Réttur - 01.01.1978, Blaðsíða 24

verkalýðssamtökin sjálf komi til móts við og
virki þann mikla áhuga, sem nú er ótvírætt til
staðar á verkalýðssögu hjá stórum hópi ungra
fræðimanna og búi þeim einhverja aðstöðu
til að sinna rannsóknum á því sviði.
Hin sígildu sannindi
Annað var það, sem einnig leitaði á hugann
við lestur bókarinnar um Gúttóslaginn. Hér á
ég við baráttuaðferðir og haráttuaðstæður
verkalýðssamtakanna, það sem líkt er nú og
þá, og svo aftur hitt, sem breytzt hefur.
Mig langar að víkja hér að þrennum grund-
vallarsannindum, sem standa ekki síður í góðu
gildi nú en þá, og verkalýðssamtökin verða
jafnan að leggja til grundvallar í starfi sínu,
ef það á ekki að verða marklaust fálm.
1) Verkalýðssamtökin mega aldrei missa
sjónar af því meginatriði, að það markmið
þeirra að berjast fyrir frjálsu jafnréttissamfé-
lagi vinnandi manna heila og handa, gengur
í grundvallaratriðum gegn lögmálum kapítal-
ismans, sem byggir á frelsi fjármagnsins, arð-
ráni manns á manni og rétti hins sterka til að
fara sínu fram án tillits til afleiðinganna fyrir
fjöldann. Skilningur á þessum meginsannind-
um mun koma í veg fyrir, að verkalýðsfélögin
ánetjist þröngri kjarahyggju í baráttu sinni,
og jafnframt brýna þau til að hafa á oddinum
margháttaðar pólitískar kröfur. Hvað varðar
pólitíska kröfugerð verkalýðssamtakanna á
hverjum tíma, skiptir mestu að leggja jafnan
áherzlu á kröfur, sem benda út fyrir ramma
ríkjandi þjóðfélags og fela í sér breytingar á
gerð þjóðfélagsins eða búa í haginn fyrir slík-
ar breytingar. Aðeins með þeim hætti mun
nást eðlilegt samhengi milli dægurbaráttunn-
ar og pólitískra langmiða verkalýðshreyfing-
arinnar.
2) Það eru forn og ný sannindi, sem aldrei
verða of oft áréttuð, að pólitísk barátta er þá
hvað líklegust til að bera árangur, þegar tekst
að samhæfa baráttu innan þingræðisstofn-
ana þjóðfélagsins, á Alþingi, í bæjar- og
sveitastjórnum, við virka fjöldabaráttu á hin-
um ýmsu sviðum þjóðlífsins utan þessara
stofnana. Það er ástæða til að reyna að meta
á raunsæjan hátt })á möguleika, sem starf í
þingræðisstofnunum í borgaralegu samfélagi
býður upp á. Þá möguleika má hvorki ofmeta,
eins og sósíaldemókratar hafa löngum gert, né
heldur vanmeta þá eða jafnvel afneita þeim
með öllu eins og virðist vilja við brenna hjá
sumum hópum róttæklinga, sem telja sig yzt
á vinstri væng stjórnmálanna. Á Alþingi og í
bæjarstjórnum hafa sósíalistar aðgang að
ræðustóli, þaðan sem ná má til mikils hluta
þjóðarinnar og þar sem hægt er að fletta ofan
af ranglæti og misrétti ríkjandi þjóðskipu-
lags og benda á að til eru aðrir valkostir: rót-
tæk umsköpun þjóðfélagsins í átt til sósíal-
isma.
Það er trúa mín, að haustið 1932 hafi sam-
hæfing af þessu tagi átt sinn þátt í að áform-
um bæjarstjórnaríhaldsins um kauplækkun
var hrundið. Þá mótuðu einstök verkalýðsfé-
lög ákveðnar kröfur í atvinnumálum, þessar
kröfur voru síðan teknar upp í bæjarstjórn
og þeim svo fylgt eftir með fullum þunga af
hinum ól)reytla liðsmannafjölda.
Þess er ekki að dyljast, að sú samhæfing
þingræðislegrar baráttu og virkrar fjöldabar-
áttu utan þings, sem hér hefur verið rætt um,
hefur ekki verið svo traust sem skyldi nú um
allmörg ár. Því er þó ekki að leyna, að ýmis
teikn eru á lofti um að nú sé að verða nokkur
breyting til batnaðar í þessu efni, og má í því
sambandi minna á hlut verkalýðssamtakanna
að baráttunni gegn undansláttarstefnu ríkis-
stjórnarinnar í landhelgismálinu á sínum tíma
og þá barátlu, sem nú stendur yfir gegn kjara-
skerðingarlögum ríkisstjórnarinnar.
3) Það mun aldrei nást umtalsverður eða
24