Réttur - 01.07.1972, Page 28

skæru ljósi á hinn mikla mismun, sem er
milli hinna ríkjandi Púnjaba í vestri og
Bengala í austri, bæði í þjóðernislegu og
menningarlegu tilliti. Austur-Bengalir standa
nærri öðrum þjóðum Suðaustur-Asíu um
neyzluvenjur og aðra þjóðsiði, en tunga
þeirra og menning eru nátengdar tungu og
menningu Vestur-Bengala á Indlandi. Menn-
ing Punjaba er miklu fremur mótuð af land-
námi indóevrópskra manna á þessum slóðum
fyrir rúmum 3000 árum og af Múhameðs-
trúnni, sem Persar og Tyrkir komu á í land-
inu skömmu eftir 1000. Afstaða Punjaba
gagnvart Bengölum hefur einnig mótazt
mjög af kynþáttafordómum; þeir líta á Ben-
gali sem fátæka þjóð bænda og kaupahéðna,
sem ekki kunni að berjast og þeir standi því
„á lægra stigi" en Punjabir.
Afturhaldssjónarmið lágu að baki
stofnunar Pakistansríkis
Hið eina, sem tengdi Vestur-Pakistan og
Austur-Bengal saman, þegar Pakistanríki var
sett á stofn 1947, voru trúarbrögðin (Múha-
meðstrú var ríkjandi í báðum ríkishlutunum).
En þessi afturhaldssami grundvöllur, sem
ríkisstofnunin hvíldi á, var fremur ótraustur.
Púnjabir höfðu verið meðal hinna fyrstu af
íbúum Indlandsskaga, sem snerust til Múha-
meðstrúar, en Bengalir tóku þá trú ekki fyrr
en löngu síðar. Trúskiptin gáfu hinum fá-
tæku belgönsku bændum færi á að losna
úr viðjum erfðastéttakerfis hindúismans
(Brahmatrúarinnar), en Púnjabir litu á Ben-
gali sem „annars flokks" Múhameðstrúar-
menn og hömruðu stöðugt á að þeir yrðu að
verða heitari og hreinni í trúnni, ef þeir ætl-
uðu sér að hljóta jafnrétti.
Af framansögðu ætti að vera Ijóst, að að-
skilnaður frá Vestur-Pakistan var óhjákvæmi-
leg forsenda þess að Ausmr-Bengalir gætu
öðlazt efnahagslegt frelsi og félagslegar
framfarir. Möguleikar á að samhæfa bylt-
ingarbaráttuna í austur- og vesturhluta ríkis-
ins hafa naumast verið fyrir hendi, enda
fjarlægðin milli ríkishlutanna 1600 km. Að
vilja viðhalda einingu Pakistanríkis var að
ganga erinda afmrhaldsafla.
Kosningarnar 1970 og sexliða
stefnuskrá Awamibandalagsins
Oll þjóðin í Ausmr-Bengal átti sameigin-
legra hagsmuna að gæta í barátmnni gegn
forréttindastéttinni í Vestur-Pakistan. Sú stað-
reynd, að jafnstór hluti þjóðarinnar og raun
bar vitni, fylkti sér um forustu Awamibanda-
lagsins, táknaði alls ekki að allur sá hópur
væri þeim sammála í öðmm málum. Mesm
máli skipti, að Austur-Bengalir kæmu fram
sem ein órofa heild, því að allur klofningur
hefði einungis orðið vatn á myllu forréttinda-
stéttarinnar í vestri.
Hin órofa samstaða Ausmr-Bengala kom
greinilega í ljós í kosningunum í desember
1970, þegar Awamibandalagið hreppti 167
þingmenn af 169, sem kosnir voru í þessum
ríkishluta til hins nýja stjórnlagaþings. Hér
var um að ræða fyrsm frjálsu kosningarnar
í sögu Pakistans, en þær voru haldnar, eftir
að Ayub Khan hafði orðið að segja af sér
forsetaembætti 1969 vegna þrálátra óeirða,
fjöldagangna og verkfalla. Eftirmaður hans,
Yahya Kahn hershöfðingi, varð að lofa að
láta fara fram kosningar, svo að honum yrði
sætt í valdastól.
Kosningastefnuskrá Awamibandalagsins
var í sex liðum. Stefnuskrá þessi var fyrst
birt 1966 og fól hún í sér kröfur um víð-
tæka sjálfstjórn til handa Ausmr-Bengal.
Meginatriði stefnuskrárinnar voru þessi:
156