Réttur - 01.04.1986, Blaðsíða 29

þeirra er einna hæst í heiminum. Ástand
í þessum málum hefur versnað frá 1968.
í mörgum öðrum löndum Afríku er heilsu-
farsástand svartra mun betra þó að efna-
hagur landanna sé mun lakari.
Fjöldi lækna í Suður-Afríku er:
1 læknir á 350 hvíta íbúa.
1 læknir á 45.000 svarta íbúa.
Fjöldi sjúkrahúsrúma er:
1 fyrir hverja 96 hvíta íbúa.
1 fyrir hverja 186 svarta íbúa.
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin leggur
áherslu á að lélegt heilbrigðisástand þel-
dökkra sé bein afleiðing af kynþáttastefnu
yfirvalda. Ólæsi er afar algengt meðal
svartra. Enda er engin skólaskylda fyrir
svarta og foreldrar eða nemendur sjálfir
þurfa að greiða bæði fyrir bækur, kennslu
og heimildir til að gangast undir próf.
Staða svartra sem útlendinga í eigin
landi kemur sennilega hvað best fram í
hinu hataða vegabréfakerfi. Allir Afrí-
kanar yfir sextán ára aldri, af báðum
kynjum, eru skyldugir til að bera á sér
vegabréf öllum stundum. í skýrslu sem
Mannréttindasamtökin Amnesty Inter-
natinol gáfu út í lok janúar á þessu ári
kom fram að 238.000 svartir voru hand-
teknir á árinu 1984 á grundvelli vega-
bréfalaganna. Afnám þessa hataða kerfis
hefur verið ein af aðalkröfunum sem
svartir hafa sett fram í mótmælaaðgerð-
um sínum undanfarna áratugi.
Það kemur því ekki á óvart þó nefnd á
vegum ríkisstjórnarinnar hafi mælt með
því að vegabréfalögin verði afnumin.
Sama nefnd mælti með því að því hlut-
verki sem vegabréfalögunum hefur verið
ætlað að tryggja, verði náð með öðrum og
’ áhrifaríkari hætti, t.d. í gegnum húseign-
arkerfið. Samkvæmt því kerfi er svörtum
sem hafa „þéttbýlisréttindi“ leyft að
leigja sér húsnæði í þéttbýli til 99 ára.
Frá árinu 1982 hefur hinsvegar aðeins
1.831 einstaklingur fengið slíkt leyfi. Fað
er því greinilegt að stjórnvöld ætla sér
ekki að framfylgja raunhæfum umbótum
á vegabréfakerfinu af sjálfsdáðum.
En það er tímasprengja byggð inní að-
skilnaðarkerfið sem ógnar hvítu ráða-
stéttinni í dag. Grundvöllur auðvalds-
kerfisins í Suður-Afríku er vinnuafl
svartra.
Átta milljónir svarts verkafólks fram-
leiða þann auð sem gert hefur Suður-
Afríku að því iðnvædda heimsveldi sem
það er í dag. Hvítir námueigendur og
iðjuhöldar eru háðir ódýru vinnuafli
svartra og þeir þurfa í auknum mæli á fag-
lærðu verkafólki að halda. Afleiðing
þessa hefur verið sú að svartir hafa sest að
í þéttbýli. Vandamálið sem stjórnarfar
hvítra hefur staðið frammi fyrir í sókn
sinni eftir algerum yfirráðum, hefur verið
að tryggja stjórn og eftirlit með borgun-
um. Stjórnvöld hafa því leitast við að
halda í efnahagslega ávinninga með því
að viðhalda stórri verkalýðsstétt svartra
og á sama tíma að útrýma þeim pólitísku
ókostum sem henni fylgja.
En með vaxandi þéttbýlismyndun hef-
ur svörtum einnig tekist að yfirvinna inn-
byrðis uppskiptingu milli ættbálka,
tungumála og landsvæða, sem eru ennþá
lykilþættir í þeirri stjórnlist hvítu ráða-
stéttarinnar að deila og drottna. Nánara
bandalag hefur einnig myndast milli lit-
aðra, Indverja og Afríkana.
Mörg hundruð þúsund svarts verka-
fólks tilheyrir nú sjálfstæðum verkalýðs-
félögum. Pau hafa ítrekað farið í verkfall
fyrir hærri launum og til þess að hljóta
viðurkenningu hjá atvinnurekendum. Þau
hafa einnig í vaxandi mæli gripið til að-
gerða til að mótmæla ofbeldi lögreglu og
93