Réttur - 01.10.1976, Page 29

Einar Olgeirsson:
50 ÁR
BROT
ÚR
BARÁTTU-
SÖGU
„RÉTTAR”
Það var frá upphafi ætlun okkar, sem tóku við
útgáfu Réttar 1926 að láta hann fyrst af öllu flytja
þjóðinni — og verkalýðnum fyrst og fremst —
boðskap sósíalismans en hafa hann jafnframt sem
viðfeðmastan, láta ekkert mannlegt oss óviðkom-
andi, sérstaklega þó það, sem snerti bókmenntir og
önnur menningarmál.
Það var og ætlun okkar að sá boðskapur sósíal-
ismans, er „Réttur" flytti væri stefna allra islenskra
sósíalista, jafnvel þótt allmikill munur væri á boð-
skap þeim. Á þessum árum töldu enn allir íslenskir
sósíalistar sig „jafnaðarmenn," — það var íslenska
orðið yfir sósíalista, jafnt sósíaldemókrata sem
kommúnista. Félag kommúnistanna í Reykjavík,
stofnað haustið 1926, hét „Jafnaðarmannafélagið
Sparta". Héðinn Valdimarsson kvað i ritdómi um
„Kommúnistaávarpið"1) að það mætti eins heita
„Ávarp jafnaðarmanna" og þannig mætti lengi telja.
Á siðustu árum hefur smásaman verið reynt að
breyta merkingunni i orðinu „jafnaðarmaður" —
og er ég mjög ósamþykkur þvi að lita á það sem
þýðingu á sósíaldemókrat. — En hvað um það.
I desember 1926 verður hinsvegar sú breyting i
Alþýðuflokknum að hægri menn knýja fram inn-
göngu í II. Internationale, alþjóðasamband sósial-
demókrata, og byrja útilokunarstarfsemi gagnvart
kommúnistum.2) Meðal annars hætta þeir þá að
skrifa i „Rétt" eins og þeir höfðu gert 1925 og 1926
og „Réttur" verður þvi málgagn vinstri armsins í
Alþýðuflokknum, kommúnistanna, sem gerðu sér
meir og meir Ijóst að þeir yrðu að stefna að stofn-
un Kommúnistaflokks.
Fór nú hvorttveggja saman að við rituðum áfram
rammpólitískar greinar út frá kommúnistísku sjón-
armiði og fengum einnig ágæta áhugamenn til að
skrifa um ýms menningarmál.
VÍÐFEÐMI ÁHUGAMÁLA,
UNDIRSTÖÐUR TREYSTAR
Það var ekki af lakara endanum, sem birtist eftir
ýmsa af bestu menntamönnum landsins, næstu árin
eftir 1926 I „Rétti". Skulu nokkur dæmi nefnd:
Ragnar Kvaran ritar 1927 langa grein um Bernard
Shaw, Pálmi Hannesson sína ágætu grein: „Frá
óbyggðum," og svo kveða skáldin og rithöfund-
arnir sér áfram hljóðs: Kristín Sigfúsdóttir: smá-
sagan „örbirgð," Davið Stefánsson: smásagan
„Barrabas", Gunnar Benediktsson: „Júdas Iskariot"
— og svo Þórbergur Þórðarson með „Heimspeki
229