Réttur - 01.04.1986, Blaðsíða 13

aldrei barist erlendis. Með einni undan-
tekningu, hemámi Napóleons um 1800, hafa
þeir líka komist hjá árásum annarra þjóða.
Aðeins einu sinni, 1847 urðu skammvinn
innanlandsátök milli kaþólikka og
mótmælenda. Þar með eru hernaðarátök
Svisslendinga upp talin í nærri 5 aldir.
Það er ekki að ástæðulausu, að hugur-
inn leitar til Sviss, þegar rætt er um utan-
ríkisstefnu íslendinga. Árið 1918, þegar
við fengum sjálfstæði, lýstum við yfir
ævarandi hlutleysi í átökum erlendra
þjóða, og fyrirmyndin var sams konar
yfirlýsing Svisslendinga. Við neituðum
Þjóðverjum um ítök hér á landi á árunum
fyrir síðari heimsstyrjöldina, og við mót-
mæltum hernámi Breta. En þar með var
úthald okkar búið. Stefnufesta okkar stóð
ekki nema tæpan aldarfjórðung í saman-
burði við þær fimm aldir, sem Svisslend-
ingar hafa þraukað með frábærum árangri.
En aldrei í sögunni hefur þessi stefna ver-
ið þeim meira virði en nú. Sú grundvallar-
regla að ögra engum erlendum aðilum
hefur nú margfalt gildi, þegar eldflaugar
og kjarnorkuvopn eru komin til sögu.
Svisslendingum er ljósara en nokkru sinni
fyrr, hvað það er nauðsynlegt að greina á
milli árrásarvopna og varnarviðbúnaðar.
En í barnaskap okkar lögðum við þessa
yfirlýstu hlutleysistefnu fyrir róða, ein-
mitt á sama tíma og hún hafði fengið nýtt
og æðra gildi með tilkomu hinna ægilegu
árásarvopna. í grennd við mesta þéttbýli
landsins höfum við komið upp herstöð,
þaðan sem flugvélum með kjarnorku-
vopn er unnt að fara í leiðangra, til þess
að granda kafbátum og öðrum skotmörk-
um á vettvangi utan landsins. Þessi her-
stöð og aðrar sem henni þjóna á landinu
er þannig klassiskt dæmi um árásarundir-
búning, sem beinlínis freistar hugsanlegs
óvinar til þess að verða fyrri til, þó ekki
væri nema af ímynduðum ótta. Hafi slík
stefna verið óhyggileg á árunum fyrir
kjarnorkusprengju, þá er hún hreinasta
brjálæði nú á tímum. Svona gæfulausir
hafa íslenskir stjórnmálamenn verið síð-
ustu árin. Og það er ekki ófyrirsynju, að
við beinum nú athyglinni að óhappadeg-
inum 30. mars 1949, þegar íslendingar
gengu í hernaðarbandalag í fyrsta sinn í
sögu sinni. Það var sannarlega í stíl við
síðari framvindu, að einmitt þann dag var
íslenskum borgurum stefnt í Alþingishús-
ið og þaðan út á Austurvöll til þess að
berja á löndum sínum, sem úti fyrir stóðu
og mótmæltu gerræðinu. Þarna var bók-
staflega efnt til bræðravíga. Þó að tára-
gassprengjum og kylfum hafi ekki síðan
verið beitt eins mikið og þá í átökum um
friðarstefnu og hlutleysi á íslandi, þá hef-
ur í vissum skilningi ríkt hér borgarastyrj-
öld frá þeim degi. í stað þess að einbeita
sér að því að koma hér á þjóðfélagsskip-
an, sem tryggi okkur velmegun, öryggi og
frið, hefur mikið af pólitískri orku farið í
að takast á um grundvallaratriði utanrík-
isstefnunnar. í stjórnarmyndunarvið-
ræðum hefur flest snúist um það að
treysta framtíð herstöðvanna fremur en
að hlúa að íslenskri menningu, tryggja
gróða hermangsfélaganna í stað
mannsæmandi lífskjara. Heilir stjórn-
málaflokkar hafa verið keyptir, banda-
rísku fjármagni skákað eftir pólitískum
hentugleikum frá einu skipafélaginu til
annars, milli íslenskra fyrirtækja á vegum
þessa flokksins eða hins, frá einum litlum
Marcosi til annars lítils Marcosar. Flokk-
ar sjá sér hag í því að fullvissa setuliðið
um fylgi sitt til þess að útiloka aðra keppi-
nauta um kjörfylgi frá stjórnarþátttöku
og sitja sem lengst að kjötkötlum herset-
unnar. Hernámsstefnan er þannig orðin
skiptimynt til þess að efla völd og að-
77