Réttur


Réttur - 01.04.1986, Blaðsíða 14

Réttur - 01.04.1986, Blaðsíða 14
stöðu. Og það er táknrænt fyrir þessa stefnu, að fjárveitingar til Þjóðarbók- hlöðu eru felldar niður á sama tíma og hundruðum milljóna er ausið í óþarft stór- hýsi, sem við fáum að nota sem flugstöð, þar til styrjöld skellur á. Og þýlyndið gagnvart hernámsveldinu sýnir sig á margan hátt. Fyrir pólitískan þrýsting frá svokölluðum bandamönnum okkar á er- lendum vettvangi var okkur neitað um lán til orkuframkvæmda á sjöunda ára- tugnum nema stórfyrirtæki væri um leið tryggð ódýr orka, raforka sem landsmenn eru látnir greiða niður. Þessar deilur um utanríkisstefnu og þjónkun við erlenda hagsmuni hafa orðið okkur afdrifaríkar. Öllu þessu má líkja við bræðravíg í þágu erlendra herforingja, og hugurinn leitar til mannskæðu orustunnar við Margnano á Ítalíu árið 1515, þegar Svisslendingar murkuðu hverjir aðra niður. Er ekki kominn tími til að við lærum þá lexíu, sem hefur orðið Svisslendingum svo happadrjúg síðan þá, þó að dýrkeypt væri? Þær raddir hafa heyrst, að barátta okk- ar herstöðvaandstæðinga sé ekki tímabær lengur. Sumir láta sér jafnvel detta í hug að ganga til liðs við hernaðarbandalagið, sem stendur fyrir hersetu landsins, til þess að hafa þó einhver áhrif til góðs á þeim vettvangi, eins og sumir orða það. Hver tyggur eftir öðrum þá fullyrðingu, að hlutleysi ríkja sé úrelt aðferð til að tryggja öryggi. Ég hef tekið dálítinn, en þó allt of lítinn, þátt í baráttunni gegn er- lendri hersetu í um það bil 40 ár. En svo sannfærður sem ég var árið 1946, þegar við nokkrir stúdentar stóðum fyrir funda- höldum og blaðaútgáfu gegn hernum, um að eina leiðin til að tryggja öryggi okkar væri hlutleysi, þá hef ég þó sannfærst betur og betur síðan. Við vissum þá, að kjarn- orkan var komin til sögunnar. En við höfðum óljósar hugmyndir um afleiðing- ar kjarnorkuvígbúnaðar, reynslan var of lítil. Nú er augljóst, að einmitt af kjarn- orkunni stafar meiri stríðshætta en af nokkru öðru. Vissan um banvænan árás- armátt andstæðingsins elur á gífurlegri tortryggni og ýtir undir þann hugsunar- hátt að árás sé besta vörnin. Og hættan af kjarnorkunni er alltaf að koma betur og betur í Ijós. Gott dæmi um þetta er ný vitneskja um kjarnorkuveturinn, sem hugsanlega gæti útrýmt mannlífi á jörð- inni. Það er hryllilegt til þess að hugsa, að strax fyrir 30 árum var til nóg af kjarn- orkuvopnum til þess að koma af stað þessum fimbulvetri. En við vissum það ekki. Við vissum það ekki fyrr en fyrir tveimur árum, þegar menn uppgötvuðu þetta, nánast af tilviljun. Mér hefur orðið nokkuð tíðrætt um reynslu Svisslendinga af hlutleysisstefnu. Þar með er ekki sagt, að sú stefna sé óbrigðul, eins og reynslan frá Napóleons- hernáminu sýnir. En svo einstaka undan- tekningu er ekki hægt að nota sem sönnun fyrir fánýti hlutleysis. Og það er ekki hægt að benda á annan betri kost. í grein sem Dietrich Fischer, prófessor í New York háskóla, skrifaði í Journai of Peace Research árið 1982, dró hann sam- an helstu lærdóma af reynslunni af hlut- leysisstefnu. Hann telur að það sé hægt að stuðla að friði án þess að fórna eigin öryggi með eftirtöldum ráðum: í fyrsta lagi að fyrst og fremst sé hervæð- ing miðuð við hrein varnarvopn og varn- araðgerðir, sem ekki eru hernaðarlegar. I öðru Iagi að draga úr hvers konar árás- arvopnum, sem ögra til vígbúnaðar- kapphlaups, svo að aðrir telji sér ekki stafa neina ógn af, hvorki raunverulega né ímyndaða. Slíkar ögranir valda óvissu 78

x

Réttur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.