Réttur - 01.01.1983, Blaðsíða 35

Veröldin einni öld eftir andlát Marx
„ISufn hans mun Iifa um aldir og verk hans slíkt hið sama. “
Engels i ræðu við gröf Marx 17. mars 1883.
Fyrir eitt hundrað árum, um 1880, hugði valdastétt Vesturlanda,
auðdrottnarnir af Mammons náð, og keisararnir af guðs náð yfir Rússlandi,
Þýskalandi og Austurríki, völd sín og niðja sinna, og framar öllu valdakerfí
þeirra trygt til eilífðar nóns. Stundum þótti nauðsynlegt að sameina báðar
„náðirnar“, svo sem þegar Victoria Englandsdrottning 1876, var gerð
keisarainna Indlands, vafalaust af guðs náð.
I.
Veröld sem var
Þessir háu herrar höfðu lagt undir sig
mikinn hluta hins gamla heims og voru
að hefja síðasta blóði drifna skeiðið til að
drottna yfir og skattleggja á ýmsa, miður
viðfelldna, vísu flestallar þjóðir heims.
Enska auðvaldið, brautryðjandinn í ný-
lendukúguninni, réði þá næstum fjórða
hluta hnattarins og hikaði hvergi við að
sýna vægðarlaust vald sitt, ef menn kynnu
ekki að meta dýrð hinnar „frjálsu verslun-
ar“ þess. Þannig hafði Bretland með
tveggja ára stríði (1840-42) knúið Kína
til að opna land sitt fyrir „frjálsri verslun“
með opíum, — sem kínverska stjórnin
hafði dirfst að banna innflutning á — og
gátu Bretar síðan spillt þjóðinni og sér-
staklega embættismannastéttinni með
neyslu þessarar „vöru“. Og ef uppreisn var
gerð gegn slíkri blessun evrópskra yfir-
ráða, svo sem Taiping-uppreisnin í Kína
(1853-64) þá aðstoðuðu hvítu „menning-
arríkin"1 við að berja slíka frekju sauð-
svarts almúgans niður: 20 miljónir manna
féllu þá. — Og Indland fór heldur ekki
varhluta af dýrð Bretaveldis: Meðan Bret-
ar réðu því landi lækkaði meðalaldur
íbúanna um 10 ár.
Aðferðir hinna smærri kónga tóku mið
af hinum stærri og voldugri. Leopold
Belgíukonungur „eignaðist“ Kongo um
1876. „Tekjur“ hans af landi því voru
10 miljónir dollara fyrstu 10 árin. En
35