétt-
ar, benti Sósíalistaflokkurinn, flokkur alþýðunnar, þreyttri, hálf-
uppgefinni borgarastétt íslands á leiðina til nýsköpunar atvinnu-
lífsins 1944 og hreif hana með til þess að leggja grundvöll að
beztu efnahagslegri afkomu, sem þjóðin hefur búið við, — unz
erlent vald náði tökum á forustumönnum borgarastéttarinnar og
setti ísland aftur undir erlendar arðránsklær.
Með frelsisbaráttu rísandi alþýðu að bakgrunni, með réttlætis-
kröfu hins kúgaða manns að leiðarljósi, með sósíalismann að and-
legum aflgjafa, rísa hinir „rauðu pennar“, skáldakynslóð alþýðu-
hreyfingarinnar, upp til þeirra hæða, sem list og ritsnilld íslands
hefur nú náð. Sem tjáendur tilfinninga alþýðunnar og andlegir
brautryðjendur í baráttu hennar í senn, sækir glæsilegasta skálda
kynslóð, sem ísland hefur nokkru sinni átt, fram og setur svip
hámenningar og fegurstu listar á lífsbaráttu fátækrar, en stórhuga
íslenzkrar alþýðu. Það er stórt skref frá heiftþrunginni ádeilu og
bölbænum hins andlega risa, Hjálmars í Bólu, til bítandi háðs og
húðflettingar á yfirstéttinni í ritsnilld Þorbergs, — til titrandi
samúðar, töfrandi skilnings og eldheitra hvatninga í krafti þess
arfs, sem íslands á, í kvæðum Jóhannesar úr Kötlum, — til óvið-
jafnanlegrar persónusköpunar og sígildrar skáldsagnalistar
Halldórs Kiljan Laxness, þar sem sterkustu einkenni íslenzks
þjóðaranda í þúsund ár eru rist af slíkri list, að eigi er aðeins
sem flestar íslendingasögurnar lifni á ný, heldur varpa listaverk
hans, af því þau standa á hátindi þess ,sem bókmenntasagan þekk-
ir, enn einu sinni þeim bjarma á ísland um allan heim, sem land
c